USD -
4.0741
EUR -
4.3353
GBP -
5.0812
DKK -
0.5811
Efektywna produkcja świń uzależniona jest w decydującym stopniu od statusu zdrowia stada już w momencie jego tworzenia. Utrzymanie takiego stada na wysokim poziomie zdrowotnym przez dłuższy czas wymaga od właściciela zwierząt niemało wysiłku we wdrażaniu, a następnie w konsekwentnym przestrzeganiu zasad biobezpieczeństwa (biosecurity).
Natomiast od lekarza opiekującego się zwierzętami znajomości statusu zdrowotnego fermy i stosownie do tego ustalenia, a następnie stosowania odpowiedniego programu profilaktycznego, opartego na szczepionkach jak również prowadzenia właściwej izolacji i aklimatyzacji w odniesieniu do świń nowo wprowadzanych.
Lokalizacja fermy
Jednym z najważniejszych czynników decydujących o długoterminowym utrzymaniu wysokiego i stabilnego statusu zdrowotnego świń w danym obiekcie jest jego usytuowanie. Obiekty zlokalizowane w rejonie dużego zagęszczenia świń są przez cały czas narażone na ryzyko zawleczenia chorób zakaźnych. Powszechnie uważa się, że odległość 3-5 km od najbliższego skupiska świń jest wystarczająca. W dużym stopniu jest to uzależnione od ukształtowania terenu. Ferma usytuowana w terenie górzystym czy w rejonie o dużym zalesieniu jest z epizootiologicznego punktu widzenia bezpieczniejsza od tej, zlokalizowanej na otwartej równinie. Kolejnym ważnym elementem jest liczba oraz wielkość chlewni świń umiejscowionych w najbliższym sąsiedztwie. Zdecydowanie większe zagrożenie stanowi często jedna duża ferma niż kilka małych gospodarstw.
Znaczenie odpowiedniego pod względem epizootiologicznym usytuowania ferm trzody chlewnej związane jest z możliwością przenoszenia niektórych czynników zakaźnych drogą powietrzną. Chociaż w ostatnim czasie możliwość przenoszenia zakażeń tą drogą jest dość mocno kwestionowana, szczególnie przez badaczy amerykańskich, to nie należy jej jednak nie doceniać. Do patogenów, które mogą być przenoszone drogą powietrzną zaliczyć należy wirus choroby Aujeszkyego, grypy świń oraz PRRS. Znaczenie drogi powietrznej (aerogennej) w rozprzestrzenianiu chorób bakteryjnych jest znacznie mniejsze. Mycoplasma hyopneumoniae może być przenoszona na odległość 1-2 km, ale szczególnie w terenie o bardzo dużej koncentracji świń. Takie drobnoustroje chorobotwórcze jak Actinobacillus pleuropneumoniae czy Pasteurella multocida mogą być przenoszone drogą powietrzną na odległość kilku- kikudziesięciu metrów.
Oprócz wiatru ważną rolę w rozprzestrzenianiu chorób zakaźnych odgrywają myszy, szczury, muchy i ptaki. Wykazano, że gryzonie przenoszą szereg różnych patogenów, w tym m.in. salmonele, zarazki Brachyspira (Serpulina) hyodysenteriae, leptospiry, Toxoplasma gondii. Bardzo ważnym wektorem w roznoszeniu wielu chorobotwórczych zarazków dla świń są różnego typu owady (mucha domowa, komar, kleszcz). Wymienioną drogą może być przenoszony wirus PRRS, TGE, Streptococcus suis, wirus choroby Aujeszkyego, pomoru klasycznego czy nawet pomoru afrykańskiego świń. W rozprzestrzenianiu wirusa TGE ważną rolę odgrywają ptaki (szpaki).
Jednym z możliwych ogniw w łańcuchu szerzenia się zakażeń, często nie docenianym jest ubranie, obuwie oraz różnego rodzaju przesyłki wnoszone na teren fermy bez uprzedniej dezynfekcji, przynajmniej powierzchni zewnętrznych. Udokumentowany został fakt przenoszenia tą drogą wirusa PRRS oraz TGE. Z punktu widzenia biobezpieczeństwa, fermy świń powinny być zlokalizowane z dala (>500 m) od głównych dróg publicznych, a także z dala od rzeźni, zakładów utylizacyjnych itp.
