Obniżenie wieku pierwszego wycielenia jałówek może znacznie redukować koszty odchowu zwierząt i pozwalać na maksymalne wykorzystanie ich potencjału genetycznego. Niektórzy hodowcy obawiają się jednak, że wczesne wycielenie może mieć negatywne skutki dla zdrowia i wydajności mlecznej krów. Czy te zastrzeżenia są słuszne? Który moment pierwszego pokrycia jest najbardziej optymalny?
Najbardziej opłacalna strategia
Prawidłowy odchów jałówek do remontu stada jest jednym z ważnych aspektów zarządzania gospodarstwem mlecznym. Kluczową kwestią z nim związaną jest wybór optymalnego momentu krycia. Zbyt długie przetrzymywanie niepokrytych jałówek na fermie wiąże się z dużymi kosztami ich utrzymania bez zysków z produkcji mleka. Niestety zbyt wczesna decyzja o ich inseminacji również przynosi straty. Może skutkować poważnymi problemami z płodnością i obniżoną wydajnością mleczną jałówek w późniejszych latach.
Chociaż odsetek ten różni się w zależności od gospodarstwa, większość hodowców bydła mlecznego przeprowadza remont stada na poziomie ok. 20-35% rocznie. Oznacza to, że na każde 100 krów utrzymywanych w stadzie przypada min. 20-35 jałówek, które zanim spełnią swoją rolę, generują wysokie koszty.
W Wielkiej Brytanii koszt odchowu jednej jałówki do 24 miesiąca życia wynosi od 1500 do 1800 euro, w zależności od systemu utrzymania. W tym okresie zwierzęta nie przynoszą żadnych zysków, które zwracałyby zainwestowany w nie wkład. Szacuje się, że aby jałówka spłaciła swój koszt odchowu, potrzebuje na to średnio 1,5 laktacji. W niektórych gospodarstwach niestety okres ten wydłuża się do kilku laktacji.
Wszystko zależy od momentu pokrycia i wycielenia jałówek w stadzie. Stąd każdy hodowca musi opracować strategię maksymalnego skrócenia czasu odchowu i równocześnie pełnego wykorzystania możliwości rozrodczych i produkcyjnych swoich zwierząt. Jak wynika z badań naukowych przeprowadzonych na gospodarstwach mlecznych w Wielkiej Brytanii, najlepszym momentem na pierwsze wycielenie u jałówek rasy holsztyńsko-fryzyjskiej jest 24 miesiąc życia. Wiek ten pozwala na wykorzystanie genetycznego potencjału zwierząt i redukcję kosztów ich utrzymania.
Przekroczenie tego optymalnego wieku wycielenia przyczynia się do generacji zbędnych, dodatkowych kosztów. Jak stwierdzono na brytyjskich gospodarstwach, zwiększenie średniego wieku pierwszego wycielenia z 25 do 28 miesięcy w stadzie liczącym 100 krów może zwiększyć koszt odchowu jałówek nawet o 18%, a więc o ok. 6500 euro rocznie.
Wpływ wieku wycielenia na wydajność mleczną
Mimo wszystko niektórzy hodowcy uważają, że 24 miesiące to zbyt wcześnie na pierwsze wycielenie jałówek. Obawiają się, że może to negatywnie wpływać na wydajność mleczną zwierząt i dawać im słabą pozycję w hierarchii stada – a więc utrudniać konkurencję o paszę ze starszymi krowami. Aby sprawdzić, czy problemy te faktycznie mają miejsce, przeprowadzono szczegółowe badania, w czasie których przeanalizowano życiowe wyniki ponad 2 milionów krów mlecznych w Wielkiej Brytanii. Przyjrzano się w nich wydajności mlecznej krów rasy holsztyńsko-fryzyjskiej urodzonych po 2000 roku, które wycieliły się po raz pierwszy między 21 a 42 miesiącem życia.
Określono, że średni wiek pierwszego wycielenia jałówek, w zależności od regionu Wielkiej Brytanii, wynosił od 28 do 30,5 miesięca. Jałówki, które wycieliły się w wieku 21-24 miesięcy produkowały w ciągu życia średnio 30 901 kg mleka (skorygowanego energetycznie). Było to o aż 1137 kg mleka więcej porównaniu do krów, które wycieliły się po raz pierwszy w wieku między 24 a 30 miesięcy i o 3507 kg mleka więcej w porównaniu krów, których pierwsze wycielenie miało miejsce w wieku 30-42 miesięcy.
Oszacowano, że na każdy dodatkowy miesiąc odchowu jałówek do wieku pierwszego wycielenia powodował spadek ich długości życia produkcyjnego o 16 dni oraz spadek dziennej (skorygowanej energetycznie) produkcji mleka – o ok. 0,225 kg dziennie. Stwierdzono, że jałówki cielące się w wieku 24 miesięcy miały nawet o 13% wyższą życiową wydajność mleczną od jałówek cielących się później. Odwlekanie momentu inseminacji jałówek może więc działać tylko na niekorzyść hodowcy.
Inne kwestie warte rozważenia
Aby jałówki mleczne ocieliły się w wieku 24 miesięcy, muszą zostać zapłodnione w wieku 15 miesięcy. Należy przy tym wziąć pod uwagę, że kilka pierwszych cykli rujowych u jałówek może przebiegać nieregularnie, a owulacja może nie wystąpić. Po tym niepewnym okresie u jałówek powinien jednak wystąpić normalny cykl rozrodczy trwający średnio 21 dni (z możliwymi wahaniami od 18 do 24 dni). Najbardziej optymalne jest przeprowadzenie inseminacji u jałówek w ich drugiej lub kolejnej rui. Kończy się to zazwyczaj większym sukcesem od krycia w pierwszym cyklu rujowym. Aby wykryć idealny moment krycia, warto nawiązać współpracę z doświadczonym lekarzem weterynarii.
Przy wyborze idealnego momentu pokrycia jałówek warto wziąć pod uwagę indywidualne cechy i predyspozycje zwierzęcia. Jałówki osiągają dojrzałość płciową w momencie gdy ich waga wynosi przynajmniej 40% docelowej masy ciała. Dla optymalnego momentu inseminacji, masę tą jałówki muszą osiągnąć w wieku ok. 9 miesięcy, po czym powinny przejść ok 2-3 normalne cykle rujowe. W momencie inseminacji jałówki powinny mieć masę ciała wynoszącą min. 55% masy ciała dorosłego zwierzęcia.
Aby uniknąć zbędnego stresu i słabego startu w hierarchi stada, świeżo ocielone jałówki powinny być do niego wprowadzone w momencie, gdy starsze krowy są spokojne i najedzone. Idealnie sprawdzi się do tego wieczorna pora. Jałówki mają wtedy szansę na spokojne zaznajomienie się z nowym otoczeniem i łatwy dostęp do paszy. Warto wziąć również pod uwagę, że włączanie do stada nowych zwierząt może być stresujące również dla starszych krów i negatywnie wpływać na ich laktację. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj: Nowi członkowie stada to stres i niższa produkcja mleka.
Na podstawie:
Dairy Global
ADHB
