USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Czy dobrostan niosek jest tak samo wysoki w systemie ściółkowym, wolnowybiegowym i ekologicznym? Polscy naukowcy postanowili to sprawdzić za pomocą oceny stanu upierzenia ptaków, wskaźnika ich kondycji. W badaniach wykorzystali rodzime i komercyjne rasy kur. Czy ich genetyka też wpłynęła na poziom dobrostanu?
Klatki powoli odchodzą w niepamięć
Coraz popularniejsze w Europie są bezklatkowe systemy utrzymania kur niosek: ściółkowy, wolnowybiegowy i ekologiczny. Mimo, że od kilku lat warunki chowu niosek w systemie klatkowym znacznie się poprawiły, wielu producentów całkowicie od nich odchodzi. Głównym powodem jest coraz większe zainteresowanie konsumentów dobrostanem zwierząt. Pociągnęło to za sobą całkowite wyeliminowanie sprzedaży jaj z chowu klatkowego w sieciach popularnych marketów. Wkrótce pojawić mogą się również przepisy zmuszające producentów to zrezygnowania z klatek. Do 2030 roku ma zostać wprowadzony zakaz utrzymywania niosek w systemie klatkowym we wszystkich krajach Unii Europejskiej.
Od hodowców często wymaga się dodatkowego wykazania, że zwierzęta przebywają we właściwych dla ich kondycji i zdrowia warunkach. Generalnie wszystkie systemy bezklatkowe są bardzo przyjazne dla ptaków. Zapewniają im dużo przestrzeni do swobodnego ruchu i pozwalają im wyrażać wiele naturalnych zachowań. Jednak samo wyeliminowanie klatek nie oznacza, że ptaki mają zapewniony wysoki dobrostan. Pod kategorią „chowu bezklatkowego” kryją się różne jego systemy i odmiany, które mogą w innym stopniu spełniać wymagania ptaków. Jak obiektywnie ocenić kondycję i samopoczucie ptaków w systemach bezklatkowych? W najnowszych badaniach polscy naukowcy postanowili wykorzystać do tego stan upierzenia kur niosek. To nieinwazyjna i niedroga metoda oceny dobrostanu ptaków, którą można wykorzystać z łatwością na każdego typu fermie.
Pióra wiele mówią o dobrostanie ptaków
Stan upierzenia kur niosek jest dobrym wskaźnikiem ich zdrowia i samopoczucia. Pogorszenie stanu upierzenia może być u nich związane ze stresem, urazami mechanicznymi, chorobami, czy niedoborami żywieniowymi. Częstym powodem kiepskiego wyglądu upierzenia jest wydziobywanie piór. Może wynikać z autoagresji spowodowanej stresem, lub być skutkiem ataków ze strony innych ptaków, które mogą doprowadzić nawet do kanibalizmu. Utrata piór ma wiele negatywnych następstw. Gorsze samopoczucie ptaków obniża u nich produkcję jaj. Poza tym słabe upierzenie pogarsza izolację cieplną kur, przez co spożywają więcej paszy, aby zwiększyć produkcję ciepła w organizmie.
Do oceny stanu upierzenia kur niosek wykorzystuje się różne systemy punktacji. Zwykle sprawdza się upierzenie poszczególnych części ciała ptaków, a następnie sumuje wyniki ich oceny, aby oszacować stan całego upierzenia. Alternatywnie pod uwagę bierze się tylko najgorszy wynik upierzenia dowolnej części ciała. Dobry obraz dobrostanu ptaków w stadzie daje średni wynik lub suma ocen upierzenia poszczególnych ptaków.
Właśnie taką metodę zastosowali polscy naukowcy do sprawdzenia poziomu dobrostanu trzech ras kur w trzech różnych systemach bezklatkowych: ściółkowym, wolnowybiegowym i ekologicznym. Do badania wybrano dwie rodzime rasy: zielononóżkę kuropatwianą oraz karmazyna (Rhode Island Red) oraz rasę komercyjną Hyline Brown. Pozwoliło to dodatkowo sprawdzić, czy dobrostan kur może zależeć od ich genetycznych predyspozycji.
