Dlaczego kury znoszą mniej jajek?

Martyna Frątczak

Spadek nieśności u kur to sygnał, którego nie należy ignorować. Czym może być spowodowany? Podsumowujemy najczęstsze przyczyny: naturalne, środowiskowe, żywieniowe i zdrowotne.

Naturalne przyczyny spadku nieśności

Spadek produkcji jaj u kur może mieć naturalne przyczyny, lub wskazywać na problemy związane z warunkami utrzymania ptaków lub ich zdrowiem. Niepokojąca jest zwłaszcza sytuacja, gdy nioski nagle zaczęły znosić znacznie mniej jaj - lub zupełnie przestały je produkować. Oczywiście wszelki spadek wydajności kur odbija się negatywnie również na finansach hodowcy.

Dlatego warto szybko reagować w momencie zauważenia spadku nieśności u kur. Na produkcję jaj u drobiu wpływa wiele czynników. Większość z nich hodowca jest w stanie kontrolować. W niektórych przypadkach jednak mniejsza nieśność jest naturalnym zjawiskiem, na które mamy niewielki wpływ.

Wiek

Normalnym zjawiskiem u drobiu jest spadek produkcji jaj wraz z wiekiem. Nioski zaczynają składać jaja w wieku ok. 18-22 tygodni życia. W ciągu pierwszych 8 tygodni nieśności kury osiągają szczytową wydajność produkcyjną. Następnie liczba składanych jaj stopniowo spada. W 2. roku produkcyjnym nieśność wynosi ok. 80% wartości z roku poprzedniego. Między 3. a 4. rokiem produkcja spada do ok. 50%. Ponadto kury które ukończyły 1,5 roku zaczynają składać jaja mniej regularnie.

Pierzenie

Każdego roku u drobiu, tak jak u innych ptaków, występuje okres pierzenia. Kury tracą swoje dotychczasowe pióra i wymieniają je na nowe. Proces ten pochłania dużą część składników odżywczych z organizmu ptaka. W efekcie mniej zasobów przeznaczanych jest na produkcję jaj – nieśność spada na okres kilku tygodni. Aby przyspieszyć proces pierzenia się u kur niosek należy zapewnić w ich diecie wyższą dawkę białka.

Kwoczenie

U drobiu w chowie ekstensywnym, szczególnie na wolnym wybiegu, można zaobserwować okresy kwoczenia. Kury zaczynają wtedy odczuwać silny instynkt odchowania lęgu. Przestają się nieść i skupiają się na wysiadywaniu ostatnio złożonych jaj. W przypadku kwoczenia się kur najłatwiej zainterweniować przenosząc kury w odizolowane miejsce, gdzie nie mają swoich gniazd. Dzięki temu szybko wchodzą z powrotem w okres nieśności.

Środowiskowe przyczyny spadku nieśności

Oświetlenie i temperatura

Światło i temperatura to czynniki silnie wpływające na poziom nieśności drobiu. Stąd spadek produkcji jaj często obserwuje się w okresie jesienno-zimowym. Niewielka ilość światła wpadająca do kurnika znacznie obniża nieśność kur, i dodatkowo może być bodźcem do rozpoczęcia przez ptaki okresu pierzenia. Wynika to z tego, że światło silnie wpływa na układ hormonalny niosek. Najlepiej, aby kurnik był oświetlony przez ok. 15 godzin dziennie, z okresem ciemności przynajmniej 8 godzin. Optymalną temperaturą dla produktywności niosek jest 20⁰C.

Stres

Nioski są wrażliwe na wszelkie zmiany w otoczeniu i reagują na nie stresem, który może wyczerpać organizm. W efekcie spada produkcja jaj. Dlatego należy unikać nagłych modyfikacji środowiska ptaków – takich jak zmiana temperatury, wilgotności powietrza, paszy, czy miejsca utrzymania. Również nagłe wymieszanie grup ptaków, które wcześniej się nie znały będzie silnym czynnikiem stresowym. Szkodliwy dla niosek jest także hałas.

jaja pioro pixabay portal cenyrolnicze pl

Żywieniowe przyczyny spadku nieśności

Do utrzymania wysokiej wydajności produkcyjnej i jakości jaj kluczowe jest prawidłowe, zbilansowane żywienie niosek. Powinno być dostosowane do potrzeb ptaków w konkretnym okresie produkcyjnym. Niedobory składników odżywczych i minerałów prowadzą do niskiej nieśności. Poniżej wymieniamy tylko kilka najważniejszych elementów diety kur.

Białko i energia

Kluczowym składnikiem diety niosek jest białko. Jaja są produktem o bardzo wysokiej zawartości białka. Odpowiednia jego dawka w paszy pozwoli zaspokoić potrzeby ptaków i dostarczy im zasoby do produkcji jaj. Innym ważnym składowym diety drobiu jest energia (węglowodany), na którą zapotrzebowanie znacznie rośnie w okresie nieśności. Wytwarzanie jaj to ogromny wysiłek dla organizmu ptaka.

Mikroelementy i witaminy

Do głównych mikroelementów, o których odpowiedni poziom należy zadbać, aby utrzymać wysoką nieśność ptaków są wapń, fosfor, w połączeniu z witaminą D i podane w odpowiednich proporcjach. Wapń to składnik budulcowy skorupy jaj. Jeśli kury nie otrzymują go odpowiednio dużo, zaczynają wytwarzać jaja o cienkiej, słabej skorupce, a nieśność spada. Szacuje się, że nioski wymagają ilości wapnia stanowiącej aż 3,25% dawki pokarmowej. Wapń zawsze powinien być podawany razem z fosforem, ponieważ składniki te się uzupełniają, oraz witaminą D, która reguluje wchłanianie i przetwarzanie wapnia w organizmie ptaka.

