Zmniejsza się obszar suszy rolniczej

Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – Państwowy Instytut Badawczy w Puławach, zgodnie z wymogami Obwieszczenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracował wartości klimatycznego bilansu wodnego dla wszystkich gmin Polski (2478 gmin) oraz w oparciu o kategorie gleb określił w tych gminach aktualny stan zagrożenia suszą rolniczą dla następujących upraw: zbóż ozimych i jarych, kukurydzy na ziarno i na kiszonkę, rzepaku i rzepiku, ziemniaka, buraka cukrowego, chmielu, tytoniu, warzyw gruntowych, krzewów i drzew owocowych, truskawek oraz roślin strączkowych.

W piątym okresie raportowania tj. od 11 maja do 10 lipca 2016 roku, stwierdzamy wystąpienie suszy rolniczej na obszarze Polski. Wartości Klimatycznego Bilansu Wodnego (KBW), na podstawie których dokonywana jest ocena stanu zagrożenia suszą, są na większości obszarów Polski ujemne.

Susza rolnicza w obecnym okresie sześciodekadowym jest zdecydowanie mniejsza, występuje na mniejszym obszarze niż 10 dni wcześniej, ubyło też upraw których plony będą niższe o 20% z powodu suszy na obszarze gminy w tym roku w stosunku do plonów uzyskanych przy średnich wieloletnich warunkach pogodowych.

W poprzednim okresie sześciodekadowym suszę notowano wśród sześciu upraw, w obecnym okresie suszę odnotowano tylko w uprawach rzepaku i rzepiku oraz wśród zbóż jarych.

Susza w poprzednim okresie sześciodekadowym występowała w 428 gminach kraju (17,3% gmin Polski) na powierzchni 4,0% gruntów ornych, w 10 województwach.

W obecnym okresie susza występuje w 242 gminach (9,8% gmin kraju) na powierzchni 2,5% gruntów ornych w 8 województwach.
Względem poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpiło zmniejszenie zagrożenia suszą o 186 gmin (o 7,5 punktów procentowych), a powierzchnia gruntów ornych z suszą zmalała względem poprzedniego okresu o 1,5 punktów procentowych.
W okresie sześciodekadowym od 11 maja do 10 lipca 2016 r. wartości klimatycznego bilansu wodnego, za pomocą których wyznaczana jest susza, są wyższe średnio o 17 mm w stosunku do poprzedniego okresu.

Susza występuje tylko na glebach I kategorii (gleby bardzo lekkie), grupa granulometryczna:
piasek luźny,
piasek luźny pylasty,
piasek słabo gliniasty,
piasek słabo gliniasty pylasty.

Tak jak w poprzednim okresie sześciodekadowym susza nadal występuje wśród rzepaku i rzepiku, odnotowano ją w ośmiu województwach Polski w 242 gminach. Względem poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpiło zwiększenie zagrożenia suszą dla tej uprawy o 218 gmin. Susza występuje w 9,77% gmin kraju (zwiększenie względem poprzedniego okresu o 8,8 punktów procentowych), na powierzchni 2,48% gruntów ornych (zwiększenie względem poprzedniego okresu o 2,39 punktów procentowych).

Szczegółowe dane dotyczące suszy w poszczególnych województwach dla tej uprawy zamieszczono w tabeli 1.

.

Tak jak w poprzednich okresach sześciodekadowych, susza nadal występuje wśród upraw zbóż jarych, odnotowano ją w pięciu województwach Polski w 100 gminach. Względem poprzedniego okresu sześciodekadowego nastąpiło zmniejszenie zagrożenia suszą o pięć województw, o 328 gmin. Susza występuje w 4,04% gmin kraju (zmniejszenie względem poprzedniego okresu o 13,23 punktów procentowych), na powierzchni 1,0% gruntów ornych (zmniejszenie względem poprzedniego okresu o 3,04 punktów procentowych).

Tabela 2 zawiera szczegółowe dane dotyczące liczby gmin oraz % gmin i powierzchni gruntów ornych dla województw, w których susza występuje wśród zbóż jarych.

 

Ciepły maj
Tegoroczny maj był ciepły. Najcieplej było na Ziemi Lubuskiej oraz miejscami na obszarze Niziny Wielkopolskiej, Mazowieckiej, Szczecińskiej oraz na Kujawach z temperaturą powietrza ponad 15,5^oC, wyższą o 2^oC od średniej wieloletniej. Na przeważającym obszarze kraju notowano temperaturę od 14 do 15^oC, wyższą od wieloletniej o 1-1,5^oC. Najchłodniej było w Sudetach i Karpatach oraz w północno-wschodniej części Pobrzeża Słowińskiego, od 12 do 14^oC, jednakże względem temperatury wieloletniej, na tych terenach było cieplej od 1 do 1,5^oC.

