USD -
4.0559
EUR -
4.3309
GBP -
5.0589
DKK -
0.5805
Jak niskie temperatury wpływają na fizjologię, metabolizm i wskaźniki produkcyjne bydła mlecznego? Co dzieje się w organizmie krowy pod wpływem zimna i jak można zaradzić niektórym jego negatywnym efektom?
Niskie temperatury korzystne dla apetytu
Niskie temperatury zazwyczaj stymulują apetyt krów i zwiększają przyjmowanie przez nie paszy. Przyczyną jest wzrost tempa metabolizmu i zapotrzebowania na energię. Zimno wpływa również u bydła na szybkość przeżuwania i tempo jedzenia – w jednym z badań w niskich temparturach tempo zjadania siekanego siana wzrastało o 22-31%, a pelletu o 10%.
Jednak prawdopodobnie w celu skompensowania krótszego czasu zjadania, w niskich temperaturach wydłuża się czas odłykania i przeżuwania. Wykazano, że zwiększa się liczba wykonywanych ruchów przeżuwań na jeden cykl – u krów w niskich temperaturach rośnie ona o ok. 10%, a u krów w okresie laktacji o ok. 20%.
Zwiększone spożycie paszy u tych zwierząt wynika więc z wkładania większego wysiłku w przeżuwanie pokarmu.
Wpływ zimna na strawność paszy
W jednym z badań naukowcy postanowili sprawdzić, jak niskie temperatury wpływają na strawność suchej masy i związków azotowych u jałówek i krów o masie 480-520 kg. W obu grupach zaobserwowano spadek strawności, efekt ten był jednak silniejszy u jałówek.
U jałówek w temperaturze 19°C strawność suchej masy wynosila 65,65%, a związków azotowych 64,95%. W temperaturze 12°C wartości te spadały do 59,4% dla suchej masy i do 59,9% dla związków azotowych.
U krów w temperaturze 19°C strawność suchej masy wynosila 61,8% , a związków azotowych 73%. W temperaturze 12°C wartości te spadały do 60,8% dla suchej masy i do 71,3% dla związków azotowych.
Inna reakcja jałówek i krów na niskie temperatury może wynikać z tego, że zwierzęta o większych rozmiarach znacznie lepiej radzą sobie z regulacją temperatury ciała w zmiennym środowisku. Efekt spadku strawności może być jednak rekomensowany wzrostem apetytu, z tego powodu krowy o wystarczającym dostępie do paszy nie powinny odczuwać z tego powodu negatywnych skutków.
Jak reaguje metabolizm?
Ekspozycja krów na zimno zmienia ilość krwi przeływającej przez niektóre narządy, zwiększając ukrwienie innych, kluczowych dla przeżycia zwierzęcia. Pomimo tego, że w niskich temperaturach rośnie tempo bicia serca i tętno, zmniejsza się więc przepływ krwi przez układ pokarmowy, kości kopytowe, oraz przeponę.
Mniejsze ukrwienie przepony, głównego mięśnia oddechowego, wiąże się ze zmniejszeniem tempa oddychania w niskich temperaturach.
Na zimno krowy reagują również odpowiedzią układu hormonalnego. Niskie temperatury powodują zwiększenie wytwarzania hormonów odpowiadających za przemianę materii, kortyzolu i katecholamin (do których należy np. adrenalina). Zwiększa się również wyrzut insuliny.
Skutkiem działania hormonów jest szybsze zużycie zasobów energetycznych (zgromadzonych w postaci np. tkanki tłuszczowej) i zwiększone wytwarzanie ciepła, m.in. poprzez drżenie mięśni. Generowanie dużych ilości ciepła powodowane jest również przez zwiększony wyrzut hormonów tarczycy.
Niepożądane skutki - ketoza ciążowa i hypomagnezemia
Niskie temperatury zwiększają ryzyko zapadnięcia krów na ketozę ciążową. Prawdopodobnie jest to reakcja na stres związana z niekorzystnymi warunkami lub głód (przy nieodpowiedniej ilości dostarczanej paszy). Dodatkowo, niektóre z adaptacji metabolicznych, które podejmuje organizm zwierzęcia w czasie niskich temperatur może zwiększać jego podatność na ketozę, zwłaszcza gdy dostawy paszy są ograniczone.
