USD -
4.0559
EUR -
4.3309
GBP -
5.0589
DKK -
0.5805
Na przełomie roku temperatury powietrza wzrosły do poziomu umożliwiającego roślinom wznowienie wegetacji. Na polach zrobiło się zielono, ale wraz ze wzrostem roślin rozwijać zaczęły się także choroby. Czy taki niestandardowy przebieg aury i nieoczekiwane wybudzenie roślin w środku zimy, która nie powiedziała jeszcze ostatniego słowa, może stanowić zagrożenie?
Nowy rok powitał nas iście wiosenną temperaturą. Lokalnie przekraczała ona 17°C, co jest prawdziwą anomalią, mogącą zaszkodzić roślinom, przed którymi były jeszcze 2 miesiące odpoczynku. Według definicji okres wegetacji kończy się, kiedy temperatura trwale spadnie poniżej 5°C. To miało miejsce w środkowej Polsce 16 listopada, natomiast na wschodnich i zachodnich krańcach kraju odpowiednio kilka dni wcześniej i kilka dni później. Natomiast z okresu spoczynku rośliny wychodzą po pięciu dniach ze średnią temperaturą dobową powyżej 5°C. Od 29 grudnia pojawiło się aż 6 następujących po sobie dni ze średnimi temperaturami dobowymi powyżej 5°C, sięgającymi nawet do średnio 14°C w ciągu doby! Spowodowało to dynamiczny wzrost roślin, który nienaturalnie zaburzył spoczynek zimowy (powinien on trwać co najmniej do końcówki lutego). Po takiej dawce ciepła, temperatury tylko nieznacznie spadły poniżej 5°C, co nie do końca zatrzymało wzrost roślin. Dodatkowo od 12 stycznia znów pojawiły się kolejne 4 dni ze średnimi temperaturami w zakresie 5,4 - 8°C. Dopiero w zeszłym tygodniu średnie temperatury spadły poniżej zera, co skutecznie zatrzyma dalszy rozwój roślin.
29 grudnia rośliny wyszły ze spoczynku zimowego trwającego zaledwie 43 dni
Co to oznacza dla pszenicy?
Całe szczęście, że po tak wysokich temperaturach nie pojawiły się równie dynamiczne spadki temperatury poniżej -10°C. To z pewnością oznaczałoby koniec dla większości plantacji. Te kilkanaście dni ciepła w środku zimy zburzyło kilkunastotygodniowy okres hartowania, w ciągu którego rośliny przygotowywały się do spoczynku. W tym czasie pszenica wysiania w optymalnym terminie zdążyła wykształcić ok. 3 rozkrzewienia i uzyskać rozłożysty pokrój zwiększający szansę na dobre przezimowanie. Stopniowe spadki temperatur pozwalały także zagęścić soki komórkowe, obniżając temperaturę krzepnięcia, minimalizując w ten sposób ryzyko wymarznięcia. Fala ciepła, która przyszła w nowym roku skutecznie wyprowadziła rośliny z tego stanu. Pszenice, które były odpowiednio rozwinięte jesienią, przeszły do kolejnego stadium rozwoju, czyli strzelania w źdźbło i to już na początku stycznia! Na plantacjach zamiast roślin o rozłożystym układzie źdźbeł obserwujemy wyprostowane pędy. W bryle korzeniowej pojawiają się korzenie przybyszowe oraz nowe przyrosty. Barwa liści z ciemnozielonego przybrała świeży, żywo-zielony kolor.
Pszenice siane w optymalnym terminie weszły w fazę strzelania w źdźbło.
Inaczej wygląda sytuacja z późno sianymi plantacjami. Pszenica siana po burakach, która zakończyła okres wegetacyjny w fazie 1-3 liści, na przełomie roku rozpoczęła krzewienie. Tu także pojawiły się nowe przyrosty na korzeniach oraz wyrosły się nowe liście. Ocena tej sytuacji w kategoriach dobra/zła będzie zależała tylko od tego jaki dalej będzie miała przebieg aura. Zła wiadomość jest taka, że początek krzewienia to okres, w którym mrozoodporność pszenicy jest najmniejsza. Dobra jest taka, że rozkrzewienie roślin jeszcze przed całkowitym rozpoczęciem wegetacji zwykle oznacza większy potencjał plonowania. Trzymamy zatem kciuki, aby pogoda w lutym była łaskawa dla roślin.
