USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Ptaki mające dostęp do wolnego wybiegu są bardziej narażone na pasożyty jelitowe. Dlaczego tak się dzieje? Które robaki stanowią największy problem, jak je wykrywać i zwalczać?
Więcej pasożytów na wybiegu
Pasożyty jelitowe są wykrywane u ptaków we wszystkich systemach chowu, zwłaszcza tam, gdzie mają one kontakt z własnymi odchodami. Na robaki zdecydowanie najbardziej narażony jest jednak drób z dostępem do wolnego wybiegu. Badanie przeprowadzone kilka lat temu w szwedzkich stadach drobiu wykazało występowanie pasożytów jelitowych u od 4 do 50% ptaków trzymanych w systemach wewnątrz budynków i u aż 77% ptaków na fermach z dostępem do wybiegu. W innym dochodzeniu, które objęło kilkadziesiąt ekologicznych stad drobiu z różnych państw Europy, robaki wykryto na 70% ferm z wolnym wybiegiem. W badaniach przeprowadzonych w Niemczech i Włoszech 99 do 100% kur niosek ze stad ekologicznych było zarażonych przynajmniej jednym gatunkiem pasożyta układu pokarmowego.
Związek między dostępem do wybiegu, a występowaniem pasożytów u ptaków nie zawsze jest oczywisty. W zależności od fermy drób może mieć zupełnie inne, i niezależne od tego czynnika, obciążenie pasożytami. Naukowcy uważają jednak, że wybieg przyczynia się do częstszego występowania robaków z przynajmniej kilku powodów. Przede wszystkim drób spacerujący na zewnątrz może mieć kontakt z odchodami dzikiego ptactwa, które rozsiewa robaki. Na wybiegu spotkać można również pośrednich żywicieli pasożytów – przykładowo w dżdżownicach znajdować się mogą nicienie Heterakis gallinarum. Ptaki po zjedzeniu dżdżownicy z taką niespodzianką zarażają się robakiem, który osiada w ich jelitach. Jaja glist potrafią przetrwać w glebie nawet przez 2 lata, czekając, aż trafią na odpowiedniego gospodarza. Praktycznie nie zdarza się, aby ptaki trafiały na idealnie czyste pastwisko, a liczba pasożytów, przy braku ich kontroli, może rosnąć na wybiegu wraz z każdym kolejnym cyklem produkcyjnym.
Jakie robaki można znaleźć u ptaków?
Do robaków najczęściej spotykanych u drobiu należą
- Glisty Ascaridia – białe, o długości do 5 cm, czasami (w cięższych przypadkach inwazji) widoczne w odchodach ptaków gołym okiem.
- Włosogłówki Capillaria – niewielkie, przypominające włosy robaki, ledwo widoczne gołym okiem. Nawet w przypadku umiarkowanych inwazji mogą wywoływać poważny stan zapalny jelit.
- Nicienie Heterakis – często przenoszone przez dżdżownice, zajmują u ptaków jelito ślepe. Same w sobie nie powodują dużych szkód, mogą jednak przenosić innego pasożyta – pierwotniaka Histomonas wywołującego uciążliwą histomonadozę – inaczej czarną główkę. Choroba ta powoduje silny stan zapalny jelit i czasami kończy się upadkami ptaków.
Na zarażenie się ptaków robakami mogą wskazywać takie objawy, jak:
- Biegunka u ptaków, odchody o dziwnej konsystencji
- Spadek aktywności, posmutnienie ptaków
- Pogorszenie wykorzystania paszy
- Słabe przyrosty masy ciała, duże różnice w wielkości pomiędzy ptakami w stadzie
- Matowe pióra, blade grzebienie
- Znaczny spadek nieśności
- Utrata koloru i wytrzymałości skorupy jaj, zmiana koloru żółtka i wielkości jaj
- Pojawienie się/więcej przypadków kanibalizmu u ptaków
- Zwiększona liczba upadków
Jeśli podejrzewamy problem z pasożytami u naszego drobiu, warto zlecić badania lekarzowi weterynarii. Obecność i rodzaj pasożytów u ptaków, a także ciężkość inwazji, można określić dokładnie za pomocą badania odchodów. W przypadku padłych ptaków przydatna okazać się może sekcja zwłok i dokładna inspekcja jelit. Pozwala wykryć pasożyty w przypadkach, gdy ciężko znaleźć robaki lub ich jaja w odchodach.