Kontrola transportu
Kolejnym bardzo istotnym elementem w ramach zabezpieczenia przeciwepizootycznego jest właściwie zaprojektowane i zlokalizowane miejsce załadunku i wyładunku zwierząt (rampa). Są niezbite dowody na to, że środki transportowe jak i ich kierowcy stanowią główne ryzyko zawleczenia chorób zakaźnych do fermy. Należą do nich Actinobacillus pleuropneumoniae, Streptococcus suis, salmonele, Brachyspira hyodysenteriae oraz wirus PRRS. Szczególnie dużym zagrożeniem są pojazdy przewożące świnie do zakładów mięsnych. Środki transportowe, po każdym odbytym transporcie szczególnie do rzeźni powinny być dokładnie umyte i wydezynfekowane. Dotyczy to także kierowców, którzy do każdego załadunku powinni zmieniać buty i kombinezony, a podłoga kabiny samochodu także powinna być dezynfekowana. Miejsce załadunku zwierząt powinno składać się z części czystej (od strony fermy) oraz części brudnej (od strony środka transportowego). Świnie, które raz zetknęły się z częścią brudną, w żadnym wypadku nie mogą wrócić do jednostki produkcyjnej. Po każdym załadunku/wyładunku zwierząt rampa powinna być dokładnie wymyta i wydezynfekowana. Przestrzeganie zasad bioasekuracji ma szczególne uzasadnienie w rejonach o niskiej koncentracji świń lub w przypadku ferm zarodowych. Na terenach o bardzo intensywnej produkcji świń, takich jak np. południowo-wschodnia część Holandii i sąsiadujące z nią Niemcy czy Dania, poszczególne obiekty hodowlane są tak blisko siebie usytuowane, że prawie niemożliwym jest uniknięcie wielu wzajemnych zakażeń.
Kontrola ludzi
Sposób przemieszczania się ludzi pomiędzy gospodarstwami jak również w ramach jednego obiektu jest jednym z ważniejszych elementów systemu zabezpieczenia przeciwepizootycznego fermy. Pracownicy zatrudnieni w danym gospodarstwie powinni być dokładnie zaznajomieni z zasadami bioasekuracji. Nie powinni oni mieć kontaktu z żadnymi innymi świniami, poza tymi na fermie. Na teren jednostki hodowlanej powinni wchodzić po wcześniejszym wzięciu prysznica i całkowitej zmianie odzieży. Wizyty gości należy ograniczyć do minimum. Podobnie jak regularni pracownicy, przed wejściem do fermy zobowiązani są wziąć prysznic i zmienić odzież. Jeśli brak jest w danym obiekcie możliwości skorzystania z prysznica to bezwzględnie powinna być udostępniona odzież oraz buty, przeznaczone tylko do użytku fermowego. Powinno być także dostępne naczynie ze środkiem dezynfekcyjnym do mycia rąk. Nie powinni być wpuszczani do obiektu hodowlanego ludzie, którzy w ciągu ostatnich 1-3 dni wizytowali inne fermy lub rzeźnie. Obowiązek brania prysznica oraz zmiany odzieży jak również 1-3-dniowa przerwa między ostatnim kontaktem ze świniami jest już coraz częściej praktykowana w dużych fermach w kraju, a jako rutyna w wielu krajach Europy Zachodniej i Stanach Zjednoczonych.
We wszystkich fermach PIC podstawowym obowiązkiem każdej osoby, wchodzącej na fermę jest wzięcie prysznica i zmiana odzieży oraz ścisłe przestrzeganie przerwy między ostatnim kontaktem ze świniami.
Zabezpieczenia na terenie fermy
O ile nie możemy mieć żadnego wpływu na lokalizację już istniejącej fermy, jej sąsiedztwo czy potencjalną możliwość zakażenia stada drogą aerogenną o tyle jesteśmy w stanie kontrolować warunki bioasekuracji wewnątrz jednostki produkcyjnej, a szczególnie te dotyczące przemieszczania się ludzi, mogących być istotnym wektorem w mechanicznej transmisji wszelkich patogenów świń.
Jednym z istotnych elementów w tym zakresie jest możliwość odkażania obuwia (wanienki) przy przechodzeniu z jednego sektora produkcji do drugiego. Jednakże warunkiem skuteczności takiego postępowania jest stopień aktywności środka dezynfekcyjnego. Należy pamiętać, że obecność zanieczyszczeń organicznych (kał) obniża znacznie lub ogranicza do minimum jego skuteczność. Dlatego też przed zanurzeniem butów w roztworze dezynfekcyjnym wcześniej powinno się je dokładnie oczyścić (umyć) z pozostałości kału i ewentualnie innych zanieczyszczeń. W przeciwnym bowiem razie stosowanie wanienek do odkażania obuwia mija się z celem. Do dezynfekcji butów może być użyty Virkon, Roccal –D, Rapicyd, soda żrąca i wiele innych środków dezynfekcyjnych.
Utrzymanie reżimu sanitarno-higienicznego na fermie (dezynfekcja, dezynsekcja, deratyzacja) jest nieodzownym elementem w ochronie zdrowia zwierząt.
Zasadniczym zabezpieczeniem przeciwepizootycznym jest ogrodzenie, uniemożliwiające wchodzenie na teren fermy niepożądanych ludzi oraz zwierząt domowych i dzikich.
Źródło: KZP-PTCH
