Przykry zapach fermy: jak się go pozbyć?

02 kwiecień 2023 08:45

Martyna Frątczak

Sąsiedzi „mieszczuchy” często narzekają na nieprzyjemne zapachy z pobliskich gospodarstw. Poza tym wyjątkowo intensywne wonie mogą sugerować m.in. problemy z zarządzaniem odchodami zwierząt. Jak zmniejszyć ilość powstających na fermie przykrych zapachów i ograniczyć ich uwalnianie?

Naturalne, ale warte kontroli

Charakterystyczny zapach gospodarstw, na których utrzymywane są zwierzęta to zupełnie naturalne zjawisko. Zazwyczaj w najmniejszym stopniu nie przeszkadza pracownikom obsługującym zwierzęta. Inne zdanie mają natomiast sąsiedzi „mieszczuchy”, którzy przeprowadzają się na tereny wiejskie. Często skarżą się na nieprzyjemną woń z pobliskiej fermy. Może to być źródłem poważnych konfliktów i zbędnych kontroli gospodarstw.

Poza tym wyjątkowo nieprzyjemne zapachy na fermie mogą wskazywać na jakiś problem. Przykładowo do ulatniania się nieprzyjemnej woni przyczynia się nieodpowiednie zarządzanie obornikiem czy gnojowicą, albo niski poziom higieny pomieszczeń dla zwierząt i otoczenia budynków. Na szczęście istnieją sposoby, które pozwalają rozwiązać te problemy i zniwelować przykre zapachy powstające w gospodarstwie.

Strategie kontroli obejmują:

zapobieganie powstawaniu zapachów
niwelowanie silnych zapachów
wyłapywanie zapachów, aby nie przedostawały się do otoczenia
rozpraszanie substancji zapachowych ulatniających się z gospodarstwa

Zapobieganie powstawaniu zapachów: żywienie

Źródłem nieprzyjemnych substancji zapachowych w gospodarstwach są głównie mocz i odchody zwierząt, z których ulatniają się takie gazy, jak siarkowodór, amoniak i tlenku azotu. Ilość powstających przykrych zapachów zależy od wielkości fermy, gatunku utrzymywanych zwierząt i systemu ich utrzymania (na ściółce lub bez), a także od składu paszy zadawanej zwierzętom, sposobu zarządzania odchodami, poziomu czystości stanowisk zwierząt, mikroklimatu i sposobu wentylacji pomieszczeń inwentarskich.

W żywieniu zwierząt wpływ na zapach odchodów i produkowane gazy ma głównie strawność paszy oraz ilość i jakość białka w paszy, które jest bogate w azot i siarkę. Dlatego, aby zmniejszyć produkcję nieprzyjemnych zapachów można:

zoptymalizować ilość białka ogólnego w paszy – podawać go tyle, ile zwierzęta faktycznie potrzebują, w odpowiednim stosunku do ilości energii (węglowodanów)
wybierać źródła dobrej jakości białka
dodawać do paszy czyste aminokwasy
odpowiednio (w higienicznych warunkach) przechowywać paszę
wybierać łatwo strawne komponenty paszowe lub uzupełniać paszę w dodatki poprawiające jej strawność

Dodatkowo warto zainwestować w suplementy i dodatki paszowe, które poprawią mikrobiom i pracę układu pokarmowego zwierząt - a tym samym zmniejszą produkcję wonnych gazów:

probiotyki
kwasy organiczne
ekstrakty z juki i innych roślin zawierające saponiny
włókna rozpuszczalne, które zawierają m.in. wysłodki buraczane, otręby sojowe

Warunki w budynkach i zapobieganie ulatnianiu gazów

Powstawanie siarkowodoru, amoniaku i tlenku azotu z odchodów zwierząt można ograniczyć również przez dostosowanie i kontrolę temperatury i wilgotności powietrza w warunkach gospodarskich. Ciepło i wilgoć sprzyja procesom rozkładu, a tym samym uwalnianiu się wonnych gazów. Z tych samych powodów należy stosować dobrej jakości ściółkę w pomieszczeniach.

