USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Ciężkie porody u krów mają wiele negatywnych następstw. Jak pokazują najnowsze badania, równie niekorzystne mogą być skutki przedwcześnie, za późno, lub po prostu nieprawidłowo przeprowadzonej pomocy porodowej. Czasami ciężko jest je odróżnić od konsekwencji samego ciężkiego porodu. Fachowa wiedza i działania zapobiegające trudnym wycieleniom mogą zapobiec poważnym stratom finansowym.
Selekcja na łatwiejsze wycielenia - ważny kierunek w hodowli
Ciężkie porody u wysokowydajnych krów mlecznych nie są rzadkością. To efekt wieloletnich prac hodowlanych nastawionych głównie na optymalizację produkcji mlecznej. Bezpośrednio wiąże się ona z przynoszeniem większych zysków ekonomicznych. Niestety mały nacisk na selekcję zwierząt pod względem innych cech, lub wręcz ich ignorowanie, doprowadził dzisiaj do wielu problemów, odbijających się na zdrowiu zwierząt i kieszeni hodowców.
Do takich nieco „pominiętych” cech należy łatwość wycieleń. Cecha ta jest odziedziczalna w różnym stopniu (w zależności od rasy), zależy również od systemu i warunków utrzymania w gospodarstwie, a także żywienia i ogólnej kondycji fizycznej krów.
Łatwość wycieleń dzisiaj uważa się za jedną z najważniejszych ekonomicznie cech zwierząt, wpływających bezpośrednio na rentowność stad i dobrostan krów. Chodzi tutaj nie tylko o krótkoterminowe straty finansowe, wiążące się z utratą cieląt, krów, dodatkowych nakładów pracy i opłat za leczenie weterynaryjne – ale również o długoterminowy wpływ na wydajność rozrodczą i produkcyjną zwierząt.
Zmniejszenie liczby przypadków ciężkich porodów w stadzie jest możliwe poprzez odpowiedni dobór zwierząt do rozrodu – duże znaczenie ma tutaj wzrost buhajów i jałówek, a także odpowiednie żywienie i kontrola kondycji krów, zwłaszcza w okresie zasuszenia. Autorzy najnowszych badań naukowych pokazują, że niezwykle ważne jest również odpowiednie szkolenie w zakresie pomocy porodowej hodowców i lekarzy weterynarii. Statystyki pokazują, że praktycznie każda interwencja przy wycieleniu wiąże się z ryzykiem późniejszego pogorszenia płodności i produktywności krów.
Nie oznacza to, że należy unikać pomocy porodowej – prawidłowo przeprowadzona pozwoli uratować cielaka i matkę oraz zapobiec późniejszym powikłaniom. Problem w tym, że nierzadko pomoc udzielana jest przedwcześnie, zbyt późno lub po prostu w nieprawidłowy sposób. O podstawach postępowania w przypadku ciężkich porodów u krów można przeczytać tutaj: Poród u krowy: kiedy potrzebna jest pomoc?
Przyczyny i skutki ciężkich porodów wciąż słabo znane
W niedawno przeprowadzonych badaniach włoscy badacze postanowili sprawdzić wyniki produkcyjne i rozrodcze krów, które w przeszłości przeszły „asystowane” porody. Co ważne, nie rozróżniono tutaj, czy porody te faktycznie były „ciężkie” i wymagały interwencji człowieka, ponieważ trudno dojść do takiej konkluzji po czasie. Wyniki badania należy więc ostrożnie interpretować – mogą świadczyć zarówno o efektach ciężkiego porodu, jak i nieumiejętnej przy nim pomocy. Rasą krów wziętą pod uwagę w badaniu była rasa holsztyńska, „dochodzenie” na jej temat wykonano w 40 gospodarstwach we Włoszech.
Naukowcy w ocenie historii rozrodczej krów patrzyli nie tylko na liczbę porodów bez asysty i incydenty ciężkich wycieleń, ale również na wiek pierwszego wycielenia, liczba wycieleń, długość ciąży, przypadki porodów bliźniąt, płeć cieląt, przeszłe wyniki wydajności mlecznej i długość okresów zasuszenia. W kontekście całego stada zanalizowano również liczbę wycieleń na rok.