Razem z roślinami obudziły się choroby
Bardzo złą informacją jest to, że teraz, gdy zboża są bardziej narażone na niekorzystne działanie ujemnych temperatur, jego kondycję pogarszają także choroby. Lustrując plantację dostrzeżemy na liściach z pewnością nowe infekcje mączniaka prawdziwego. Łatwo rozpoznać tą chorobę po białych poduszeczkowatych strzępkach grzybni. Żywe tkanki grzyba zostaną zniszczone przez nadchodzące przymrozki, lecz zarodniki, które zdążyły się wytworzyć spowodują dużą presję tego patogena wiosną. Obserwuje się także nowe infekcje plamistości i rdzy na jęczmieniu oraz pszenicy. Wysoka wilgotność i temperatury były bardzo sprzyjającymi czynnikami dla rozwoju pasożytniczych grzybów. Tym bardziej w tym roku rośnie znaczenie pierwszego zabiegu fungicydowgo, który może być konieczny jeszcze przez zasadniczym zabiegiem T1.
Przez kilkanaście dni ciepła mączniak i rdze zdążyły zaatakować zdrowe rośliny.
Rzepak wystartował!
Rzepak ma znacznie niższe wymagania temperaturowe niż pszenica czy jęczmień, dlatego już w przeszłości zdarzało się, że nie zatrzymywał swojej wegetacji nawet zimą. Była ona co prawda znacznie spowolniona, nazywana czasami „wegetacją pełzającą”, ale po zimie dało się zauważyć w środku rozety zalążki nowych liści, których nie było przed okresem spoczynku. Tym razem jednak sytuacja wygląda inaczej. Długi okres ciepła sprawił, że rzepak intensywnie wznowił wzrost. Pojawiają się sygnały, że na stanowiskach bogatych w azot, po przedplonach strączkowych rośliny rzepaku mają kilkucentymetrowy pęd! To znacznie obniża szanse na przezimowanie w przypadku wystąpienia kilkunastostopniowych mrozów. Uszkodzenie głównego pędu co prawda może poskutkować silniejszym rozwinięciem pędów bocznych, ale te mają tylko połowę potencjału plonowania pędu głównego. Widoczne są także bardzo liczne nowe przyrosty korzeni.
Pojawienie się pędów u rzepaku w styczniu to niestety bardzo zła wiadomość
Natłok suchej zgnilizny
Długi okres ciepła wykorzystała także Phoma – sprawca suchej zgnilizny. Objawy tej groźnej choroby uwidoczniły się na liściach. Widoczne są nekrozy tkanek zaatakowanych jesienią, ale także zarodniki, które rozpoczęły infekcję w styczniu. Daje to powody do obaw o stan plantacji i wiosenne zagrożenie ze strony chorób.
Przebieg pogody bardzo sprzyjał rozwojowi suchej zgnilizny kapustnych
Jakie prognozy na przyszłość?
Jeżeli zima w lutym nie będzie sroga to możemy się spodziewać szybszego wejścia roślin w okres wegetacji wczesną wiosną. Dotychczasowy okres zimna wystarczył roślinom do przejścia procesu jarowizacji, a sygnał cieplny, który otrzymały w styczniu poskutkował przejściem do rozwoju generatywnego na poziomie komórkowym. Wydłużony okres wegetacji zwykle oznacza większe plony, ale nie dzielmy skóry na niedźwiedziu. Przed nami jeszcze najmniej miesiąc oczekiwania. Warto jednak zacząć planować strategię nawożenia, bo nietypowy przebieg wegetacji będzie wymagał szybkich reakcji.
