USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Chociaż często nie postrzega się jej w kategorii składnika odżywczego, woda jest podstawą żywienia zwierząt. Jej ilość i jakość są tak samo ważne, jak w przypadku wszystkich komponentów paszowych. Ile – i jakiej – wody potrzebują krowy mleczne?
Woda – podstawowy składnik diety
Krowy mleczne mają bardzo wysokie zapotrzebowanie na wodę. Ich organizm składa się z wody w ok. 70%, a mleko ok. 87%. Woda zasila wszystkie płyny ustrojowe, takie jak krew, transportując w ciele składniki odżywcze, odpowiada za równowagę jonową, jest niezbędna dla prawidłowego trawienia, wchłaniania i metabolizowania pokarmu, jak również do usuwania z organizmu toksyn i zbędnych substancji. Woda jest ponadto źródłem wielu ważnych składników mineralnych, takich jak sód. Aż 10% sodu w diecie krów pochodzi właśnie ze spożywanej wody.
Woda odgrywa również kluczową rolę w ochronie przed stresem cieplnym. Przez parowanie z powierzchni ciała i dróg oddechowych pozwala na oddawanie ciepła. Dlatego ważne, aby pamiętać, że zapotrzebowanie zwierząt na wodę jest zależne od warunków otoczenia – temperatury oraz wilgotności powietrza. Ilość niezbędnej wody związana jest ponadto z wielkością, wiekiem krowy, okresem produkcyjnym w jakim się znajduje, wydajnością mleczną w czasie laktacji, jak również rodzajem i ilością spożywanej paszy.
Ilość i jakość dostarczanej zwierzętom wody przekłada się nie tylko na ich zdrowie i dobrostan, ale także na spożycie paszy i wydajność produkcyjną. Stwierdzono, że przy braku wody pitnej krowy pobierają aż o 30% mniej paszy już w czasie pierwszego posiłku. Ograniczenie ilości dostarczanej wody o 50% w ciągu 4 dni skutkuje spadkiem ich wydajności mlecznej o 25%. Obniżeniu ulega wtedy również masa ciała krów. Nie trzeba jednak wiele, aby pogorszyć samopoczucie i produkcyjność krów - redukcja dostarczanej wody już o ok. 10% procent sprawi, że będą mniej wydajne, zaczną przejawiać niepokój, a nawet agresję.
Ile wody potrzebuje bydło mleczne?
Zdecydowanie nie powinno się ograniczać dostępu do świeżej wody zwierzętom. Muszą mieć do niej dostęp przez całą dobę. Krowy pobierają wodę pitną około 14 razy, w ciągu dnia i nocy, na bieżąco zaspokajając swoje potrzeby. Warto mimo wszystko orientować się w objętościach wody, której wymagają dane grupy produkcyjne.
Szacuje się, że jałówki potrzebują ok. 30-50, a krowy w zasuszeniu ok. 50 litrów wody dziennie. W przypadku krów w laktacji wartość ta jest znacznie wyższa. Na każdy litr produkowanego mleka krowa musi pobrać 2-3,5 litra wody więcej. Ilość pobieranej wody przez krowy w laktacji waha się między 70 a 155 litrów dziennie. Zapotrzebowanie wszystkich grup produkcyjnych wzrasta wraz z rosnącą temperaturą otoczenia.
Podane wartości dotyczą wody dostarczanej również z paszą. Ze względu na to, że różne pasze objętościowe i treściwe mają inną zawartość wody, ich udział i proporcje w diecie krów również przekładają się na ilość wypijanej wody. Przyjmuje się jednak, że woda dostarczana z paszą zaspokaja jedynie ok. 20% zapotrzebowania zwierząt.
Aby każda krowa w stadzie mogła wypić odpowiednią ilość wody, ważny jest sposób jej dostarczania zwierzętom. Krowy piją na raz duże ilości wody – z prędkością ok. 15-20 litrów na minutę. Poidła dla nich przeznaczone powinny mieć szybkość przepływu minimum 10 l/min. Mniejsze tempo uzupełniania wody sprawi, że zwierzęta nie będą przyjmować odpowiedniej ilości wody dziennie. Alternatywnie można zaoferować krowom poidła które wolniej są uzupełniane w wodę, ale o większej objętości.
Zaleca się, aby na każde 15-20 krów przypadało przynajmniej jedno poidło. Poidła powinny być wykonane z bezpiecznych, wytrzymałych, niekorozyjnych materiałów, oraz być umieszczone nieco nad ziemią, tak aby zapobiegać zabrudzeniu wody. Należy je umieścić zwłaszcza przy wyjściu z hali udojowej oraz w pobliżu miejsca zadawania paszy. Największe objętości wody zwierzęta przyjmują tuż po doju i w trakcie jedzenia. Krowy na pastwiskach powinny zawsze znajdować się w odległości nie mniejszej niż 180 m od wody pitnej.
Co decyduje o jakości wody?
Ważna jest nie tylko ilość, ale również temperatura i skład wody oferowanej zwierzętom. Woda powinna mieć zawsze temperaturę powyżej 10⁰C, jednak nie większą niż 20⁰C. Zbyt zimna lub ciepła woda będzie niechętnie pita przez krowy.
Przy ocenie jakości wody należy wziąć pod uwagę jej właściwości organoleptyczne (wygląd, zapach i smak), właściwości fizykochemiczne (pH, całkowitą ilość rozpuszczonych substancji stałych, całkowitą ilość rozpuszczonego tlenu i twardość), obecność związków toksycznych (m.in. metali ciężkich) i bakterii, a także obecność i stężenie składników mineralnych, związków fosforoorganicznych, siarczanów, azotanów i żelaza (które w nadmiarze są szkodliwe).
Woda, podobnie jak ta spożywana przez ludzi, powinna być przezroczysta, bez nieprzyjemnego smaku lub zapachu. Wyczuwalny zapach oznacza, że woda jest skażona, lub zawiera duże ilości materii organicznej. Wszelkie zanieczyszczenia bakteriami i innymi mikroorganizmami są w wodzie dla zwierząt niedopuszczalne. Odczyn wody (pH) powinien mieścić się w zakresie 6,5-8,5.
Całkowita ilość rozpuszczonych substancji stałych (total dissolved solids, TDS) jest parametrem pokazującym zawartość w wodzie wodorowęglanów, chloru, siarczanów, sodu, wapnia i magnezu. Woda dla krów mlecznych optymalnie powinna mieć mniej niż 1000 ppm TDS. Przy wyższych wartościach, do 5000 ppm TDS, woda może spowodować przejściową biegunkę, jednak nadal nadaje się do spożycia przez zwierzęta. Wodę o wartości 5000-7000 ppm TDS wodę można podawać jedynie dorosłym, niecielnym krowom. Nie zaleca się stosowania wody o wyższej wartości tego parametru.
Twardość wody wskazuje na zawartość w niej związków wapnia i magnezu. Nie ma wpływu na zdrowie czy ilość spożywanej przez krowy wody. Zbyt twarda woda jest mimo wszystko niekorzystna – może powodować trudny do usunięcia osad w urządzeniach do uzdatniania, chłodzenia i dostarczania wody. Za miękką uznaje się wodę o zawartości wapnia i magnezu poniżej 60 mg/l, a za bardzo twardą o zawartości powyżej 180 mg/l.
Na podstawie:
Mirowski, A. (2022). „Woda w żywieniu krów mlecznych.” Życie Weterynaryjne, 97(10)
Schroeder, J. W. (2015). Water needs and quality guidelines for dairy cattle. Extension Service, North Dakota State University
