Susza rolnicza występuje w 7 województwach

IUNG-PIB zgodnie z wymogami opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: zbóż ozimych i jarych, kukurydzy na ziarno i kiszonkę, rzepaku i rzepiku, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, truskawek oraz roślin strączkowych.

  

W piątym okresie raportowania tj. od 1 maja do 30 czerwca 2017 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski.

Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, są na większości obszarów Polski ujemne.

W obecnym okresie sześciodekadowym zagrożenie susza rolniczą występuje wśród upraw:

• zbóż jarych
• zbóż ozimych
• roślin strączkowych

Obecnie największe zagrożenie suszą w Polsce występuje dla zbóż jarych uprawianych na glebach I i II kategorii podatności na suszę.

 

Do I kategorii należą gleby bardzo lekkie, grupa granulometryczna: piasek luźny, piasek luźny pylasty, piasek słabo gliniasty, piasek słabo gliniasty pylasty,

Do II kategorii należą gleby lekkie, grupa granulometryczna: piasek gliniasty lekki, piasek gliniasty lekki pylasty, piasek gliniasty mocny, piasek gliniasty mocny pylasty.

 

Susza wśród zbóż jarych występuje w 7 województwach kraju w 207 gminach (tj. w 8,35% gmin Polski) obejmując 0,87% krajowych gruntów ornych. Szczegółowe dane o suszy dla tych upraw dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych dla województw przedstawia tabela 1.

 

 

Wystąpienie suszy odnotowano również wśród zbóż ozimych. Występuje ona w uprawach zlokalizowanych w województwie lubelskim na glebach I kategorii podatności na suszę. Występująca susza w tych uprawach obejmuje 0,81% wszystkich gmin kraju, 0,13% gruntów ornych Polski. Szczegółowe dane o suszy dla tych upraw dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych w województwie lubelskim przedstawia tabela 2.

 

 

Suszę odnotowano także w uprawach roślin strączkowych zlokalizowanych w województwie lubelskim na glebach I kategorii podatności na suszę. Susza w tych uprawach obejmuje 0,48% wszystkich gmin kraju, 0,06% gruntów ornych Polski. Szczegółowe dane o suszy dla tych upraw dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych w województwie lubelskim przedstawia tabela 3.

 

 

Średnia wartość KBW dla kraju w rozpatrywanym okresie sześciodekadowym wynosiła    -91 mm i uległa tylko nieznacznemu zwiększeniu (o 2 mm) względem okresu poprzedniego. Jednakże należy stwierdzić, że warunki pogodowe sprawiły, że wystąpiły bardzo duże zmiany w wartościach KBW względem poprzedniego okresu sześciodekadowego. W obecnym okresie w niektórych rejonach Polski odnotowano wzrost wartości KBW aż o 90 mm, a w innych obszarach kraju notowano bardzo duże zmniejszenie tych wartości dochodzące do 80 mm. W całej Polsce odnotowano wartości KBW wyższe od -179 mm, co spowodował przekroczenie wartości krytycznych dla trzech upraw, skutkowało to wystąpieniem suszy rolniczej w 8,35% gmin Polski.

 

Najniższe wartości KBW od -170 do -1799 mm notowano na Równinie Łęczyńsko-Włodawskiej praz na Obniżeniach Dubieńskich.

 

Niskie wartości KBW wystąpiły na obszarze Grzędy Horodelskiej, Pagórach Chełmskich oraz na Działach Grabowieckich od -160 do -169 mm. Duże niedobory wody od -120 do -159 mm odnotowano na terenach Wyżyn: Lubelskiej, Małopolskiej, Krakowsko-Częstochowskiej, Śląskiej oraz na Nizinie Śląskiej.

 

Natomiast stwierdzamy również na terenie kraju obszary z małymi niedoborami wody, zwłaszcza na Pojezierzu Pomorskim, w północnych rejonach Niziny Mazowieckiej oraz na Pogórzu Karpackim.

