USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Szacuje się, że ludzka populacja osiągnie w 2067 roku liczbę 10,4 miliardów, z czego 81% stanowić będą mieszkańcy Afryki i Azji. Zwiększy się znacznie dysproporcja w powierzchni dostępnych gruntów ornych per capita w poszczególnych regionach Ziemi. Przewiduje się silny wzrost temperatury w strefach klimatu tropikalnego i umiarkowanego, zwłaszcza na Półkuli Północnej. Zepchnie to uprawy i hodowlę zwierząt dalej od spieczonych słońcem i zbyt suchych obszarów; w stronę terenów położonych dalej od równika. Jak te globalne zmiany wpłyną na hodowlę bydła mlecznego i w jak sposób świat może się na nie przygotować?
Konsumpcja mleka
Zapotrzebowanie na produkty mleczne zdecydowanie wzrośnie w ciągu 50 najbliższych lat. Jednym z powodów będzie wzrost dochodu, zwiększający popyt na produkty pochodzenia zwierzęcego, zwłaszcza wśród ludzi żyjących w krajach rozwijających się. Przyczyną będzie także efektywność i ekonomiczna opłacalność produkcji tego typu żywności, mogącej skutecznie zaspokoić potrzeby stale rosnącej populacji ludzkiej. Produkcja mleka zużywa znacznie mniej powierzchni ziemi do wytworzenia 1g jadalnego białka, w porównaniu do powierzchni koniecznej do uzyskania mięsa lub jajek, czy niektórych produktów roślinnych. Pozwala maksymalizować zyski pochodzące z pól uprawnych, równocześnie otrzymując bogatą i zdrową część diety. Analizy przewidują, że wzrost konsumpcji produktów mlecznych, połączony ze wzrostem liczby ludności skutkować będzie potrzebą wytworzenia w 2067 roku około 600 bilionów kilogramów więcej mleka niż jest to wytwarzane obecnie.
Nadchodzące zmiany
Nierówny wzrost liczebności w różnych częściach globu, z gęstością populacji w Afryce zwiększoną o 162%, a w Europie obniżoną o 7%, skutkować będzie ogromną dysproporcją regionalną w dostępnej powierzchni ziem uprawnych. Państwa posiadające proporcjonalnie mniejszą powierzchnię ziemi uprawnej będą częściej przeznaczać teren pod bezpośrednią produkcję żywności dla ludzi, niż w celu produkcji paszy dla zwierząt. Niektóre państwa, takie jak Chiny, już teraz realizują inwestycje w produkcję mleka skupiające się na nabywaniu ferm bydła mlecznego i zakładów przetwórstwa za granicą, w państwach o większej ilości gruntów ornych. Ocieplenie klimatu w ciągu najbliższych 50 lat mogłoby teoretycznie zwiększyć powierzchnię gruntów nadających się pod uprawę na północy Europy, Azji i Ameryki Północnej. Te same obszary jednak są narażone na utratę przydatnych terenów w wyniku suszy. Przykładowo szacuje się, że 42% obecnie produkowanego w Stanach Zjednoczonych mleka pochodzi z obszarów, które przed 2067 utracą znaczną część zasobów wodnych umożliwiających utrzymanie na nich ferm bydła mlecznego.
Wyzwania produkcyjne
Obecnie najwięcej państw eksportujących mleko położonych jest w Europie, Ameryce Północnej i Oceanii. Światowa produkcja zdominowana jest przez międzynarodowe kompanie, które posiadają zakłady przetwórstwa mleka rozrzucone po całym globie i sprawują kontrolę nad jego eksportem. Najprawdopodobniej to one zaspokoją większość potrzeb konsumenckich przyszłości, ponieważ dysponują do tego odpowiednimi technologiami i infrastrukturą. Jednocześnie wielkość populacji w ich ojczystych państwach rośnie bardzo wolno lub spada. Do państw z największym potencjałem do znacznego zwiększenia produkcji mleka należą Rosja oraz Kanada, posiadające duże obszary gruntów rolnych, nie obawiające się radykalnego wpływu klimatu oraz posiadające nowoczesne rozwiązania, które mogą nasilić swoją skalę i zostać odpowiednio zaadoptowane. Rosja zapowiedziała już program mający na celu wybudowanie w najbliższych kilku latach 800 nowych, liczących po 3000 krów każda, ferm bydła mlecznego.