Trzy rasy w trzech systemach bezklatkowych
Badanie objęło łącznie 810 kur – po 270 z każdej rasy, które podzielono następnie na 3 grupy: utrzymywane od 17 tygodnia życia w systemie ściółkowym, wolnowybiegowym i ekologicznym. W każdym z nich w kurniku miały dostęp do naturalnego oświetlenia. Ptaki w chowie wolnowybiegowym i ekologicznym mogły wychodzić na trawiasty wybieg od 18 tygodnia życia. Upierzenie ptaków oceniono w 26, 36 oraz 56 tygodniu życia. Pod uwagę wzięto upierzenie głowy, szyi, grzbietu, tułowia i ogona.
Naukowcy stwierdzili, że stan upierzenia ptaków różnił się w zależności od systemu utrzymania. Na kondycję piór miały też wyraźny wpływ genetyka i wiek niosek. Rodzaj systemu utrzymania oraz wiek kur niosek miały wpływ na stan upierzenia wszystkich ocenianych części ciała, natomiast rasa miała wpływ na stan upierzenia szyi, grzbietu i ogona. Najgorszy stan upierzenia spośród 3 ocenianych miały nioski utrzymywane w systemie ściółkowym.
Stan piór w systemie wolnowybiegowym i ekologicznym był ogólnie dość porównywalny, jednak dla niektórych części ciała ptaki z wolnego wybiegu miały gorsze upierzenie. We wszystkich systemach stan upierzenia pogarszał się wraz z kolejnymi tygodniami chowu. Do 20 tygodnia upierzenie ptaków oceniane było w większości jako pełne, później zaczęły następować jego ubytki.
Nioski rodzimej rasy – zielononóżki kuropatwianej – kiepsko radziły sobie w systemie ściółkowym i miały więcej ubytków w upierzeniu od pozostałych 2 ras. Zielononóżki zdecydowanie czują się najlepiej na wybiegu i trzymanie w zamkniętym pomieszczeniu źle na nie wpływa. Więcej na temat naszych rodzimych ras drobiu pisaliśmy tutaj: Wyjątkowe, polskie rasy kur – czy znikną z podwórek?
Nioski z dostępem do wybiegu mają się lepiej
Kluczową obserwacją z tego badania jest to, że ptaki mające dostęp do wybiegów na świeżym powietrzu mają lepszy stan upierzenia niż te trzymane w pomieszczeniach. Chociaż intuicyjnie od dawna to wiadomo, porównanie dobrostanu między systemami z wybiegiem, a ściółkowym są czasami trudne do wychwycenia. System ściółkowy jest zdecydowanie lepszy od chowu klatkowego, ale nie zastępuje ptakom możliwości, jakie stwarza wybieg.
Przestrzeń na świeżym powietrzu pozwala nioskom na wyrażanie wielu naturalnych zachowań i eksplorację otoczenia, co zmniejsza stres i agresywne zachowania między osobnikami. W kilku badaniach stwierdzono, że ptaki przebywające w pomieszczeniach znacznie częściej wydziobują sobie nawzajem pióra. Według jednej z teorii wydziobywanie piór pojawia się wtedy, gdy ptaki nie mogą wyrażać swoich instynktów związanych z żerowaniem. Na wolnym wybiegu mają do tego doskonałe warunki. Nie oznacza to jednak, że w chowie ściółkowym nie można zredukować wydziobywania. Pomóc może zapewnienie nioskom materiałów manipulacyjnych. Najlepiej sprawdzają się rozsypywany granulat, bloki do dziobania i bele np. z lucerny. Więcej na ten temat: Wzbogacenia dla niosek w chowie ściółkowym: czy konieczne?
Na podstawie:
Sokołowicz Z, Dykiel M, Topczewska J, Krawczyk J, Augustyńska-Prejsnar A. A Comparison of the Plumage Condition of Three Egg-Laying Poultry Genotypes Housed in Non-Cage Systems. Animals. 2023; 13(2):185.