 

Gorący czerwiec
W pierwszej dekadzie czerwca na dużym obszarze zachodniej i północno-zachodniej części Polski występowała wysoka temperatura powietrza, od 17 do 18,5^oC. Im dalej w kierunku wschodnim tym było chłodnej. Na dużym terytorium we wschodnich terenach kraju notowano temperaturę ok. 15^oC. W drugiej i trzeciej dekadzie tego miesiąca sytuacja pod względem temperatury była zgoła odwrotna. Zdecydowanie najcieplej było w południowo-wschodniej Polsce, w drugiej dekadzie od 17,5 do 18,5^oC, a w trzeciej było bardzo gorąco bo aż od 21,5 do 22,5^oC. Na bardzo dużym obszarze kraju notowano temperaturę w drugiej dekadzie od 16 do 17,5^oC a w trzeciej od 20 do 21,5^oC. Na północy kraju w drugiej dekadzie notowano od 14 do 16^oC a w trzeciej dekadzie od 19 do 20^oC.

Pierwsza dekada lipca charakteryzowała się małym zróżnicowaniem temperatury powietrza, nieco chłodniej było na północy kraju od 16 do 17,5^oC. W Polsce środkowej i południowej było cieplej od 17,5 do 18,5^oC.

 

Zróżnicowane ilości opadów w poszczególnych częsciach kraju
W maju opady atmosferyczne były bardzo zróżnicowane. Najniższe wystąpiły na Ziemi Lubuskiej i Nizinie Szczecińskiej nawet poniżej 20 mm co stanowiło ok. 30% normy wieloletniej. Niskie opady notowano w wielu rejonach kraju: na Nizinie Wielkopolskiej, Śląskiej, na Kujawach, w południowej części Niziny Mazowieckiej, na Wyżynie Małopolskiej, Śląskiej, na Polesiu, Kaszubach, na Pojezierzu Zachodnio i Południowosuwalskim oraz w Kotlinie Sandomierskiej od 20 do 40 mm tj. 40-60% normy. Na przeważającym terytorium kraju opady wynosiły od 40 do 60 mm (60-80% normy). Najwyższe opady odnotowano na Przedgórzu Sudeckim i Karpackim, od 60 do powyżej 120 mm. Tak duża zmienność wielkości opadów w maju na terenie całego kraju wynikała z ich burzowego charakteru, obok terenów z bardzo wysokimi opadami występowały też obszary położone w bliskiej ich odległości, na których opady były bardzo małe.

Opady atmosferyczne w pierwszej dekadzie czerwca na bardzo dużym terenie kraju były bardzo małe. Szczególnie niskie poniżej 5 mm wystąpiły na znacznych obszarach w północno-zachodnich terenach Polski oraz na Lubelszczyźnie. Na bardzo dużym obszarze kraju notowano niskie opady wynoszące od 5 do 15 mm.

W drugiej dekadzie czerwca w północno-zachodniej Polsce notowano największe opady wynoszące od 20 do 60 mm, a w niektórych rejonach nawet od 60 do 100 mm. Małe opady wynoszące od 10 do 20 mm wystąpiły na największym obszarze kraju, zaś bardzo małe odnotowano w południowo-wschodniej Polsce, wynoszące poniżej 10 mm.

W trzeciej dekadzie czerwca największe opady notowano w dwóch pasach, w jednym pomiędzy Ziemią Lubuską poprzez wschodnie tereny Pojezierza Pomorskiego i zachodnie obszary Pojezierza Mazurskiego oraz w drugim pomiędzy Wyżyną Śląską, Małopolską, Niziną Mazowiecką aż po Pojezierze Mazurskie. Na tych terenach notowano opady wynoszące od 20 do 60 mm, a miejscami nawet ponad 100 mm. Na pozostałym terenie kraju notowano mniejsze opady od 10 do 20 mm.

Pierwszą dekadę lipca na północy kraju charakteryzowały bardzo duże opady wynoszące od 40 do ponad 100 mm, na północnym-wschodzie były nieco mniejsze od 40 do 60 mm. Na przeważającej powierzchni Polski opady wynosiły od 10 do 40 mm.

Tak jak w poprzednich okresach sześciodekadowych tak i w obecnym okresie na terenie kraju występowało bardzo duże zróżnicowanie pod względem zasobów wody dla roślin uprawnych. Z powodu znacznych opadów atmosferycznych w północnej Polsce zdecydowanie zmalał deficyt wody w na tym obszarze kraju. Natomiast w rejonach gdzie był największy niedobór wody, sytuacja nie uległa zmianie, w dalszym ciągu największy deficyt wody -170 do –179 mm w występuje na Wysoczyźnie Łaskiej i Tureckiej, ale także notowany jest w południowych rejonach Niziny Mazowieckiej, powodując w tych obszarach znaczne obniżenie plonów. Dotyczy to głównie upraw zlokalizowanych na glebach bardzo lekkich.

Źródło: IUNG