Czyszczenie i dezynfekcję budynków dla zwierząt i sprzętu do ich obsługi warto uzupełnić ozonowaniem. To metoda, w której wytwarzany i rozpylany w budynku jest ozon (O₃), reaktywna forma tlenu. Szybko i skutecznie niszczy patogeny i usuwa przykre zapachy. Stwierdzono, że może skutecznie niszczyć nawet wirusa ASF. Więcej na ten temat: Woda ozonowana skuteczna wobec ASF. Innymi metodami usuwającymi zapach z budynków są dezynfekcja przez promieniowanie ultrafioletowe (UV) i jonizacja powietrza. Zabiegów tych nie można przeprowadzać w obecności zwierząt.

Uwalnianiu wonnych gazów do otoczenia można dodatkowo zapobiec przez:

dodawanie do ściółki preparatów, które obniżają jej pH, osuszają ją i wiążą substancje zapachowe – m.in. kwasy organiczne, glinokrzemiany, torf, saponiny, czy preparaty zawierające korzystne bakterie
stosowanie optymalnej wentylacji pomieszczeń, najlepiej mechanicznej z recyrkulacją - zamkniętym obiegiem powietrza, który będzie ograniczał ulatnianie się zapachów do otoczenia
stosowanie biofiltrów w wentylacji, skutecznie wiążących i niwelujących zapachy
regularne kontrolowanie systemu wentylacji i wymiana biofiltrów

Zarządzanie obornikiem i gnojowicą

Prawidłowe odprowadzanie i przechowywanie odchodów zwierząt to kluczowa kwestia przy kontroli zapachów. Należy sprawnie usuwać je z budynków inwentarskich, zapobiegać rozwojowi w nich bakterii powodujących rozkład i ograniczyć ulatnianie się gazów z odchodów. Przede wszystkim:

płynne i stałe odchody zwierząt i odpady z fermy powinny być przechowywane w szczelnych, odpowiednio głębokich zbiornikach lub na płytach gnojowych
płynne odchody należy przechowywać w zbiornikach bezodpływowych, z nieprzepuszczalnym dnem i ścianami oraz szczelną pokrywą z otworem wejściowym i wentylacyjnym
pojemniki na odchody zwierząt i nieczystości z fermy powinny być położone odpowiednio daleko od budynków mieszkalnych dla ludzi
dodatkowo można do obornika lub gnojowicy dodawać preparaty obniżające pH, czy hamujące powstawanie wonnych gazów, m.in. zawierające korzystne szczepy bakterii, czy kwasy organiczne

Otoczenie gospodarstwa

W ramach kontroli zapachów uwalnianych z gospodarstw, zwłaszcza, jeśli mamy problem z narzekającymi sąsiadami, warto zadbać o wygląd otoczenia budynków. Zapachy „czuje się” również oczami. Zorganizowany i uporządkowany wygląd gospodarstwa wywiera dobre wrażenie i nie kojarzy się z brudem i przykrymi zapachami.

Wokół gospodarstw można dodatkowo postarać się o utworzenie stref izolacyjnych i ochronnych, poprzez sadzenie odpowiednich gatunków szybkorosnących drzew. Będą zatrzymywać i rozpraszać część zapachów.

Źródła:

Miinisterstwo Klimatu i Środowiska, Departament Ochrony Powietrza i Klimatu, „Kodeks przeciwdziałania uciążliwości zapachowej” 2016: https://www.gov.pl/web/klimat/uciazliwosc-zapachowa

Wang, Yong-Chao, et al. "Emissions, measurement, and control of odor in livestock farms: A review." Science of The Total Environment 776 (2021): 145735.

Autor: Martyna Frątczak

Lekarz weterynarii Martyna Frątczak, absolwentka Wydziału Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Zainteresowana szeregiem zagadnień związanych z medycyną zwierząt, ekologią i epidemiologią, którymi zajmuje się na co dzień również we własnej pracy naukowej.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Najnowsze artykuły autora:

Loading comments...