USD -
4.0276
EUR -
4.3198
GBP -
5.0427
DKK -
0.5792
Fermowa hodowla zwierząt futerkowych liczy ok. 100-120 lat (zależnie od źródła). Pierwsze hodowle zwierząt futerkowych powstały w Ameryce Północnej i Kanadzie. W Europie pierwsze fermy (lisów) pojawiły się w Norwegii w 1914 roku, w Polsce dopiero w latach 1925-1927 (była to ferma lisów srebrzystych).
Pierwszą instytucją, która miała dbać o interesy hodowców jak i doskonalenie hodowli był Związek Hodowców Zwierząt Futerkowych (nazwa ta przez lata ulegała zmianie) utworzony w roku 1928. Wstąpienie Polski do Unii Europejskiej wiązało się z wdrożeniem dyrektyw unijnych dotyczących m.in. ochrony przyrody i środowiska naturalnego człowieka. Jednak dla dobrze zorganizowanego Polskiego Związku Hodowców Zwierząt Futerkowych (PZHZF) nie było to przeszkodą i nasz kraj stał się 3 największym producentem skór na świecie, 2 największym producentem skór w Europie, a liczba ferm hodowlanych w Polsce wynosi 1190 (Dane pochodzą z Fur Europe, 17.02.2017). Zwierzęta futerkowe stanowią istotne ogniwo rolnictwa, gdyż dostarczają m.in. skóry, mięso konsumpcyjne i tuszki mięsne (pochodzące m.in od norek i lisów), które są wykorzystywane w żywieniu innych zwierząt, a także nawóz (bogaty w azot, który pozwala na zmniejszenie konieczności produkcji sztucznych – nie ekologicznych nawozów). Zwierzęta Futerkowe są „naturalnymi utylizatorami” ubocznych produktów przemysłów rybnych oraz mięsnych. Co wiąże się z utrzymaniem niższych kosztów produkcji, cen mięsa i przetworów mięsnych.
NAJWAŻNIEJSZY JEST DOBROSTAN
W latach dziewięćdziesiątych, nastąpiły znaczące zmiany w sposobie chowu i utrzymania zwierząt futerkowych (szczególnie mięsożernych). Wprowadzono pojęcie „welfare” – dobrostan, który oznacza zapewnienie zwierzętom takich warunków, które nie naraża ich na utratę komfortu psychicznego i fizycznego (rys. 1).
Rys. 1. Norka amerykańska, fot. Marta Bykowska
W wielu krajach jest to poważny problem, w Polsce zapewnienie tych wymogów (określonych w przepisach o chowie zwierząt futerkowych) zmienia warunki utrzymywania ich w chowie fermowych. W Polsce hodowla zwierząt futerkowych jest stale negowana, nie docenia się pracy hodowców, ale także wartości tej gałęzi dla całej gospodarki. Tylko ze zwierząt dobrze odżywionych, wypielęgnowanych i utrzymywanych w odpowiednich dla danego gatunku warunkach, można otrzymać produkt wysokiej jakości. Stąd hodowcy starają się zapewnić swoim zwierzętom jak najlepsze warunki bytowania. Minimalne warunki utrzymania tych zwierząt są określone w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 czerwca 2010 roku. Pojęcie dobrostanu dotyczy głównie ferm zwierząt futerkowych mięsożernych (lisów, norek, jenotów, tchórzy), ponieważ na skutek przebywania w niedostosowanych dożycia warunkach, zwierzęta te mogą być w stanie ciągłego stresu co może doprowadzić do powstawania niepożądanych zachowań (wygryzanie futra, występowanie zakłóceń w rozmnażaniu, zwiększona śmiertelność młodzieży, agresja, nadpobudliwość lub osowiałość) (rys. 2).
