USD -
4.0417
EUR -
4.3177
GBP -
5.0220
DKK -
0.5789
Wczesne odsadzanie prosiąt od maciory i sztuczny odchów bardzo silnie osłabiają dobrostan zwierząt, spowalniają ich wzrost i negatywnie wpływają na zachowanie. To konkluzje z niedawno opublikowanego badania naukowców z Irlandii oraz Szkocji. W eksperymencie przyjrzeli się jednej ze strategii zarządzania licznymi miotami prosiąt.
Wiele prosiąt, wiele kłopotu?
Duże mioty mogą być problematyczne w odchowie, zwłaszcza w przypadku, gdy liczba prosiąt przekracza liczbę dostępnych strzyków. Silnie zwiększa to śmiertelność prosiąt. Jedną ze strategii rozwiązania tego problemu jest system sztucznego odchowu.
Obejmuje on odsadzanie prosiąt w wieku od 2 do 14 dni i przenoszenie ich do wyspecjalizowanych kojców, które zazwyczaj znajdują się w oddzielnym pomieszczeniu lub powyżej kojca porodowego lochy. Kojce zapewniają prosiętom ciepło, odpowiedni preparat mlekozastępczy i pokarm stały, eliminując potrzebę opiekowania się nimi przez lochę. Można je uznać za „system interwencyjny” w celu ratowania prosiąt, które nie mogą być odchowane przez lochę. Są również coraz powszechniej stosowane podczas selekcji genetycznej prosiąt z dużych miotów.
Zgodnie z obowiązującym prawem UE, odsadzenie prosiąt od matki może nastąpić najwcześniej w 21. dniu życia osesków. Jednym z problemów związanych ze sztucznym systemem odchowu jest zdefiniowanie odsadzania. Jeśli rozumie się je jako odłączenie prosiąt od maciory i jej pokarmu to sztuczny odchów jest z nim równoznaczny. Jednak jeśli określi się je jako przejście zwierząt z pokarmu płynnego (mleka lub preparatu mlekozastępczego) na pokarm stały - nie będzie to już takie oczywiste.
Czy jednak sztuczny odchów ma tak wiele zalet, że w ogóle warto go rozważać? Jaki ma wpływ na młode zwierzęta? Właśnie to postanowili sprawdzić badacze ze Scotland’s Rural College oraz The University of Edinburgh.
Sztuczny odchów pod lupą
Naukowcy w swoim badaniu ocenili wpływ sztucznego ochowu na zachowanie prosiąt, ich wzrost i niektóre aspekty dobrostanu. W tym celu porównali ze sobą 20 miotów – 10 odchowywanych przez lochę i 10 w systemie sztucznego odchowu.
Po przeniesieniu prosiąt do kojców sztucznego odchowu zespół rejestrował ich zachowanie za pomocą kamery przez 20 minut pierwszego dnia eksperymentu i później kolejno przez 20 minut co godzinę między 9.00 a 17.00 w 5. i 12 dniu badania. Ponadto każdej godziny obserwował zwierzęta na żywo przez 5 minut. Zespół badaczy przeprowadził również ocenę stanu emocjonalnego prosiąt w 14 dniu eksperymentu (za pomocą metody Qualitative Behavioral Assessment).
Wszystkie zdarzenia dotyczące stanu zdrowia prosiąt odnotowywano aż do ich przejścia na pokarm stały. Zwierzęta regularnie ważono, ocenianio ich wygląd, zabrudzenia pyska, uszkodzenia głowy, kończyn, uszu i ogona. Obliczono wskaźniki przeżycia i zachorowalności, zanalizowano wskaźniki zachowań, przyrosty prosiąt i ich stan emocjonalny.
Sztuczny odchów zmienia zachowanie
Kiedy sztucznie chowane prosięta zostały przeniesione do swoich kojców, ich zachowanie początkowo nie różniło się od tego wykazywanego przez zwierzęta, którymi opiekowała się locha. Jednak później, w ciągu dwóch dni obserwacji, zauważono, że prosięta w kojcach sztucznego odchowu znacznie częściej wykazują zachowania rekompensujące odłączenie od maciory, takie jak wtykanie pysków w brzuchy czy podchodzenie do dozowników mleka. Poza tym częściej manipulowały ogonami i uszami innych prosiąt z miotu.