Zimno zwiększa częstość występowania u bydła niedoboru magnezu (hypomagnezemii). U zwierząt obserwowano spadek zawartości magnezu w osoczu w niskich temperaturach, przy czym efekt ten pogłębiał się w przypadku zbyt małej objętości dostarczanej paszy. Wykazano, że ten niekorzystny efekt zwiększa duży rozkład tkanki tłuszczowej w niskich temperaturach, następujący pod wpływem wysokiego tempa metabolizmu.
Wzrost, ciąża i laktacja
Wydajność przetwarzania paszy i tempo wzrostu znacznie spadają w niskich temperaturach. Jest to spowodowane spowolnionym trawieniem i podwyższonym metabolizmem.
Zimno powoduje wzrost zapotrzebowania na energię do podtrzymania podstawowych funkcji życiowych krów. Oszacowano, że wraz z każdym stopniem spadającym poniżej 20°C, zapotrzebowanie energetyczne rośnie u bydła o 0.91%. Oznacza to, że zasobów energetycznych dla wzrostu i innych funkcji biologicznych zaczyna zwyczajnie brakować.
Dostępne badania nie wskazują na bezpośredni negatywny wpływ niskich temperatur na przebieg ciąży u krów. Ewentualne negatywne skutki mogą się jednak pojawić, jeśli cielna krowa nie otrzymuje wystarczającej do zwiększonych potrzeb energetycznych objętości paszy, lub gdy otrzymuje zbyt małą ilość białka. Efektem takich niedoborów może być zespół słabego cielęcia. Obniżona kondycja krowy może również skutkować obniżeniem laktacji po porodzie.
Niskie temperatury generalnie zmniejszają poziom laktacji u krów. Reakcja ta może jednak różnić się w zależności od rasy bydła, poziomu pobierania paszy i aklimatyzacji zwierząt.
W jednym z badań stwierdzono, że wydajność mleczna zaczyna spadać u krów karmionych bez ograniczeń w temperaturze -4°C i znacznie spada wraz z dalszym obniżaniem temperatury otoczenia. Spadek wydajności mlecznej jest szczególnie widoczny we wczesnych fazach laktacji.
Jedną z przyczyn spadku wydajności może być lokalne ochłodzenie gruczołu mlekowego i zmniejszenie w nim przepływu krwi. Innym powodem może być spadek reaktywności tkanek wymienia na insulinę, a co za tym idzie zmniejszenie dla nich dostępności glukozy, głównego źródła energii i substratu do produkcji laktozy. Spadek przeływu krwi przez tkanki gruczołu mlekowego dodatkowo zmniejsza w nich wychwyt glukozy.
Co można zaradzić?
Istnieje kilka strategii zarządzania, dzięki którym można zmniejszyć negatywny efekt niskich temperatur na kondycję i wydajność krów mlecznych. Należą do nich:
- Zwiększanie objętości podawanej paszy w niskich temperaturach.
- Zapewnienie dodatkowego siana i zwiększenie w paszy udziału zbóż. Zwłaszcza krowom w ostatnim trymestrze ciąży zaleca się zwiększenie w paszy komponentów zbożowych.
- Zwiększenie udziału tłuszczy w paszy. Suplementacja tłuszczu skutecznie zmniejsza niedobory energii i zwiększa produktywność zwierząt.
- W przypadku karmienia paszami mokrymi nie należy ich zamrażać.
- Ochrona zwierząt przed wiatrem, który obniża odczuwalną temperaturę i nasila jej negatywne skutki.
- Dbanie, aby krowy przebywały w czystych i suchych warunkach. Wilgoć znacznie zwiększa nagatywne skutki związane z zimnem.
- Zapewnienie krowom nieograniczonego dostępu do wody. Niedostateczna ilość wody zmniejsza pobór paszy. Woda nie powinna być również zbyt zimna.
- Zapewnienie zwierzętom odpowiedniej, suchej ściółki. Zmarznięte kopyta poważnie ograniczają pobieranie wody.
- Zapewnienie krowom źródła ciepła, jeśli jest to możliwe.
- Dbanie o jakość paszy, na którą mogą negatywnie wpływać niekorzystne warunki pogodowe.
Na podstawie:
Dairy Global
Berian, S., Gupta, S. K., Ali, S., Dua, S., Ganaie, I., & Kumar, A. (2019). Effect of Cold Stress on Milk Yield, Physiological and Hemato-biochemical Profile of Cross Bred Dairy Cattle. Journal of Animal Research, 9(2), 335-338.
