Przegrupowywanie krów jest nieodłączną częścią zarządzania gospodarstwem mlecznym. Dla samych zwierząt jest to zawsze wydarzenie stresujące i skutkujące zmianami w strukturze i hierarchii grupy. Może odbijać się na zmniejszonej produkcji mleka. Czy jednak efekt ten jest na tyle silny, żeby miał ekonomiczne znaczenie? Sprawdzili to niedawno naukowcy z Holandii.
Grupa socjalna zapewnia oparcie i spokój
Krowy są zwierzętami silnie socjalnymi, tworzącymi stada z ustaloną strukturą i hierarchią dominacji. W gospodarstwach mlecznych stosujących chów inny, niż uwięziowy, zapewniających swobodny ruch zwierząt, można zaobserwować tworzenie się względnie stabilnych pod tymi względami grup.
Relacje w grupach zwierząt mogą się dynamicznie zmieniać, w przypadku gdy następuje w nich przetasowanie – wprowadzanie do stada nowych jałówek, czy oddzielanie od krów w laktacji krów w zasuszeniu i wymagających leczenia. Przegrupowywanie krów jest powszechną w gospodarstwach praktyką, chociaż niektóre stosują w jego obrębie odmienną strategię – zwierzęta wprowadzane są pojedynczo, w parach, lub całymi grupami.
Eksperymenty i doświadczenia rolników pokazują, że najkorzystniejsze z tych trzech może być włączanie do stada krów w parach. Obserwuje się wtedy mniejsze negatywne skutki zmiany hierarchii społecznej w grupie. Niektórzy eksperci od zachowania zwierząt uważają jednak, że każdy rodzaj przegrupowania zaburza samopoczucie, dobrostan, zachowanie – i w efekcie produktywność krów. Chciaż zapewnie nie da się uniknąć tej praktyki, lepsze zrozumienie jak wpływa na krowy może pomóc zminimalizować stres z nią związany.
Celowe tasowanie stadem
W niedawno opublikowanej pracy naukowcy z Holandii opisują badanie, w którym sprawdzili jak przegrupowywanie krów wpływa na zachowanie i produkcję mleka zwierząt w stadzie przyjmującym nowe osobniki. Aby uzyskać jak najbardziej obiektywne wyniki, do monitorowania zachowania zwierząt i zdrowia wykorzystali nowoczesne czujniki umieszczane na nogach krów. Badacze wzięli też pod uwagę szereg czynników zewnętrznych, który mógł wpływać na zwierzęta, takich jak moment ich cyklu rujowego czy warunki klimatyczne.
W opisywanym doświadczeniu wykorzystano 53 krów mlecznych w okresie laktacji – które już wcześniej były w jednym stadzie i dobrze się znały. Podzielono je na dwie grupy – A i B - wśród których 25 zwierząt wybrano jako krowy należące do „stałego”, przyjmującego stada, oznaczono czujnikami i nie zmieniano ich miejsca przebywania w czasie eksperymentu.
Pozostałe osobniki były tasowane między grupami A i B – wymieniano między nimi po 3 krowy, dwa razy w tygodniu. Dodatkowo raz w tygodniu do grup A i B wpuszczano jedną, zupełnie „nową”, krowę, która nie miała wcześniej kontaktu z innymi osobnikami. Eksperyment trwał 7 tygodni, z czego w pierwszym dano zwierzętom czas na aklimatyzację i nie dokonywano w tym czasie przegrupowań. Wyniki porównano z danymi zebranymi z grup kontrolnych (bez zmian w strukturze stada).
Badanie to jest o tyle ciekawe, że, w przeciwieństwie do wielu innych, skupiło się na zmianach w zachowaniu i wydajności mlecznej u krów ze stada „przyjmującego”. Większość innych eksperymentów dotyczyła bowiem wyłącznie reakcji osobników wprowadzanych do nowego stada.
Niższa produkcja mleka u przegrupowanych krów
Wyniki badania pokazały, że wprowadzanie nowych osobników faktycznie wpłynęło w niektórych aspektach na zachowanie i produktywność krów z przyjmującego stada. Warto zaznaczyć, że zakłócenie wywoływały również osobniki, z którymi zwierzęta miały wcześniejszy kontakt (rozłąka trwała tylko tydzień).
Jeśli chodzi o średni czas przeznaczany przez krowy na leżenie i przeżuwanie, nie odnotowano znaczących różnic między krowami doświadczającego przegrupowania, a krowami z grupy kontrolnej. Obserwacja ta jest zgodna z poprzednimi badaniami. Generalnie uważa się, że czas leżenia u krów jest słabym wskaźnikiem stresu związanego ze zmianami w grupie, ponieważ odpoczynek i przeżuwanie są dla nich priorytetem w okresie laktacji, ważniejszym od interakcji z innymi osobnikami.
Zaobserwowano jednak, że u krów w pewne dni po przegrupowaniu zwiększała się nieznacznie aktywność jeśli chodzi o chodzenie, co mogło być pewnym wyznacznikiem reakcji zwierząt na pojawienie się nowych członków stada.
Wpływ zmian w strukturze grupy zdecydowanie najlepiej odzwierciedlają wyniki dotyczące wydajności mlecznej w czasie trwania eksperymentu. Średnia produkcja mleka u krów poddanych przegrupowaniu znacznie się obniżyła – o ok. 0.32-0.37 kg na dój. Spadek w produkcji obserowany był regularnie w te trzy dni tygodnia, gdy następowało wprowadzenie nowych osobników do stada.
Czy każde przegrupowanie ma negatywne skutki?
W innych, podobnych badaniach, również stwierdzano obniżanie produkcji mleka, chociaż efekt ten był dość zmienny. Chwilowy spadek w produkcji mleka u kilku przegrupowanych krów może wydawać się niewielki, jednak jeśli zmiana jest już widoczna w średniej stada, może mieć to ekonomiczne znaczenie na dużych, komercyjnych fermach.
Wpływ wprowadzenia nowych osobników do stada w konkretnym momencie może mimo wszystko zależeć również od wielu innych czynników. W opisywanym badaniu naukowcy starali się wziąć pod uwagę jak najwięcej z nich – mniej mleka produkowały m.in. krowy w rui, produkcja spadała również w czasie wysokich temperatur (stresu cieplnego).
Słabą stroną przedstawionego eksperymentu było pominięcie kwestii hierarchii w stadzie – podczas przegrupowywania stad nie zwracano uwagi, które zwierzęta są bardziej i mniej dominujące, co mogło mieć ogromny wpływ na jego efekty. Poza tym badanie prowadzono w bardzo krótkim odcinku czasowym. Rzeczywisty wpływ przegrupowań w stadzie na dobrostan i produktywność krów może być silniejszy – lub słabszy, i zapewne trudny do przewidzenia.
Na podstawie:
Scheurwater, Josje, et al. "The effects of cow introductions on milk production and behaviour of the herd measured with sensors." Journal of Dairy Research (2022): 1-7.