Prosięta chowane przez lochy znacznie częściej od tych z chowu sztucznego bawiły się samotnie i zajmowały badaniem swojego otoczenia. Wskaźnik QBA wskazał na to, że prosięta chowane sztucznie mają niższy (bardziej negatywny) stan emcjonalny. Wskaźniki przeżycia i ogólnej zachorowalności były podobne w obu grupach zwierząt, chowanych sztucznie i tradycyjnie.
Sztucznie chowane prosięta wykazały niższe przyrosty masy ciała i aż do odsadzenia miały znacznie niższą masę ciała od prosiąt z miotów chowanych przez lochy. Poza tym zwierzęta w grupie sztucznego odchowu miały znacznie więcej uszkodzeń kończyn i uszu oraz zabrudzeń ogona. Zwierzęta, którymi opiekowały się lochy były znacznie czystsze.
Inne badania i nie zawsze jasne wnioski
W kilku innych badaniach dotyczących wpływu sztucznego odchowu na prosięta również zauważono u nich niekorzystnie niskie przyrosty, prawdopodobnie wynikające z zaburzenia funkcji jelit po przejściu na preparat mlekozastępczy. I chociaż w niektórych eksperymentach stwierdzono coś przeciwnego – znaczniejszy wzrost masy ciała, tusze takich zwierząt miały zauważalnie niższą jakość rzeźną.
Potencjalnie najwięcej korzyści dla prosiąt sztuczny system odchowu oferuje pod koniec naturalnej laktacji macior – sztucznie chowane zwierzęta mają wtedy, w przeciwieństwie do tradycyjnie chowanych prosiąt, nieograniczony dostęp do pokarmu.
I tutaj niestety bardzo ciężko jest dokładnie określić plusy i minusy sztucznego systemu. Wyniki badań często nie są ze sobą zgodne – wynikać może to z różnego wieku odsadzanych miotów, różnego składu preparatów mlekozastępczych, systemów zadawania mleka, typów zastosowanych kojców i innych czynników.
Ogromny stres dla zbyt młodych zwierząt
Sztuczny odchów stawia prosięta przed tymi samymi wyzwaniami, z którymi radzić muszą sobie zwierzęta w tradycyjnym chowie podczas odsadzenia. Nagłe odseparowanie od maciory, nowa sytuacja socjalna w grupie, nowe środowisko i pokarm są źródłami ogromnego stresu. W przypadku sztucznego odchowu poddawane są mu znacznie młodsze niż zazwyczaj prosięta, które przypuszczalnie gorzej sobie z nim radzą.
Zauważono, że sztucznie chowane prosięta okazują takie same reakcje na stres co wcześnie odsadzane prosięta w tradycyjnym systemie – należą do nich wokalizacja, zaburzenia wzrostu i rozwój niekorzystnych zachowań. Dodatkowo prosięta chowane w sztucznym systemie znacznie częściej bywają agresywne. Naukowcy uważają, że jest to wynikiem wczesnego mieszania miotów i ograniczonej przestrzeni, wywołujących napięcia w grupie i silną konkurencję między osobnikami.
Obecne systemy są szkodliwe
Naukowcy z Irlandii i Szkocji skonkludowali, że sztuczny odchów ma szkodliwy wpływ na zachowanie, dobrostan i wzrost prosiąt. Zwierzęta zbyt wcześnie odsadzane od macior częściej wykazywały negatywne i niepożądane zachowania, takie jak manipulowanie uszami i ogonami. Stan emocjonalny sztucznie chowanych prosiąt był słabszy niż u prosiąt w tradycyjnym odchowie. Miały również znacząco niższą szybkość wzrostu i częściej występowały u nich biegunki. Jeśli systemy sztucznego odchowu mają mieć szersze zastosowanie, muszą zostać gruntownie ulepszone.
Na podstawie:
Schmitt, O., O'Driscoll, K., Boyle, L. A., & Baxter, E. M. (2019). Artificial rearing affects piglets pre-weaning behaviour, welfare and growth performance. Applied animal behaviour science, 210, 16-25.
