Nasiona kukurydzy. Które odmiany są najlepsze?

Późna jesień to czas, kiedy dystrybutorzy rozpoczynają sprzedaż nasion kukurydzy. Topowe odmiany szybko znikają z rynku, dlatego dobrym pomysłem jest wcześniejsze rozeznanie, aby wybór nie był przypadkowy. Odmiany różnią się między sobą nie tylko potencjałem plonowania, ale także typem kolby, wczesnością, przydatnością do różnych kierunków użytkowania, odpornością na choroby i szkodniki.

Bez opadów nie ma plonów

Nawet najlepsze odmiany nie poradzą sobie w obliczu długotrwałych posusznych okresów, ale przez wybór odmian o zróżnicowanej wczesności możemy zabezpieczyć się przed utratą części plonu. Tegoroczne upały w połączeniu z kilkutygodniowym brakiem opadów poskutkowały słabym zapyleniem się wczesnych odmian. Tak niesprzyjające warunki w czasie wiechowania i pylenia są przyczyną kiepskiej żywotności pyłku, w efekcie czego duża część kolb była pozbawiona nasion. Każdy rok bywa inny, a niesprzyjające okresy pogodowe mogą przychodzić w różnym czasie, dlatego dobrym rozwiązaniem jest dywersyfikacja uprawianych odmian, aby zabezpieczyć się przed niepowodzeniem. Stosowanie różnej wczesności odmian sprawia, że krytyczne okresy w rozwoju roślin rozkładają się w czasie i rośnie szansa, że któreś z nich trafią na korzystne warunki do rozwoju. W przypadku niewielkich areałów pewnym utrudnieniem może być rozciągnięte w czasie osiąganie dojrzałości, lecz na większych obszarach przeradza się to w zaletę, która pozwala rozłożyć zbiór na dłuższy okres.

Fot. 1. Niesprzyjające warunki pogodowe w czasie pylenia skutkują problemami z zaziarnieniem kolb.

Co oznacza FAO?

Liczba FAO, którą opatrzona jest każda odmiana kukurydzy to wartość określająca wczesność odmian. Liczba ta nie określa liczby dni od siewu do zbioru, lecz jest kodem, pod którym kryje się kilka informacji. Pierwsza cyfra oznacza klasę wczesności, których istnieje 9, lecz przydatne do uprawy w Polsce są dwie pierwsze. W przypadku przeznaczenia na kiszonkę lub biogaz w najcieplejszych regionach Kraju rzadko wykorzystuje się odmiany z trzeciej grupy wczesności – FAO 300. Druga cyfra oznacza miejsce w danej klasie wczesności i może przyjmować wartości od 0 – najwcześniejsza w grupie, do 9 – najpóźniejsza w grupie. Ostatnia cyfra oznacza barwę ziarniaka. Ziarno żółte oznaczane jest za pomocą zera i cyfr parzystych, natomiast ziarniaki białe oznaczane są za pomocą cyfr nieparzystych. W ramach krajowej klasyfikacji odmian, 3 klasy wczesności wg. FAO dzieli się na 5 grup wczesności:

- bardzo wczesne- FAO poniżej 200,

- wczesne – FAO 200 – 230,

- średnio--wczesne – FAO 240 – 250,

- średnio-późne – FAO 260-290,

- odmiany późne – FAO powyżej 300.

Fot. 2. Znaczenie kodu FAO.

Wczesność kukurydzy wpływa nie tylko na termin zbioru, ale także na potencjał plonowania oraz wilgotność nasion w czasie zbioru. Tak jak u wszystkich roślin, w dużym uproszczeniu możliwości plonotwórcze rosną razem z okresem wegetacji. Zatem im dłużej rośnie kukurydza, tym szanse na zgromadzenie większego plonu wzrastają. Niestety nie we wszystkich regionach i warunkach klimatycznych Polski odmiany z długim okresem wegetacji są w stanie dojrzeć. Długość okresu wegetacji rośliny powinna być dobrana do długości okresu wegetacji klimatycznej z pewnym zapasem. Kukurydza jest rośliną pochodzącą z tropików, z tego powodu ma większe wymagania termiczne od innych uprawianych roślin. Chłodny przebieg aury w trakcie wzrostu kukurydzy może wydłużyć jej wzrost o kilkanaście dni. Znacznie precyzyjniejszym wskaźnikiem do określania przydatności do uprawy danej grupy wczesności, czy wręcz konkretnej odmiany w regionie będzie wymagana suma temperatur efektywnych. Jest to ilość ciepła jakiego roślina musi otrzymać, aby przechodzić kolejne fazy rozwojowe. W przypadku kukurydzy sumę temperatur efektywnych oblicza się poprzez sumowanie średnich temperatur dobowych, pomniejszoną o próg temperatury fizjologicznej. Próg ten dla kukurydzy wynosi 6°C – jest to temperatura, poniżej której kukurydza hamuje procesy życiowe. Suma temperatur efektywnych jest nazywana także „stopniodniami”. Dla osiągnięcia pełnej dojrzałości, kukurydza o FAO 210 potrzebuje łącznej sumy temperatur efektywnych na poziomie 1370°C, a odmiany o FAO 270 - 1450°C.