Woda

Ważnym składowym diety drobiu jest woda, bez której procesy życiowe w organizmie nie są możliwe. Odwodnienie ptaków nieuchronnie prowadzi do spadku produkcji jaj. Dlatego kury nioski powinny mieć przez cały czas nieograniczony dostęp do dobrej jakości wody.

Ptaki mogą mniej chętnie pobierać wodę, gdy ma zbyt dużą zawartość soli, nieodpowiedni zapach i smak, wskazujący na zanieczyszczenie, lub zawiera niesmaczne dla drobiu leki i suplementy. Nioski unikają picia wody również wtedy, gdy ma ona zbyt wysoką lub zbyt niską temperaturę. Dostęp do wody może być także ograniczony, jeśli są problemy ze stanem technicznym systemu pojenia ptaków.

Zdrowotne przyczyny spadku nieśności

Choroby zakaźne mogą radykalnie obniżać liczbę i jakość składanych jaj, a nawet prowadzić do zupełnego wstrzymania ich produkcji. Bakterie, wirusy i pasożyty bezpośrednio zakłócają pracę układu rozrodczego niosek, lub działają pośrednio, przez obciążenie organizmu - pochłanianie energii i zasobów odżywczych.

Choroby bakteryjne

Do bakterii, które atakują organizm niosek i znacznie obniżają produkcję jaj należą m.in. Mycoplasmy (powodujące mykoplazmozę), Pasteurella multocida (powodująca pasterelozę, inaczej cholerę drobiu), Escherichia coli (powodująca kolibakteriozę), czy niektóre szczepy Salmonelli (powodującej salmonellozę, np. Salmonella enteritidis).

Choroby wirusowe

Właściwie większość wirusów atakujących drób ma negatywny wpływ na produkcję jaj. Wśród wirusowych chorób zakaźnych ptaków, które znacznie obniżają nieśność znajdują się:

- Rzekomy pomór drobiu (Newcastle Disease, ND) – nieśność spada nawet o 100%, skorupka jaj jest cienka, miękka, może być cętkowana, warstwa białka jest cieńsza

- Grypa ptaków (AI) – nieśność spada nawet o 100%, jaja są zniekształcone, skorupki kruche, odbarwione

- Zakaźne zapalenie oskrzeli (IB) – nieśność spada o 70%, jaja są zniekształcone, z cienkimi skorupkami z widocznymi przebarwieniami, białko jest wodniste

- Zakaźne zapalenie tchawicy i krtani (ILT) – nieśność spada o 60%

- Syndrom spadku nieśności (EDS) – nieśność spada o 50%, skorupka jaj jest cienka, miękka, lub jaja są zupełne pozbawione skorupek, białko jest wodniste

- Choroba Mareka (MD) – nieśność spada o 5%

Choroby pasożytnicze

U drobiu notuje się liczne gatunki pasożytów, żerujących na zewnątrz ciała, lub atakujących od wewnątrz. Zazwyczaj obniżają nieśność ptaków przez osłabienie całego organizmu.

Pasożyty zewnętrzne

Do pasożytów zewnętrznych drobiu należą wszy (np. Menopon gallinae), pchły (np. Echidnophaga gallinacea), roztocza (np. ptaszyniec kurzy Dermanyssus gallinae) oraz kleszcze miękkie (z rodzaju Argas). Mogą wywoływać anemię, reakcję zapalną organizmu i dodatkowo przenosić na ptaki choroby zakaźne, takie jak salmonelloza lub listerioza (powodowana przez bakterie Listeria monocytogenes). Na ten temat pisaliśmy tutaj: Ptaszyniec kurzy może przenosić groźne bakterie.

O pasożytach zewnętrznych atakujących drób więcej można przeczytać tutaj: Pasożyty drobiu i gołębi dostosowują swoją barwę do koloru ptasich piór

Pasożyty wewnętrzne (robaki)

Pasożyty wewnętrzne ptaków zazwyczaj atakują układ pokarmowy, zaburzając jego działanie i obniżając przyswajanie składników odżywczych, a także powodując biegunki i inne objawy znacznie osłabiające ptaki. Poza tym mogą być nosicielami innych szkodliwych patogenów. Do najczęściej występujących u drobiu pasożytów wewnętrznych należą: glisty (Ascaridia), włosogłówki (Capillaria) i nicienie (Heterakis).

O tym, jak ptaki zarażają się pasożytami i jak temu zapobiegać pisaliśmy tutaj: Jak zwalczać robaki u drobiu na wolnym wybiegu?

Problemy z układem rozrodczym

W okresie nieśności u ptaków ujawnić mogą się patologie w obrębie układu rozrodczego, zazwyczaj w jajowodzie – niezwiązane z chorobami zakaźnymi. Przykładem jest zatrzymanie jaj, gdy kura nie jest w stanie ich znieść. Pozostawione bez interwencji może mieć zejście śmiertelne.

 

jaja pudelko pixabay portal cenyrolnicze pl

Na podstawie:

Hassan, Mohamed SH, and Mohamed Faizal Abdul-Careem. "Avian viruses that impact table egg production." Animals 10.10 (2020): 1747.

Veterinaria Digital S.A.

Martyna Frątczak
Autor: Martyna Frątczak
Lekarz weterynarii Martyna Frątczak, absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Zainteresowana szeregiem zagadnień związanych z medycyną zwierząt, ekologią i epidemiologią, którymi zajmuje się na co dzień również we własnej pracy naukowej.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Najnowsze artykuły autora:

Loading comments...
Wiadomość z kategorii:

Obserwuj nas w Google News 

i czytaj materiały szybciej niż inni

Google Icons 16 512

Dołącz teraz