 

Maj w tym roku był ciepły, temperatura powietrza wahała się od 10 do 15^oC. Najcieplej było na Nizinie Śląskiej i Środkowomazowieckiej oraz w Kotlinie Sandomierskiej (14-15^oC) i w tych rejonach temperatura była wyższa od normy wieloletniej od 0,5 do 1^oC. Najzimniej było na północy kraju od 11 do 13^oC. Na znacznych obszarach pozostałego terytorium Polski temperatura powietrza wynosiła od 13 do 14^oC i w tych rejonach była zbliżona do normy.

 

Wszystkie dekady czerwca charakteryzowało duże zróżnicowanie pod względem termicznym, rozkład temperatury powietrza na terenie kraju był bardzo podobny. Najzimniej było na dużym terytorium północno-wschodniej Polski od poniżej 14 do 15^oC w pierwszej dekadzie o 1^oC w drugiej i o 2^oC cieplej w trzeciej dekadzie tego miesiąca. Natomiast w południowo zachodniej i wschodniej oraz w zachodniej części kraju było najcieplej. W pierwszej i drugiej dekadzie temperatura powietrza wynosiła od 16 do ponad 18^oC a w trzeciej było już zdecydowanie cieplej (ponad 20^oC).

 

W maju opady atmosferyczne również były bardzo zróżnicowane. Opady od poniżej 20 do 30 mm wystąpiły na Nizinie Śląskiej oraz w północnych i północno-wschodnich rejonach kraju, stanowiły na tych obszarach od 30 do 70% normy wieloletniej. Na znacznej powierzchni kraju notowano opady od 30 do 50 mm tj. od 70 do 90% normy. Natomiast bardzo wysokie od 60 do 110 mm zanotowano na Nizinie Szczecińskiej i Podlaskiej oraz na Pogórzu Karpackim stanowiące na tych terenach od 100 do 170% normy wieloletniej.

 

Szczególnie wysokie opady odnotowano na Podhalu i w Tatrach od 110 do ponad 130 mm, na tych obszarach stanowiły one od 100 do 110% normy wieloletniej.

 

Pierwsza dekada czerwca pod względem opadów atmosferycznych była bardzo zróżnicowana. Na wschodnich terenach kraju opady były bardzo małe od poniżej 5 do 10 mm.

 

Zdecydowanie większe odnotowano w zachodniej i w środkowej Polsce od 10 do 50 a miejscami nawet do ponad 60 mm. Natomiast w drugiej dekadzie na wschodnich terenach Polski a także na północy kraju wystąpiły stosunkowo duże odpady od 10 do ponad 60 mm. Na pozostałym obszarze kraju opady były mniejsze od 5 do 20 mm. Natomiast trzecią dekadę charakteryzowało największe ze wszystkich dekad tego miesiąca zróżnicowanie pod względem wielkości opadu. Południową część kraju charakteryzowały bardzo niskie opady od 5 do 10 mm, natomiast na bardzo dużym terytorium Polski środkowej i północnej odnotowano je w bardzo dużej obfitości od 40 do ponad 90 mm.

 

W rozpatrywanym okresie sześciodekadowym obserwowane jest duże zróżnicowanie wielkości klimatycznego bilansu wodnego na terenie kraju co skutkuje, że w jednych obszarach notowany jest bardzo duży deficyt wody dla roślin a w innych terenach sytuacja jest dobra lub nawet bardzo dobra (jak np. Pojezierzu Pomorskim). Natomiast do obszarów szczególnie narażonych na niedobory należy cała Lubelszczyzna, północna Małopolska, Dolny Śląsk.

 

Źródło: IUNG

Opracowali: dr hab. Andrzej Doroszewski, prof. nadzw., dr hab. Rafał Pudełko, dr Katarzyna Żyłowska, mgr Piotr Koza, mgr Elżbieta Wróblewska