Fot. 3. Możliwości uprawy kukurydzy o różnej wczesności zależy od warunków klimatycznych w danym regionie (źródło: Euralis-Lidea).

Flint czy dent?

Wczesność poszczególnych odmian jest bezpośrednio powiązana z typem ziarna. Odmianami genetycznie późniejszymi są rośliny o typie ziarna dent. Wymagają one wyższej temperatury do kiełkowania(10-12°C) oraz posiadają dłuższy okres wegetacji. W zamian pozwalają uzyskać znacznie wyższe plony od odmian w czystym typie flint. Obecnie, większość odmian jest mieszańcami, uzyskanymi na drodze krzyżowania, które zawierają większy lub mniejszy udział zasobów genetycznych poszczególnych typów ziarna. Klasyczne ziarno w typie dent posiada charakterystyczne wklęśnięcie na szczycie ziarniaka, które pojawia się w miarę dojrzewania, oraz jest bardziej matowe. Ziarno w typie flint potrzebuje niższej temperatury do kiełkowania(6-8°C) i jest szczególnie przydatne do wczesnych siewów. Ziarno w tym typie oznacza się błyszczącą i wypukłą powierzchnią ziarna a spowodowane jest to obecnością dużej ilości skrobi szklistej, której nie posiada ziarno typu dent. Ziarno flint, dzięki skrobi szklistej jest bardzo pożądane przez producentów mleka i wołowiny, ponieważ ulega trawieniu dopiero w jelicie cienkim, bardzo dobrze wpływając na strawność i wydajność produkcji. Ziarno dent jest natomiast chętniej wybierane przez producentów ziarna, ponieważ pozwala uzyskać wyższe plony nasion.

Fot.4. Typ ziarna determinuje wiele innych cech eksponowanych przez odmianę. Po lewej stronie flint, po prawej dent.

Najlepiej plonujące odmiany

Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych co roku podaje wyniki plonowania i ważniejszych cech użytkowych zgłoszonych odmian zarówno na szczeblu centralnym, jak i przez lokalne jednostki. Wybierając odmiany do uprawy na podstawie wyników COBORU powinniśmy porównywać rezultaty osiągane zarówno w naszym pobliżu, jak i średnio dla kraju, aby mieć porównanie jak dana odmiana zachowuje się w różnych warunkach środowiska. Stabilność odmiany to cecha gwarantująca zadowalające plony w różnych warunkach meteorologicznych i glebowych.

Tab. 1. Plony czterech najlepszych odmian w 2021 w każdej grupie wczesności wg. COBORU

Autor: Radek Nowicki

Pasjonat rolnictwa i nauki. Łączę oba te zainteresowania pracując w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym jako Specjalista ds. Doświadczalnictwa, oraz ucząc się w Szkole Doktorskiej UTP w dyscyplinie Rolnictwo i Ogrodnictwo. Tematem, którym się zajmuję to nowinka w postaci grochu ozimego i jego mieszanek z zbożami. Szczególnie interesuje mnie uprawa roślin, coraz dokładniejsze poznawanie i wyjaśnianie ich potrzeb. Dążę do tego, aby nauka ułatwiała pracę rolnikom, wskazywała nowe kierunki działań przynosząc zyski im i środowisku.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.   Wszystkie artykuły autora

Najnowsze artykuły autora:

• Pogoda sprzyja wcześniejszemu porażeniu przez zgniliznę twardzikową
• Zabieg T1 nie zawsze ze skracaniem
• Szkodliwe przymrozki w czasie zabiegów chemicznych
• Ostrożnie z regulacją zbóż
• Z siewami jarych nie ma co czekać