W najnowszym eksperymencie naukowcy z Belgii postanowili przetestować wpływ tanin, inaczej garbników roślinnych, uzyskiwanych z kasztanowca, na zdrowie i wyniki produkcyjne brojlerów. Taniny roślinne w teorii działają ochronnie na komórki organizmu, stymulują odporność i mogą mieć wiele korzystnych skutków dla ptaków. Czy udało się to wykazać w praktyce?
Co łączy wino i kasztany?
W żywieniu zwierząt stale poszukuje się nowych, ciekawych dodatków funkcjonalnych, które mogą poprawić ich parametry zdrowotne i produkcyjne. Wiele obiecujących substancji znajduje się w nawet bardzo pospolitych roślinach. W jednej z najnowszych publikacji, przechodzącej jeszcze proces wydawniczy, naukowcy z Belgii przyjrzeli się przydatności wykorzystania w żywieniu brojlerów związków uzyskiwanych z kasztanów – tanin.
Taniny, inaczej garbniki, należą do większej grupy roślinnych związków, nazywanych polifenolami. Rośliny wytwarzają je w ramach mechanizmów obronnych – taniny w dużych ilościach mają cierpki, nieprzyjemny smak, który ma odstraszać roślinożerców. W umiarkowanej dawce są jednak elementem dodającym ciekawego smaku, poszukiwanego przez niektóre zwierzęta i ludzi – obecne są chociażby w czerwonym winie. Taniny mają wiele korzystnych właściwości – działają antyoksydacyjnie, chroniąc komórki organizmu przed zniszczeniami i procesem starzenia, oraz stymulują układ odpornościowy.
Z tego powodu taniny roślinne można potencjalnie wykorzystać do poprawy zdrowia i kondycji zwierząt gospodarskich, w tym brojlerów. W literaturze spotyka się jednak dane sugerujące, że taniny mogą być również substancjami anty-odżywczymi, co oznacza, że mogą przeszkadzać we wchłanianiu substancji odżywczych z pokarmu. Wiele zależeć może od dawki i formy chemicznej tanin, jaka dodawana jest do paszy. W eksperymentach przeprowadzonych m.in. na kurach nioskach i kaczkach piżmowych nie stwierdzono, aby taniny z roślin negatywnie wpływały na przyswajanie przez ptaki pokarmu.
Taniny z kasztanowca w różnej paszy i dawkach
Naukowcy z Belgii zainteresowali sie wykorzystaniem w żywieniu brojlerów konkretnie tanin uzyskiwanych z kory i drewna kasztanowca. Badania przeprowadzone w przeszłości sugerowały, że mogą mieć one korzystne u drobiu skutki – ekstrakty z drewna kasztanowca zmniejszały m.in. częstość występowania zmian na łapach ptaków, zmniejszały stres oksydacyjny w organizmie (co stwierdzono badaniami krwi), oraz poprawiały stosunek mięśni piersiowych do całej tuszki. Równocześnie jednak pojawiły się donosy, że taniny z kasztanowca mimo wszystko mogą mieć wpływ na strawność pokarmu i kondycję jelit ptaków.
Badacze w najnowszym eksperymencie postanowili więc przetestować wpływ różnych dawek tanin z kasztanowca, w różnym rodzaju paszy, na brojlery – ich wydajność produkcyjną, strawność paszy, metabolizm i jakość mięsa. Podstawowymi dietami ptaków w badaniu była wysoce strawna pasza oparta na kukurydzy i soi, lub bardziej wymagająca pod względem przyswajalności pasza oparta na pszenicy, rzepaku i oleju palmowym. Diety różniły się zawartością skrobi, białka oraz tłuszczu, dzięki czemu naukowcy mogli sprawdzić wpływ tanin na ich trawienie i wchłanianie.
Działanie tanin przetestowano ogółem na 2160 brojlerach kurzych, w wieku 308 dni. Taniny zostały uzyskane z drewna kasztanowca (był to komercyjny dodatek paszowy o nazwie Tanno-SAN®, produkowany przez Sanluc International NV). Do paszy dodawano je w 3 różnych dawkach: 0 mg/kg, 500 mg/kg, lub 2000 mg/kg. Diety brojlerów zasuplementowano ponadto standardowo stosowanymi enzymami ułatwiającymi przyswajanie paszy. Ptaki chowane były w klasycznym systemie, otrzymując mieszankę typu starter (od dnia 0. do 10.), grower (od dnia 11. do dnia 29.) i finisher (od dnia 30. do 42.).
