USD -
4.3742
EUR -
4.6911
GBP -
5.3417
DKK -
0.6296
Bydło z rogami jest trudne w obsłudze i wymaga więcej przestrzeni. Dlatego standardowo u cieląt usuwa się zawiązki rogów. W jakim wieku cielęcia najlepiej przeprowadzić ten zabieg i która metoda jest najlepsza? Czy rogi można usuwać również u dorosłych zwierząt?
Dlaczego warto usuwać rogi?
Rogi są charakterystyczną cechą występującą u wielu ras bydła, nadającą zwierzętom wyjątkowego, majestatycznego wyglądu. U przodków bydła rogi były ważnym przystosowaniem do obrony przed drapieżnikami i do walki o dominację w stadzie. Niestety we współczesnych warunkach hodowlanych rogi są mało praktycznym dodatkiem. Bydło z rogami jest bardziej niebezpieczne dla obsługujących ich ludzi i innych zwierząt w stadzie. Urazy spowodowane rogami u ludzi mogą skończyć się tragicznie. U innych osobników stadzie prowadzić mogą do ran wymagających leczenia, obniżenia jakości tuszy i skóry zwierząt. Zwierzęta z rogami wymagają ponadto więcej miejsca w czasie transportu, w kojcach i przy korytach paszowych.
Dlatego, aby ułatwić zarządzanie bydłem w stadach standardowo przeprowadza się dekornizację, a więc usunięcie rogów. Dekornizację najczęściej wykonuje się u cieląt, przez usunięcie zawiązków rogów (tkanki na głowie, z której wyrastają rogi w późniejszym życiu zwierzęcia). Rzadziej dekornizację prowadzi się u dorosłych zwierząt, z w pełni wykształconymi rogami. Przycinanie wyłącznie ostrej końcówki rogów, praktykowane przez niektórych hodowców nie jest dobrym rozwiązaniem, ponieważ rogi takiego zwierzęcia pozostają niebezpieczne. Najlepiej jest całkowicie zapobiec wyrośnięciu rogów już u cieląt.
Najlepszy moment i metoda dekornizacji
Usuwanie zawiązków rogów u cieląt zaleca się przeprowadzić w ciągu pierwszych 4-6 tygodni życia. Zawiązki są wtedy niewielkie, o rozmiarze od 5 do 10 mm. Zgodnie z rekomendacjami dotyczącymi dobrostanu bydła w Unii Europejskiej usunięcie zawiązku najlepiej przeprowadzić u cieląt przed upływem 2. miesiąca życia, tak szybko, jak tylko zawiązki staną się widoczne. W późniejszym wieku usunięcie zalążków jest trudniejsze, bardziej bolesne dla zwierząt i może wiązać się z pogorszeniem samopoczucia i komplikacjami.
Obecnie najczęściej stosowaną, stosunkowo prostą, szybką i skuteczną metodą usuwania zawiązków rogów u cieląt jest metoda termiczna. Wypala się w niej zawiązki rogów, tym samym niszcząc je i uniemożliwiając dalszy wzrost. Wypalanie wykonuje się przy użyciu dekornizatora elektrycznego lub gazowego (zasilany energią elektryczną lub gazem – butanem). Zazwyczaj rozgrzana końcówka dekornizatora przykładana jest na ok. 10 -15 sekund do zawiązka rogu.
Wypalanie nie powoduje u cieląt krwawienia. Po zabiegu powstaje jedynie płytka rana, o której higienę należy zadbać, np. za pomocą dedykowanej do stosowania po dekornizacji maści dezynfekującej lub innego środka poleconego przez naszego lekarza weterynarii. Czas gojenia po zabiegu, jeśli został wykonany prawidłowo, jest stosunkowo krótki. Wypalony zawiązek rogu całkowicie odpada po ok. 4-6 tygodniach.