Krowa przyszłości
Jedna z wizji zakłada, że bydło mleczne przyszłości będzie bardziej wytrzymałe, długowieczne, zdrowsze i mniej narażone na choroby zakaźne. Będzie to możliwe głównie dzięki rozwojowi biotechnologii i wprowadzeniu bardziej zaawansowanych metod selekcji genetycznej. Możliwe będzie także utworzenie linii zwierząt najlepiej przystosowanych do określonych warunków klimatycznych, np. poprzez wprowadzanie genów zwiększających tolerancję na wysokie temperatury (dotychczas występujących jedynie u niektórych osobników rasy holsztyńsko-fryzyjskiej). Za pomocą odpowiednich genów będzie można także manipulować cechami związanymi z płodnością, odpornością na patogeny czy choroby metaboliczne i mastitis, a także zmniejszać ilość wytwarzanego przez zwierzę metanu. Już obecnie każdego roku rosną postępy związane z „genetycznym ulepszaniem” krów, skupiając się głównie na wydajności zwierząt, na ich zdrowiu i długowieczności. Selekcja będzie mogła zostać przyspieszona także przez skrócenie odstępów między pokoleniami. Co ciekawe, możliwe, że wraz z rozwojem inżynierii genetycznej powstaną komercyjne linie terapeutycznego mleka, tworzone przez kompanie posiadające opatentowane informacje oraz technologie. Produkty tego typu i niezbędne do ich wyprodukowania zwierzęta chronić będzie prawo własności intelektualnej.
Zarządzanie fermami przyszłości
Większa uwaga poświęcana będzie dobrostanowi bydła, a urządzenia związane z jego utrzymaniem będą stale unowocześniane i dostosowywane do potrzeb zwierząt. Fermy staną się bardziej zautomatyzowane, wykorzystujące czujniki i technologie zapewniające ich zrównoważone funkcjonowanie, biorące pod uwagę stan gleby i roślinności, jakość wody oraz poziom emitowanych zanieczyszczeń. Prowadzić to będzie prawdopodobnie do zmniejszenia ilości ferm, a równocześnie zwiększenia liczby zwierząt na nich utrzymywanych. Objętość produkowanego na krowę mleka i zawartość w nim białka wzrośnie, napędzana przez odpowiednią selekcję genomu i poprawę jakości i strawności pasz. Większy nacisk niż na samą wydajność mleczną będzie kładziony na zwiększenie ilości zawartych w mleku białek oraz tłuszczu. Zresztą, tego typu trend można zaobserwować już dziś.
Superorganizmy
Wraz z rosnącym zainteresowaniem mikrobiomem, rozwijać się będą technologie badające skład bakteryjny zwierząt. Już dzisiaj wiemy, że osobniki tej samej rasy bydła, należące do tego samego stada często różnią się składem gatunkowym bakterii zasiedlających ich żwacz. Zwierzęta takie pomimo utrzymywania w identycznych warunkach różnią się składem wytwarzanego przez nie mleka. Gdy stanie się możliwe utworzenie systemu monitorującego mikrobiom krów, manipulowanie jego składem będzie jednym z kluczowych aspektów zarządzania stadem. Ważne będzie także spojrzenie na stado bydła jak na całościowy superorganizm, a więc grupę zwierząt dzielących ze sobą zasoby pokarmowe i warunki życia i okazujących podobne reakcje na zaburzenia w ich otoczeniu i choroby. Badanie funkcjonowania grup zwierząt w takim ujęciu mogłoby pomóc zrozumieć, dlaczego niektóre stada zwierząt żyjące w podobnych warunkach i klimacie różnią się swoją wydajnością i zdrowiem.
Nieznane wyzwania
Produkcja mleka którą znamy dzisiaj jest częścią procesu udomowienia bydła trwającego od około 360 ludzkich pokoleń. Trudno sobie wyobrazić, aby w ciągu nadchodzących kilkudziesięciu lat miała zostać zupełnie zastąpiona przez inną technologię. Możliwe jednak, że w przyszłości pojawią się konkurencyjne produkty, takie jak, już produkowane na niewielką skalę, mleko z fermentacji przemysłowej, wytwarzane z cukrów i tłuszczy roślinnych oraz minerałów i białek pochodzących z genetycznie modyfikowanych drożdży. Nie da się ukryć, że ogromny wpływ na kształt produkcji zwierzęcej będą wywierać indywidualne potrzeby i preferencje świadomych konsumentów.
Na podstawie:
Britt, J. H., Cushman, R. A., Dechow, C. D., Dobson, H., Humblot, P., Hutjens, M. F., ... & Stevenson, J. S. (2018). Learning from the future—A vision for dairy farms and cows in 2067. Journal of Dairy Science, 101(5), 3722-3741.
