Produkcja owczarska w Polsce

Owce idealnie wpisują się w górski krajobraz polski, który nie jest kompletny bez widoku wypasanych owiec. Mimo tego w Polsce nie ma tradycji spożywania mięsa owiec. W naszym kraju utrzymywanych jest 36 ras owiec, nie są to tylko rasy obce, ale również rasy rodzime. Rasy rodzime objęte programem ochrony zasobów genetycznych to owca: cakiel podhalański, merynos odmiany barwnej, merynos polski w starym typie, czarnogłówka, kamieniecka, koridel, olkuska, pogórza, wielkopolska, wrzosówka, żelazieńska, polska owca górska odmiany barwnej. Owce są zwierzętami wszechstronnie użytkowanymi począwszy od produkcji mleka i mięsa skończywszy na wełnie i skórach.

Populacja owiec w Polsce

Pomimo problemów z produkcją owczarską w Polsce pogłowie tych zwierząt wzrasta w ostatnich latach (Wykres 1.).

 

 

W roku 2017 populacja osiągnęła 268,5 tys. sztuk. W roku 2010 małe gospodarstwa utrzymujące 1-4 owce stanowiły ponad 40% z pośród wszystkich gospodarstw. Gospodarstwa utrzymujące ponad 20 sztuk zwierząt stanowiły 21,7 % wszystkich gospodarstw utrzymując 79,4 % pogłowia owiec.

Organizacje owczarskie

W Polsce od roku 1958 istniej Polski Związek Owczarski, a od roku 1982 działa na podstawie przepisów ustawy o społeczno-zawodowych organizacjach rolników i Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi dotyczącego powierzenia spraw hodowlanych owiec i kóz Związkowi Owczarskiemu. Związek ten zrzesza 11 związków regionalnych. Jego zadaniem jest reprezentacja i ochrona praw i interesów Regionalnych Związków Hodowców i Producentów Owiec i Kóz. Związek prowadzi również księgi hodowlane owiec i kóz oraz przeprowadza oceny zwierząt. Wprowadzono program doskonalenia pogłowia owiec do roku 2010, który miał na celu doskonalenie cech wełny, cech mięsnych oraz użytkowości rozpłodowej.

Zmiany w prawie

Po roku 2020 ma obowiązywać Wspólna Polityka Rolna Unii. Minister planuje wprowadzić ułatwienia w sprzedaży marginalnej, lokalnej i ograniczonej oraz w handlu detalicznym. Zmiany dotyczące handlu detalicznego miałyby objąć zwiększenie sprzedaży nieopodatkowanej z 20 tys. na 40 tys. rocznie. Kolejną zmianą ma być możliwość sprzedaży bezpośredniej m.in. do restauracji czy lokalnych sklepów.

Produkcja mięsna

Produkcja żywca cielęcego, baraniego, końskiego, króliczego i koziego w roku 2017 wynosiła 0,5 %, co świadczy o małej popularności tego surowca. Baranina i jagnięcina idealnie wpisują się w trend o zdrowym odżywianiu i odpowiedniej jakości spożywanego surowca. Mięso to jest bogate w kwasy tłuszczowe i posiada korzystny stosunek kwasu omega-3 i omega-6. Kwasy omega-3 obniżają ciśnienie krwi, poprawiają krzepliwość krwi i wpływają pozytywnie na krążenie. Kwasy te podwyższają również poziom dobrego cholesterolu i obniżają poziom trójglicerydów (odpowiedzialnych za zatory). Surowiec ten zawiera również składniki mineralne takie jak potas, cynk, fosfor, żelazo i siarka oraz witaminy z grupy B (B₁ i B₁₃). Jagnięcina zawiera ok. 19 % białka i od 2 – 5% tłuszczu, który poprawia smakowitość i soczystość mięsa.

Baranina i jagnięcina stanowią idealny materiał eksportowy. Na pozostałych kontynentach tradycja spożywania mięsa owczego jest bardziej rozwinięta. Może być to związane z odmienną kulturą oraz religią. W religii hinduskiej i buddyjskiej nie można spożywać mięsa wieprzowego i wołowego, a w islamie i judaizmie mięsa wieprzowego. W diecie tych kultur obecna jest baranina i jagnięcina, która mogłaby być eksportowana z naszego kraju. Polski przemysł owczarski powinien otworzyć się na współpracę międzynarodową, co wiąże się ze zwiększeniem produkcji tego surowca.

Wełna i skóry

Z owiec pozyskujemy również wysokiej jakości wełnę i skóry służące do wyrobu odzieży oraz pościeli. Wyroby te utrzymują odpowiednią temperaturę ciała, są naturalne, dlatego też przepuszczają powietrze pozwalając skórze oddychać. Skóry pozyskane z owiec dzielimy na kożuchowe i futrzarskie.

 

 

 

Owce, a ochrona przyrody

Małe przeżuwacze wykorzystywane są do ochrony przyrody. Wypasanie owiec na wałach przeciwpowodziowych poskutkowało zwiększeniem się bioróżnorodności rosnących tam roślin. Zwierzęta te są coraz częściej doceniane jako „naturalne kosiarki” w parkach krajobrazowych i narodowych. Wypas owiec na gruntach nieprzydatnych rolniczo pozwala na wykorzystanie nieurodzajnych gleb. Utrzymanie zwierząt na pastwisku jest systemem ekstensywnym lub nawet ekologicznym. Zwierzęta te wypasane są również na obiektach sportowych, lotniskach, młodnikach i uprawach leśnych.

 

 

 

Promocja mięsa owczego

Ważnym aspektem rozwoju produkcji owczarskiej jest promocja mięsa. Powstały w 2009 roku Fundusz Promocji Mięsa Owczego przeprowadza kampanię promocyjną „Polska smakuje”, organizuje różnego rodzaju święta i festyny (Święto Baraniny, Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w Podawaniu Baraniny w Ustroniu, Festiwal Smaków Grucznie, Piknik Napoleoński w Ostromecku), mające na celu propagowanie walorów tego mięsa. Fundusz Promocji Mięsa Owczego ma za zadanie informować o jakości i cechach, zaletach mięsa owczego, promuje spożycie przetworów oraz mięsa owczego. Polacy kojarzą baraninę z twardym mięsem pochodzącym od starych zwierząt, obecnie produkcja skupia się na delikatnej jagnięcinie.

 

 

 

Podsumowanie

Produkcja owczarska ma duży potencjał związany ze zmieniającym się podejściem konsumentów do zdrowszego życia. Baranina i jagnięcina wpisują się idealnie trend zdrowego odżywiania. Zwiększenie funduszy na promocję tego mięsa powinno poskutkować rozwojem tej gałęzi przemysłu. Baranina i jagnięcina jest idealnym produktem eksportowym. Owce zawsze będą nieodłącznym elementem polskiego krajobrazu, a ich hodowla staje się coraz bardziej przyszłościowa.