Słaby wpływ na wydajność, korzystny na jakość mięsa
Analizy przeprowadzone w czasie trwania i na koniec eksperymentu wykazały, że działanie tanin nie różniło się w widoczny sposób po dodaniu do jednego lub drugiego typu diety. Dieta oparta na bazie pszenicy była, zgodnie z oczekiwaniami, gorzej przyswajana od diety opartej na kukurdzy i soi, a ptaki nią karmione osiągnęły niższą masę ciała, niższe średnie dzienne przyrosty i wyższy FCR.
Taniny w największej dawce (2000 mg/kg) obniżały przyswajalność obu diet. Zwierzęta otrzymujące najwięcej tanin miały, w porównaniu z innymi grupami, niższe średnie przyrosty masy ciała, wyższy FCR i niższą masę ciała na koniec eksperymentu. Niższa dawka tanin (500 mg/kg) działała pozytywnie w początkowym okresie tuczu i zwiększała spożycie paszy u brojlerów. Taniny nie miały wpływu na śmiertelność ptaków.
Nie zaobserwowano znaczących różnic w wydajności tuszek ptaków żywionych paszą z różnymi dawkami tanin. Dodatek tanin z kasztanowca wpływał jedynie pozytywnie na pH mięsa u brojlerów karmionych dietą kukurydzianą - najwyższa dawka tanin skutkowała wyższym pH mięsa w porównaniu do innych grup.
Taniny poprawiały również barwę mięsa ptaków. Najkorzystniejszą barwę mięsa stwierdzano u brojlerów żywionych dietą z taninami opartą na kukurdzy. Naukowcy tłumaczą to właściwościami tanin wiążącymi żelazo – żelazo jest obecne w hemoglobinie, która odpowiada w mięsie za bardziej czerwone odcienie (niekoniecznie pożądane w mięsie drobiowym). Dodatek tanin do diet brojlerów korzystnie wpłynął ponadto na właściwości wiążące wodę mięsa.
Tajemnicze wydłużenie jelit i wpływ na wchłanianie paszy
Nie stwierdzono, aby taniny miały znaczący wpływ na strawność w obu dietach tłuszczu, białka surowego, czy energii. Pod względem wykorzystania paszy przez ptaki taniny nie okazały się przeszkodą, czy wręcz substancją anty-odżywczą.
Co ciekawe jednak, taniny miały dość istotny wpływ na kondycję jelit brojlerów. Zmianie uległy również odchody ptaków. Problem ten nie dotyczył ptaków, które taniny otrzymywały w łatwostrawnej diecie opartej na kukurydzy. Ptaki otrzymujące suplementację w diecie opartej na pszenicy rozwinęły jednak dostrzegalne zmiany w jelitach.
Stwierdzo u nich zmianę struktury ściany jelit (niekorzystne zmniejszenie głębokości tzw. krypt, zmniejszające powierzchnię wchłaniania w jelitach). Efekt ten był najsilniejszy u brojlerów otrzymujących najwyższą dawkę tanin. U ptaków tych zaobserwowano również zwiększoną całkowitą długość jelit, co mogło świadczyć o próbie rekompensowania przez brojlery zmniejszonej powierzchni trawienia i wchłaniania.
Mimo tych zmian w kondycji jelit, tak jak wcześniej wspomnieliśmy, strawność składników odżywczych nie uległa zmniejszenia u ptaków. Autorzy badania sugerują nawet, że wpływ tanin na budowę jelit ptaków, zaprezentowany w ich eksperymencie, może być wykorzystany terapeutycznie lub do kontrolowania zdolności wchłaniania różnych składników u brojlerów.
Co ciekawe, zmiany, jakie zaszły w jelitach ptaków wpłynęły na przyswajanie przez ptaki wody. Dłuższe jelita oznaczały większą powierzchnię jej wchłaniania, przez to odchody ptaków otrzymujących taniny były znacznie suchsze od odchodów ptaków z grupy kontrolnej (o około 3%). Ma to istotne znaczenie, ponieważ suchsze odchody wpływają na mniejszą wilgotność ściółki w kurnikach, co z kolei powoduje mniejszą częstość występowania patologicznych zmian (dermatitis) na łapach ptaków.
Poza tą obserwacją, z praktycznego punktu widzenia, ciężko doszukać się przełomowych odkryć w eksperymencie z taninami. Ich działanie w małym stopniu zależy od składu paszy, do jakiej są dodawane. W niskiej dawce mogą przynieść pewne zalety dotyczące jakości mięsa, nie mają jednak korzystnego wpływu na wydajność ptaków i ich przyrosty, a w zbyt dużych dawkach mogą wręcz zaszkodzić.
Na podstawie:
Buyse, K., Delezie, E., Goethals, L., Van Noten, N., Ducatelle, R., Janssens, G. P., & Lourenço, M. (2021). Chestnut tannins in broiler diets: performance, nutrient digestibility, and meat quality. Poultry Science, 101479.
