Kurkuma to roślina lecznicza o niezwykłych właściwościach. U drobiu może być pomocna w zwalczaniu licznych infekcji bakteryjnych i kokcydiozy. Ponadto poprawia FCR i przyrosty masy ciała u ptaków. Niweluje niekorzystne działanie stresu cieplnego, mykotoksyn i poprawia jakość mięsa.
W poszukiwaniu nowych leków
Na całym świecie dąży się do ograniczenia stosowania antybiotyków w hodowli zwierząt, zwłaszcza w roli tak zwanych stymulatorów wzrostu. Nadmierne ich zużycie grozi opornością patogennych bakterii, które stanowią realne zagrożenie dla zdrowia i życia zwierząt i ludzi. Komercyjna produkcja drobiu na dużą skalę jest jednak niemożliwa bez pewnych środków leczniczych oraz poprawiających odporność i przyrosty ptaków.
W związku z tym prowadzi się wiele badań nad zastosowaniem prebiotyków, probiotyków i różnych roślin leczniczych w roli zastępców tradycyjnych antybiotyków i stymulatorów wzrostu w chowie i hodowli drobiu. Jedną z najbardziej obiecujących pod tym względem roślin jest kurkuma (Curcuma longa). Stosuje się ją obecnie przede wszystkim w roli przyprawy, barwnika oraz konserwanta żywności. W wielu częściach świata używa się jej również jako tradycyjny lek na wiele dolegliwości. Nawet w Europie jest częstym składnikiem wielu popularnych suplementów diety.
Lecznicze właściwości kurkuma zawdzięcza zawartości dużej ilości związków fenolowych - kurkuminy i jej pochodnych. Są to bioaktywne substancje nadające roślinie charakterystyczną żółtą barwę i mające działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwnowotworowe. W badaniach wykazano, że mogą również działać bakteriobójczo, przeciwpasożytniczo i niwelować niszczące działanie mykotoksyn. To wszystko sprawia, że kurkuma ma ogromny potencjał jako funkcjonalny dodatek do paszy dla drobiu.
Zabójcza dla patogenów
W licznych eksperymentach wykazano, że dodatek sproszkowanej kurkumy do paszy dla drobiu może skutecznie pomagać zwalczać bakteryjne infekcje. Przykładowo dodatek 0,5% kurkumy w diecie brojlerów zmniejszał w ich jelitach poziom bakterii Escherichia coli. Stwierdzono również, że dodatek 1% sproszkowanej kurkumy w paszy hamował kolonizację jelit u zainfekowanych piskląt wysoce patogenną bakterią Salmonella typhimurium.
Kurkuma, suplementowana w paszy w dawce 0,2% skutecznie zmniejszała również ilość bakterii Clostridium perfringens w jelitach u kurcząt brojlerów. Bakteria ta jest odpowiedzialna za groźne martwicze zapalenie jelit u drobiu, powodujące wysoką śmiertelność i problemy z wydajnością.
Typowo laboratoryjne testy wykazały, że kurkuma może mieć ponadto potencjał do zwalczania infekcji wywołanych gronkowcami (Streptococcus pyogenes, S. aureus) oraz bakteriami z rodzai Enterococcus, Pseudomonas, Bacillus i Klebsiella. Ekstrakty z wysoką zawartością kurkumy mogą być skuteczne nawet przy zwalczaniu infekcji u drobiu wywołanych przez mykoplazmy (Mycoplasma spp.).
Za bakteriobójcze właściwości odpowiedzialna jest prawdopodobnie wspomniana wcześniej kurkumina. Eksperci uważają, że może niszczyć bakterie poprzez zakłócanie u nich ekspresjii genów, hamowanie podziału komórek, rozrywanie RNA i błony komórkowej.