Rys. 2. Norka amerykańska, fot. Marta Bykowska
Ściśle związane z utrzymywaniem zwierząt na fermach w klatkach niedostosowanych do ich wielkości lub ubogim wyposażeniem jest powstawanie stereotypii. Powstawanie stereotypii może mieć podłoże genetyczne, jednak nasilanie się nienaturalnych zachowań na pewno ma uwarunkowania środowiskowe. Głównym zadaniem hodowców na fermie jest przestrzeganie odpowiedniej profilaktyki. Dokonywanie odpowiednich zabiegów, ścisłe przestrzeganie zasad higieny, uchroni zwierzęta przed chorobami i zwiększy ich odporność. Jest wiele chorób, na które nie ma szczepionki, mogą być one jedynie kontrolowane przez hodowców, poprzez usuwanie z zarażonych osobników. Wiele badań poświęcono poprawie dobrostanu, a hodowcy są otwarci na te rozwiązania. Wiąże się to oczywiście z większym nakładem finansowym, ponieważ muszą oni dostosować klatki do nowych rozwiązań, pomysłów, czy nawet norm które wchodzą w życie. Jednak, pomimo zysków, które na pewno te działania przyniosą dla hodowców liczy się dobro zwierzęcia. Ponadto PZHZF opracował w 2012 roku, Kodeks Dobrych Praktyk Hodowlanych, który określa zasady do których trzeba się stosować przed rozpoczęciem hodowali jak i w jej trakcie. Zasady są proste, każdy musi zachować higienę, ład i porządek na fermie, a także w jej otoczeniu (utrzymanie zieleni wokół fermy, właściwie osuszanie terenu), dbać o stan techniczny obiektu jak i sprzętu (rys 3.).
Rys. 3. Norka amerykańska, fot. Marta Bykowska
PZHZF przeprowadza przeglądy zrzeszonych ferm, tak aby wyeliminować całkowicie błędy i nieprawidłowości. Kolejnym programem, do którego przystępują hodowcy jest WelFur (program monitoringu dobrostanu zwierząt). Uczestnictwo w nim jest dobrowolne, nie wynika ani z przepisów krajowych, ani unijnych . Jest to inicjatywa branży, która chce stale podnosić i zachować wysoki standard hodowli zwierząt futerkowych. Ferma, która otrzyma taki certyfikat może zagwarantować klientom futra naturalne, pochodzące z ferm o wysokim dobrostanie (wolnych od okrucieństwa i niewłaściwego traktowania zwierząt).
ZAKAZ HODOWLI ZWIERZĄT FUTERKOWYCH
W dniu 21.03.2018 r, Komisja Ustawodawcza Sejmu RP uznała projekt ustawy o ochronie zwierząt. W danym projekcie zawarty jest zapis o zakazie chowu zwierząt futerkowych na futra (skierowany do dalszych prac legislacyjnych w komisjach Sejmu RP). Środowisko hodowców jak i naukowców sprzeciwia się tej ustawie. Parlamentarzystom został przedstawiony list otwarty, podpisany przez 463 pracowników naukowych, z 10 uczelni i Instytutu Zootechniki- PIB- w Balicach, świadczy to o skali problemu. Zaprzepaści nie tylko pracę hodowlaną wykonywaną przez hodowców, ale i pracę wielu wybitnych Profesorów i Doktorów w danej dziedzinie. Badania wielu naukowców w znacznym stopniu przyczyniły się do poprawy dobrostanu na fermach, ponadto w tworzeniu programu WelFur, również uczestniczą Polacy.
PODSUMOWANIE
Wartość branży hodowli zwierząt futerkowych szacowana jest na około 5 mld zł, roczne przychody to kwota 1 mld zł. Dział rolnictwa jakim jest hodowla zwierząt futerkowych nie wymaga dotacji. Istnieje wiele przeciwności, z którymi muszą się zmierzyć przyszli właściciele ferm, jednak Polski Związek Hodowców Zwierząt Futerkowych wspiera przyszłych i obecnych hodowców. Hodowla ta, nie polega na krzywdzeniu zwierząt, wręcz przeciwnie nie można uzyskać wartościowego surowca jeśli nie zapewni się odpowiedniego wyżywienia i dobrostanu tym zwierzętom (rys 4.).
Rys. 4. Norka amerykańska, fot. Marta Bykowska
Zwłaszcza na utrzymaniu odpowiedniego dobrostanu zależy hodowcy, uczestnicząc m.in. w programie Welfur, który nie jest obligatoryjny. Fermy są pod stałą kontrolą, hodowcy stale doskonalą się i poszerzają swoją wiedzę. Przynosi to zamierzone efekty, ponieważ aż 73 % Polaków uważa, że media nie przekazują informacji o aspektach hodowli futerkowych w Polsce (w rzetelny sposób) i aż 73 % Polaków uważa, że hodowla zwierząt futerkowych w Polsce powinna być dopuszczalna, o ile dba się o ich dobro, a hodowcy przestrzegają przepisów prawa.