Alternatywne metody
Metoda termiczna usuwania zawiązków wiąże się z najmniejszym ryzykiem wystąpienia powikłań. Powinny ją jednak stosować jedynie osoby doświadczone, po uprzednim przeszkoleniu. Najlepiej aby dekornizację wykonywał w naszym stadzie lekarz weterynarii. Nieprawidłowe wypalenie zawiązków może wiązać się z silną infekcją i trudnym gojeniem ran. Źle wykonany zabieg może również spowodować częściowe lub całkowite odrośnięcie rogu.
Alternatywną metodą jest usuwanie zawiązków rogu za pomocą metody chemicznej, w której na zawiązki aplikuje się maść ze żrącą substancją je niszczącą. Metoda te jednak nie jest obecnie zalecana. Jest bardzo bolesna dla cieląt i może wiązać się z powikłaniami. Istnieje również metoda chirurgiczna usuwania zawiązków rogów, która może być przeprowadzona wyłącznie przez lekarza weterynarii. To stosunkowo krwawa, ale mało bolesna metoda. Wycina i wyłuskuje się w niej zawiązki rogów wraz z fragmentem skóry za pomocą przyrządu Robertsa – stalowego noża w kształcie rurki. W trakcie i po zabiegu ważne jest zadbanie o dezynfekcję rany.
Jak złagodzić ból i stres u cieląt?
Usuwanie zawiązków rogów metodą chirurgiczną lub termiczną jest bolesnym i stresującym dla cieląt zabiegiem. Ból i stres trwają jednak krócej niż w przypadku metody chemicznej. Chociaż obecnie europejskie prawodawstwo nie reguluje szczegółowych zasad przeprowadzania dekornizacji u cieląt, zaleca się aby stosować podczas niego znieczulenie miejscowe. Ból i silny stres poważnie zaburzają zachowanie cieląt, m.in. zmniejszając u niego pobranie paszy, a poza tym spowalniają gojenie się ran i zwiększają ryzyko infekcji w miejscu usunięcia zawiązków.
Badania pokazują, że najlepszą metodą złagodzenia bólu i stresu w czasie dekornizacji jest zastosowanie u cieląt znieczulenia miejscowego wraz z ogólnoustrojowym podaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Cielęta nie przejawiają wtedy zachowań wskazujących na złe samopoczucie i nie wykazują podwyższonego stężenia kortyzolu – hormonu stresu we krwi. Ból po usunięciu zawiązków metodą termiczną może być odczuwany przez zwierzęta nawet przez kolejne 24-48 godzin, dlatego leczenie przeciwbólowe można przedłużyć. Jednak o tym, czy metody te są zalecane w przypadku naszych zwierząt zawsze powinien zdecydować lekarz weterynarii, z którym współpracujemy.
Usuwanie rogów u dorosłego bydła
Dekornizacja u dorosłych zwierząt jest znacznie bardziej problematycznym i niebezpiecznym zabiegiem. Przeprowadza się ją drogą chirurgicznej amputacji rogu, którą może wykonać tylko lekarz weterynarii. Na róg, po uprzednim znieczuleniu miejscowym okolicy jego unerwienia, zakłada się ciasne opaski. Następnie róg przecina się jak najbliżej skóry przy pomocy ostrej linki do obcinania rogów z uchwytami. Zwierzę podczas zabiegu musi być w pełni unieruchomione, np. za pomocą poskromu. Po amputacji rogu ważna jest dezynfekcja i higiena miejsca. Amputacja rogów u dorosłych zwierząt może wiązać się z poważnym uszkodzeniem skóry, kości czaszki i zatok czołowych, z którymi połączone są rogi. Dlatego lepiej jest jej uniknąć.
Źródła:
Mainau E., et al. “Wpływ dekornizacji i usuwania zawiązków rogów na dobrostan cieląt.” Farm Animal Welfare Education Center – FAWEC (2012).
Faulkner, P. M., and D. M. Weary. "Reducing pain after dehorning in dairy calves." Journal of dairy science 83.9 (2000): 2037-2041.
Duffield, Todd. "Current data on dehorning calves." American Association of Bovine Practitioners Conference Proceedings. 2008.