Wykazano ponadto, że kurkuma jest skuteczna w zwalczaniu kokcydii z rodzaju Eimeria i ma podobny efekt kokcydiostatyczny co klasycznie stosowane leki. Przykładowo w jednym eksperymencie dodatek 3% proszku kurkumy miał podobny efekt leczniczy u ptaków, co podawanie salinomycyny.
Jako stymulator wzrostu
Stymulatory oparte na antybiotykach sypanych do paszy dla zwierząt są już od dawna zakazane na terenie Unii Europejskiej. W dalszym ciągu stosuje się je jednak m.in. w Stanach Zjednoczonych. W kilku eksperymentach przetestowano kurkumę w roli typowego stymulatora wzrostu dla brojlerów – i porównano jej działanie z klasycznymi antybiotykami.
W jednym z nich dodatek 0,1% sproszkowanej kurkumy w diecie brojlerów od 1 do 35 dnia chowu skutkował podobnym spożyciem paszy, przyrostami masy ciała i wartościami FCR (współczynnika konwersji paszy), co dodatek 500 ppm wirginamycyny – typowego antybiotykowego stymulatora wzrostu.
Inne eksperymenty wykazały, że suplementacja sproszkowanej kurkumy w dawce 0,5-1% może poprawiać przyrosty masy ciała i FCR u brojlerów. Skuteczność kurkumy w tej roli różniła się jednak między badaniami – co mogło wynikać ze stosowania innych diet podstawowych, wykorzystania innych ras brojlerów i różnej długości trwania eksperymentów.
Poprawia spożycie paszy, łagodzi stres
Sproszkowana kurkuma może poprawiać spożycie paszy u brojlerów w warunkach stresu cieplnego. W jednym z badań obserwowano poprawę spożycia paszy u brojlerów przebywających w wysokich temperaturach, gdy były karmione paszą z dodatkiem 0,2% kurkumy. W innych eksperymentach, w których podawano ptakom dodatek 0,5% lub 0,75% kurkumy, również stwierdzono poprawę spożycia paszy w warunkach stresu cieplnego.
Kurkuma może ponadto łagodzić niekorzystny wpływ toksycznych zanieczyszczeń w diecie. Wykazano, że u brojlerów spożywających paszę zanieczyszczoną 1 ppm aflatoksyny (jedną z mykotoksyn) kurkuma w stężeniu 0,5% poprawiała nieco wydajność i spożycie paszy. Inne badania sugerują, że kurkuma łagodzi szkodliwy wpływ mykotoksyn na wątrobę kurczaków.
Należy jednak przestrzec, że dodatek kurkumy większy niż 1% może mieć mało korzystny efekt i obniżać spożycie paszy u brojlerów.
Więcej o zwalczaniu stresu cieplnego u drobiu za pomocą żywienia: Jak chronić drób przed stresem cieplnym?
Wpływ na jakość mięsa
Stwierdzono, że suplementacja kurkumy w diecie kurcząt brojlerów korzystnie wpływa na jakość ich mięsa. W mięsie brojlerów, którym podawano kurkumę, wykrywano większe ilości surowego białka i mniejsze ilości trójglicerydów i nasyconych kwasów tłuszczowych.
W jednym z badań stwierdzono, że dodatek 0,6-0,8% kurkumy w diecie brojlerów zmniejszał zawartość nasyconych kwasów tłuszczowych w mięsie ud i piersi. W innym eksperymencie odnotowano poprawę koloru i pH mięsa u brojlerów, którym suplementowano kurkumę w warunkach stresu cieplnego. Mogło to wynikać z przeciwutleniających właściwości kurkuminy.
U brojlerów spożywających kurkumę pojawia się lekko żółtawa pigmentacja skóry, tłuszczu oraz mięsa. Co ciekawe, zawartość barwnika w mięsie chroni je przed utlenianiem, co może wydłużać jego świeżość.
Na podstawie:
Lagua, E., & Ampode, K. M. (2021). Turmeric powder: potential alternative to antibiotics in broiler chicken diets. J. Anim. Health Prod, 9(3), 243-253.
