Przemieszczenie trawieńca: jak mu zapobiegać?

Martyna Frątczak

Przemieszczenie trawieńca jest dość często spotykaną przypadłością u krów mlecznych, zwłaszcza w okresie poporodowym. Podajemy, co sprzyja jego wystąpieniu i co można zrobić, aby rzadziej trafiać na takie przypadki w stadzie.

Na czym polega przemieszczenie trawieńca?

Najczęściej obserwuje się lewostronne przemieszczenie trawieńca. Polega ono na przesunięciu się trawieńca ze swojego normalnego położenia na lewą stronę jamy brzusznej, pomiędzy żwacz a ścianę brzucha.

Przesunięcie skutkuje zazwyczaj dodatkowo atonią (zanikiem kurczliwości) trawieńca oraz wypełnieniem go gazami, przez co żołądek nie może „wydostać się” z nienaturalnej pozycji i powrócić na swoje fizjologiczne miejsce.

Znacznie rzadziej spotyka się przypadki prawostronnego przemieszczenia trawieńca, w których żołądek przesuwa się do nieprawidłowej pozycji po prawej stronie jamy brzusznej. Ze względu na to, że podczas tego manewru trawieniec często ulega dodatkowo skrętowi, prawostronne przemieszczenie trawieńca ma zazwyczaj o wiele poważniejszy przebieg.

Dotychczas nie udało się poznać dokładnych przyczyn występowania u krów przemieszczenia trawieńca. Znamy jednak czynniki ryzyka i wiemy, co może predysponować do tego patologicznego procesu.

 

przemieszczenie trawienca Megumi et al

Schemat przemieszczenia trawieńca z prawej strony jamy brzusznej (kolor czerwony) na lewą stronę jamy brzusznej (kolor różowy). 
Źródło ryciny: Itoh, Megumi, et al. "Fluoroscopic observation of the development of displaced abomasum in dairy cows." Journal of Veterinary Medical Science 79.12 (2017): 1952-1956.

 

Co powoduje przesunięcie żołądka?

Przemieszczenie trawieńca najczęściej obserwuje się u krów w okresie poporodowym. Z tego też wynikają wnioski co do przyczyn przesunięcia się żołądka.

Akcja porodowa, silne skurcze mięśni tłoczni brzusznej i nagle zmieniający się układ narządów po wycieleniu sprzyjają przemieszczeniu narządu.

Nagłe skurczenie macicy i pojawiająca się po zakończeniu porodu „pusta przestrzeń” w jamie brzusznej powodują, że żołądek może się przesunąć.

Do schorzenia predysponuje dodatkowo często występująca w okresie okołoporodowym atonia trawieńca, której sprzyjają nieodpowiednie żywienie i zaburzenia metaboliczne w okresie okołoporodowym.

Aby zapobiegać atonii żołądka, a tym samym jego przemieszczeniu, zaleca się:

  1. Podawanie w paszy w odpowiednio dobrej jakości i długości włókna.

  2. Równocześnie należy ograniczać udział pasz treściwych, które mogą prowadzić do wystąpienia kwasicy.

  3. Przemieszczeniu trawieńca sprzyjać może również hipokalcemia, prowadząca do zmniejszenia kurczliwości żołądka. Aby jej zapobiegać zaleca się ograniczoną, odpowiednio niską suplementację wapnia i fosforu w okresie zasuszenia i ewentualnie podanie preparatów wapniowych tuż po wycieleniu.

  4. Schorzeniu sprzyja również m.in. niewyleczona ketoza oraz stany zapalne macicy. Warto więc na bieżąco kontrolować stan zdrowia zwierząt w stadzie.

 

Jak rozpoznać przemieszczenie trawieńca?

Objawy schorzenia mogą różnić się nasileniem, w zależności od ogólnego stanu zwierzęcia i zaawansowania procesu.

Zazwyczaj u krów z lewostronnym przemieszczeniem trawieńca obserwuje się:

- spadek apetytu

- unikanie pasz treściwych, poszukiwanie włókna

- spadek produkcji mleka

- spadek ilości kału, kał zazwyczaj o luźnej konsystencji

- bóle kolkowe

- powiększenie obrysu lewej strony brzucha

- w ciężkim stanie - wzrost tętna

Rzadziej występujące prawostronne przemieszczenie trawieńca ma zazwyczaj cięższy przebieg.

Żołądek przesuwający się na prawą stronę jamy brzusznej ulega zazwyczaj również wzdęciu i skrętowi. Prowadzi to do zablokowania przepływu treści żołądka, a w efekcie do zagrażających życiu zaburzeń elektrolitowych.

Wtedy poza objawami występującymi przy lewostronnym przemieszczeniu trawieńca obserwuje się gwałtowne pogorszenie ogólnego stanu oraz wystąpienie bardzo wysokiego tętna i spadek temperatury ciała.

Diagnoza i leczenie

Podejrzenie przemieszczenia trawieńca, ze względu na możliwość szybkiego pogorszenia się stanu zwierzęcia i konieczność przeprowadzenia fachowego leczenia, zawsze powinno skłaniać do wezwania lekarza weterynarii.

Należy pamiętać, że przemieszczenie trawieńca można łatwo pomylić z innymi schorzeniami (takimi jak wzdęcie żwacza, skręt jelita ślepego, czy wzdęcie jelit), a ewentualne leczenie zachowawcze bywa zazwyczaj nieskuteczne.

Lekarz weterynarii potwierdza wystąpienie przemieszczenia zazwyczaj za pomocą osłuchiwania, opukiwania i balotowania jamy brzusznej zwierzęcia.

Lewostronne przemieszczenie trawieńca leczy się najczęściej przez repozycję trawieńca przez przetaczanie krowy oraz umocowanie żołądka w odpowiednim miejscu przy użyciu specjalnych zawleczek i trokara. Metoda ta umożliwa szybkie i zazwyczaj skuteczne rozwiązanie problemu.

W niektórych przypadkach lekarz może zdecydować o wykonaniu repozycji trawieńca przez zabieg chirurgiczny. Warto wiedzieć, że w przypadku prawostronnego przemieszczenia trawieńca pełne potwierdzenie diagnozy oraz jedyną możliwość leczenia daje chirurgiczna interwencja.

 

O innych częstych schorzeniach u bydła można przeczytać tutaj:

Bydło: najczęstsze problemy po porodzie

Bydło: najczęstsze choroby żwacza

 

Na podstawie:

Bednarski M., „Choroby bydła – podstawy diagnostyki i terapii” Apra-wetpress, 2015

Van Winden, Steven CL, and Rogier Kuiper. "Left displacement of the abomasum in dairy cattle: recent developments in epidemiological and etiological aspects." Veterinary research 2003, 34.1: 47-56.

Martyna Frątczak
Autor: Martyna Frątczak
Lekarz weterynarii Martyna Frątczak, absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Zainteresowana szeregiem zagadnień związanych z medycyną zwierząt, ekologią i epidemiologią, którymi zajmuje się na co dzień również we własnej pracy naukowej.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Najnowsze artykuły autora:

Loading comments...
Wiadomość z kategorii:

Obserwuj nas w Google News 

i czytaj materiały szybciej niż inni

Google Icons 16 512

Dołącz teraz