W badanych stadach spośród prawie 48 tysięcy wszystkich odnotowanych wycieleń ok 38 tysięcy (80%) odbyło się bez aysty, a ok 10 tysięcy (20%) wymagało jakiegoś rodzaju pomocy porodowej. Naukowcy stwierdzili, że z ryzykiem wystąpienia ciężkich porodów związane były niemal wszystkie badane przez nich czynniki.
Co zwiększało ryzyko porodu wymagającego asysty?
Ryzyko wystąpienia „asystowanych” wycieleń zwiększało się wraz z liczbą odnotowanych w stadzie – i u konkretnej krowy – porodów. Wynikać to może z prostego zwiększenia prawdopodobieństwa wystąpienia zdarzenia ciężkiego porodu, gdy ogólnie wycieleń w stadzie jest więcej.
Nie stwierdzono, aby na wystąpienie porodów wymagających pomocy wpływał wiek pierwszego wycielenia krowy, nie zauważono również pod względem tego ryzyka różnicy między pierwszym a drugim porodem.
Problemy przy porodzie powiązano z długością ciąży. U krów z ciążą dłuższą niż 279 dni częściej notowano przypadki asystowanych porodów niż u krów z ciążą trwającą krócej niż 274 dni, lub w zakresie 274-279 dni. Ryzyko wystąpienia porodu wymagającego asysty było wyższe również dla krów z dłuższym okresem zasuszenia – powyżej 70 dni – w porównaniu do krów z okresem zasuszenia wynoszącym 44 do 70 dni.
Wśród wszystkich cieląt, które przyszły na świat w badanym okresie 56% było płci żeńskiej, a 44% płci męskiej. Stwierdzono, że płeć cieląt (w ciążach pojedynczych) miała związek z ryzykiem wystąpienia porodu wymagającego asysty – ciężkie wycielenia częściej występowały podczas narodzin byczków. Łącznie 82% cieląt płci żeńskiej i 78% płci męskiej urodziło się bez pomocy.
W badanych stadach w 3% wycieleń na świat przyszły bliźniaki. Co nie zaskakuje, większość z tych porodów wymagała asysty. Co ciekawe, więcej przypadków wspomaganych wycieleń obserwowano zimą oraz wiosną – w porównaniu do okresu jesieni (najniższe ryzyko) oraz lata.
Negatywne skutki porodu, czy pomocy porodowej?
Okazało się, że przypadki „asystowanych” porodów wiązały się z wieloma negatywnymi następstwami. Krowy wieloródki po wspomaganym wycieleniu miały wysokie ryzyko brakowania w ciągu pierwszych 30 dni po porodzie – ryzyko to było jeszcze wyższe w przypadku krów pierwiastek. Asystowane porody powiązano również z obniżeniem 60-dniowej i szacowanej 305-dniowej wydajności mlecznej. Przejście wspomaganego wycielenia wiązało się również z mniejszą szansą na ponowne zacielenie w ciągu pierwszych 150 dni laktacji.
Wyniki te wskazują na to, że straty w produkcji mleka związane z asystowanymi porodami mogą być rozciągnięte w czasie. Spadek wydajności, chociaż początkowo nieznaczny, na dłuższą metę może przyczynić się do zauważalnych strat. Jak ponownie zaznaczamy – wynikać to może z przyczyn i skutków samych ciężkich porodów, ale również nieprawidłowo przeprowadzonej pomocy porodowej. Aby uniknąć problemów wynikających z błędów ludzkich, w każdej niepewnej sytuacji przy cieleniu warto sięgnąć po fachową pomoc.
O problemach, na które możemy natknąć się już po wycieleniu, można przeczytać tutaj: Bydło: najczęstsze problemy po porodzie.
Na podstawie:
Probo, M., Guadagnini, M., Sala, G., Amodeo, P., & Bolli, A. (2022). Calving Ease Risk Factors and Subsequent Survival, Fertility and Milk Production in Italian Holstein Cows. Animals, 12(6), 671.