Badanie odchodów jest przydatne również wtedy, gdy chcemy po prostu skontrolować obciążenie pasożytami ptaków i ich obecność na wybiegu. Warto je przeprowadzić u niosek niedługo po wypuszczeniu je na wybieg, w szczycie i na końcu ich nieśności. Pozwoli to ocenić poziom zagrożenia i opracować najlepszą strategię kontroli pasożytów na naszej fermie.
Glisty z gatunku Ascaridia galli, często występującego u drobiu. Źródło: Chhandama / CC BY-SA 3.0 / Wikimedia Commons
Jak kontrolować pasożyty na fermie z wybiegiem?
Skuteczne metody zwalczania robaków najlepiej opracować wraz z doświadczonym lekarzem weterynarii. Zdecyduje on, czy w naszym stadzie warto stosować chemiczne środki przeciwpasożytnicze i jak często przeprowadzać odrobaczanie. Ze względu na to, że coraz częściej obserwuje się oporność robaków na leki, efekty odrobaczania należy kontrolować przy pomocy badania kału.
Najlepiej, aby wybieg dla ptaków nie był położony na wilgotnej, błotnistej glebie. Szczególnie dużo pasożytów może czyhać na ptaki wiosną, po ulewnych deszczach. Na wilgotnych terenach należy spróbować poprawić ich drenaż. Należy również unikać zbyt wysokiej trawy na pastwiskach dla drobiu – przycięta trawa wpuszcza światło słoneczne, które niszczy pasożyty obecne na wybiegu. Jeśli mamy taką możliwość, warto prowadzić rotację pastwisk – sezonowo zmieniać teren dostępny dla ptaków. Pozytywnie wpłynie to na jakość gleby, roślinność i zmniejszy obciążenie pasożytami.
Czy rzeczywiście wybieg jest taki zły?
Niektórzy producenci drobiu stosujący chów na wolnym wybiegu nigdy nie napotkali problemu z pasożytami. Zdarza się tak, gdy do chowu trafiają zupełnie „czyste” ptaki, a wybieg ma niezwykle dobrą jakość gleby i odpływ wody, dodatkowo hodowca stosuje rotację pastwisk. Alternatywnie, ptaki mogą być obciążone robakami w bardzo nieznacznym stopniu i nie wpływają one widocznie na ich nieśność i stan zdrowia – są niezauważalne.
Jak wynika z najnowszych badań, sam wybieg dla ptaków nie musi stanowić problemu. Pośrednią przyczyną częstszego występowania pasożytów u drobiu może być po prostu niższy poziom bioasekuracji na niektórych fermach wolnowybiegowych i brak ścisłej bariery między środowiskiem zewnętrznym, a wewnętrznym. Analiza 40 ferm drobiu z wolnym wybiegiem w Szwecji, Holandii i Włoszech wykazała, że największe skażenie pasożytami znajdowało się w kurnikach, a nie na zewnątrz. W budynkach dla ptaków brakowało widocznie dostatecznej higieny.
Być może tak naprawdę największe zagrożenie dla drobiu stwarza kontakt z odchodami na małej, zamkniętej przestrzeni – niezależnie od systemu chowu. Jeśli na naszej fermie występuje problem z pasożytami, a jesteśmy przekonani o wysokiej jakości wybiegu, warto przyjrzeć się warunkom w kurniku. Niezależnie od typu naszego gospodarstwa warto stosować profilaktykę pasożytów u ptaków.
Źródła:
Bestman, Monique, et al. "Free-range use and intestinal parasites in organic/free-range laying hens." Journal of Applied Poultry Research (2022): 100321.
Poultry Site
