USD -
4.0687
EUR -
4.3197
GBP -
5.0609
DKK -
0.5790
Wirtualne ogrodzenia dla krów opierają się na technologii GPS. Specjalne obroże emitują w nich sygnały odstraszające w momencie zbliżania się zwierząt do wytyczonych granic. Systemy wirtualnych ogrodzeń mogą skutecznie zastępować pracochłonne w ustawianiu, fizyczne ogrodzenia i pomagać w lepszym zarządzaniu pastwiskami.
GPS zamiast płotu
Przemyślane zarządzanie wypasem zwierząt zapewnia optymalne wykorzystanie pastwisk. Niezbędne do takiego zarządzania są ogrodzenia, które zapobiegają nadmiernemu lub niedostatecznemu zgryzaniu roślin na pastwiskach.
To proste z założenia rozwiązanie może przyjmować bardzo różne formy. Poza fizycznie postawionym, trwałym lub tymczasowym płotem, coraz częściej próbuje się wykorzystywać tzw. wirtualne ogrodzenia.
Współczesne wirtualne ogrodzenia opierają się na technologii GPS. Zwierzęta zaopatrywane są w obroże z zamontowanym urządzeniem nawigacyjnym, z wgraną mapą obszaru pastwiska, na którym mogą się poruszać.
W momencie gdy zbliżają się do wirtualnej linii ogrodzenia, urządzenie wydaje odstraszający dźwięk. Gdy mimo dźwięku zwierzę próbuje przekroczyć wirtualną granicę, urządzenie wytwarza niewielki impuls elektryczny, który ma z założenia działać podobnie do fizycznych ogrodzeń pod napięciem.
Gdy zwierzę nauczy się kojarzyć odstraszający dźwięk z nieprzyjemnym impulsem elektrycznym, zaczyna go unikać i zawracać przed granicą wirtualnego ogrodzenia już po sygnale dźwiękowym.
Fizyczne ogrodzenia to sporo zachodu
Niemal wszystkie (szacunkowo 95%) systemy utrzymania bydła w Australii i Nowej Zelandii są oparte na pastwiskach. Odpowiednie zarządzanie zasobami pastwisk stwarza tam dla farmerów poważne wyzwania, pochłaniając ogromną ilość czasu i pieniędzy.
Większość rolników decyduje się na stawianie tymczasowych ogrodzeń elektrycznych, co pozwala na elastyczne i wydajne przydzielanie stadom świeżych pastwisk.
To rozwiązanie wymaga jednak dużych nakładów pracy fizycznej, zwłaszcza przy częstych zmianach przydziału pastwisk. Wydajne zarządzanie pastwiskami i dbanie o jakość gleby wymaga w praktyce przesuwania ogrodzenia nawet po kilka razy dziennie.
W systemie takim pojawia się również problem z zapewnieniem takiej samej wartości odżywczej pastwiska dla wszystkich krów w stadzie. Ze względu na kolejność dojenia i powrót na pastwiska w różnym czasie, zwierzęta zazwyczaj nie korzystają z takich samych zasobów.
Rozwiązaniem mogłoby być przetrzymywanie krów na pastwiskach z poprzednich dni lub tylko na części pastwiska z przydziału na kolejny dzień – aż do czasu powrotu wszystkich krów po dojeniu. To jednak w praktyce bardzo trudne do wykonania, ponieważ wymaga dodatkowego, kilkukrotnego przestawiania fizycznego ogrodzenia.
Idealnym rozwiązaniem ułatwiającym organizację doju byłoby ogrodzenie, które przesuwa się w czasie, tym samym sprowadzając zwierzęta na dój i z powrotem.
Właściwie wyłącznie wirtualne ogrodzenia, umieszczane zdalnie i dowolnie przestawiane w ciągu dnia, umożliwiają zastosowanie tych pomysłów w praktyce, bez dodatkowej fizycznej pracy i kosztów.
Z kablem czy bez?
Wirtualne ogrodzenia definiuje się jako barierę przestrzenną, bez umieszczonej jakiegokolwiek typu fizycznej przeszkody. Pierwsze formy tej technologii opierały się na sygnale przesyłanym między obrożą zwierzecia a kablem indukcyjnym znajdującym się na ziemi lub pod ziemią, wytyczającym obszar pastwiska.
Takie systemy nie ułatwiały jednak w praktyce życia rolnikom, ponieważ miały te same ograniczenia, co fizyczne ogrodzenia ustawione nad ziemią.
Nowsze, testowane systemy wirtualnych ogrodzeń z wykorzystaniem technologii GPS, oparte na kojarzeniu przez krowy bodźca wzrokowego z bodźcem sensorycznym, są znacznie praktyczniejsze do zastosowania.
Eksperymenty pokazują, że bydło w takim systemie z powodzeniem uczy się unikać „wirtualnych” granic pastwiska.
Niedawne badania wykazały przykładowo, że jałówki rasy Angus były zdolne nauczyć się unikania bodźców wirtualnego ogrodzenia i szybko reagować na liczne zmiany jego ustawienia. Przebywały na wytyczonych obszarach przez 20 dni trwania eksperymentu.
Badacze wykazali ponadto, że bydło w znacznie większym stopniu unika odgrodzonych miejsc w systemie wirtualnego ogrodzenia, z obrożą wytwarzającą impulsy elektryczne, niż bydło w klasycznym systemie z ogrodzeniem elektrycznym.
Jak szybko uczy się krowa?
Twórcy systemów wirtualnych ogrodzeń zastanawiali się jednak, czy każde zwierzę w stadzie jest w stanie tak samo szybko nauczyć się korzystania z wirtualnego ogrodzenia.
Pojawiło się też pytanie, czy zachowanie niektórych krów na pastwisku nie jest silnie uzależnione od zachowania innych członków stada i czy w efekcie wszystkie zwierzęta w systemie wirtualnego ogrodzenia rzeczywiście efektywnie wykorzystują dostępną dla nich przestrzeń.
W celu poznania odpowiedzi zespół badaczy z Australii przeprowadził rok temu eksperyment z wykorzystaniem 20 jałówek rasy holsztyńsko-fryzyjskiej. Zachowanie krów sprawdzano na dwóch następujących po sobie przydziałach pastwisk.
Wykazał, że wirtualne ogrodzenie bardzo skutecznie (przez 99% czasu) zatrzymywało krowy na przydzielonym im obszarze pastwiska. Tylko przez mniej niż 1% czasu zwierzęta znajdowały się poza granicą wytyczoną przez wirtualne ogrodzenie.
Naukowcy prześledzili również proces uczenia się zwierząt.
Liczba odstraszających impulsów, zwłaszcza tych elektrycznych, znacznie zmniejszyła się pomiędzy pierwszym a drugim przydziałem pastwiska. Wiekszość zwierząt już 5. dnia reagowała wyłącznie na sygnał dźwiękowy i oddalała się od ogrodzenia, unikając impulsu elektrycznego.
Stwierdzili jednak że rzeczywiście istniały znaczne różnice w reakcji i tempie uczenia się poszczególnych krów. Świadczyły o tym różny czas spędzony na niektórych odcinkach pastwisk i różnice w liczbie otrzymanych odstraszających bodźców.
Uważają, że przy wdrażaniu tej technologii w całym stadzie należy wziąć pod uwagę indywidualność krów, jednak ostatecznie wszystkie zwierzęta powinny nauczyć się respektować wirtualne ogrodzenie.
Obawy i potencjalne problemy
Niektóre z obserwacji badaczy wskazały na potencjalne problemy, jakie mogą wyniknąć ze stosowania systemów wirtualnych ogrodzeń.
Zauważyli m.in., że zwierzęta pozostawiały niewykorzystany obszar w pobliżu ogrodzeń, co w prosty sposób wynikało z niechęci przed sygnałami odstraszającymi.
Wykorzystanie obszaru przy ogrodzeniu wzrastało w czasie, co mogło wynikać z przyzwyczajania się zwierząt do nowego systemu lub większej motywacji do podchodzenia do „ogrodzenia” z uwagi na wyczerpywanie się zasobów reszty pastwiska.
Nie zmienia to jednak tego, że obawa zwierząt przed niewidzialnym „ogrodzeniem” może mieć wpływ na optymalne wykorzystywanie świeżych pastwisk po zmianie jego granic.
Badacze wyjaśniają, że problemy wynikające z używania wirtualnych ogrodzeń mogą nasilać się na pastwiskach o małej powierzchni, przy zbyt dużej obsadzie zwierząt. Większa przestrzeń przypadająca na zwierzę wpływa na zmniejszenie odczuwanego przez nie stresu i ewentualnych obaw przed wirtualnym ogrodzeniem.
Naukowcy zaobserwowali, że na większym pastwisku krowy częściej po usłyszeniu odstraszającego dźwięku ogrodzenia po prostu zawracają, niż starają się spłoszone go przeskoczyć.
Póki co nie udało im się jednak dojść do tego, jaka obsada zwierząt byłaby idealna przy zastosowaniu wirtualnych ogrodzeń.
Warto dowiedzieć się więcej
Wirtualne ogrodzenia wykorzystujące obroże z GPS mogą być bardzo skuteczną metodą zarządzania pastwiskami i kontrolowaniu ich zużycia przez zwierzęta.
Krowy, pomimo pewnych różnic osobicznych, zazwyczaj bardzo szybko uczą się unikać niewidocznej bariery i reagować wyłącznie na sam sygnał dźwiękowy.
Przyszłe badania powinny jednak ocenić, czy rozwiązanie to działa w dłuższych okresach wypasu i różnych środowiskach.
Warto również sprawdzić, jak długoterminowo wirtualne ogrodzenia wpływają na dobrostan krów i czy nie generują stresu odbijającego się przykładowo na wydajności mlecznej.
Na podstawie:
Lomax, S., Colusso, P., & Clark, C. E. (2019). Does Virtual Fencing Work for Grazing Dairy Cattle? Animals, 9(7), 429.
McSweeney, Diarmuid, et al. "Virtual fencing without visual cues: Design, difficulties of implementation, and associated dairy cow behaviour." Computers and Electronics in Agriculture 176 (2020): 105613.
