Liść flagowy to prawdziwa fabryka plonu. Odpowiada za około połowę wyprodukowanego ziarna, więc utrzymanie go wolnego od chorób jest priorytetem w uprawie zbóż. Aby wykonany zabieg był skuteczny należy działać profilaktycznie, bo infekcja następuje dużo wcześniej niż widoczne będą objawy chorobowe. Interwencja po fakcie zawsze prowadzi do strat w plonie.
Zboża ozime znajdują w fazie intensywnego wzrostu. Rozwój ten w większości regionów kraju jest spowolniony przez niedobory opadów, lecz rośliny mimo wszystko przechodzą do kolejnych etapów. Odpowiednim momentem na wykonanie zabiegu T2 jest grubienie pochwy liścia flagowego, z którego wyjdzie kłos. Na mniej intensywnie prowadzonych plantacjach i niskiej presji chorobowej, nieco opóźnia się ten zabieg do momentu wykłoszenia się zbóż. W takim wypadku jest to ostatni zabieg fungicydowy. Należy mieć jednak na uwadze, że w tej strategii przez pewien okres rośliny pozostają bez ochrony i z pewnością odbije się to na zdrowotności najważniejszych liści zbóż. W zależności od tego jak mocny został wykonany pierwszy zabieg fungicydowy zabezpiecza on rośliny przez 3-4 tygodnie. Po tym okresie, aby przedłużyć ochronę, zastosować należy kolejny zabieg.
Co zagraża zbożom?
W aktualnej fazie starsze liście przestają mieć znaczenie w kontekście budowy plonu. Liść flagowy i podflagowy odpowiadają łącznie za 80% asymilacji roślin. Związane jest to z ich dużą powierzchnią i najlepszy dostęp do energii słonecznej. Starsze liście jednak mogą stanowić rezerwuar chorób, które się na nich rozwijają. Na liściach położonych niżej, w zacienieniu i gdzie panuje wyższa wilgotność doskonale rozwijają się wszystkie groźne choroby. Głównym liściom zagraża przede wszystkim septorioza, która prowadzi do martwicy zaatakowanych obszarów liścia. Na początku objawia się punktowym żółknięciem liścia, następnie plama ta zasycha, a na jej powierzchni pojawiają się czarne kropeczki – piknidia, które infekują inne rośliny. W dużym nasileniu może prowadzić do całkowitego zaschnięcia liścia. Istnieją dwie odmiany tej choroby – jedna z nich występuje na liściach a druga na plewach ziarniaków. Powodują je inne rodzaje grzybów. Powstającymi plamami na liściach objawia się także brunatna plamistość, zwana popularnie DTR-ką. Zgodnie z nazwą brunatne plamki z żółtą obwódką sygnalizują jej obecność. Coraz ważniejszy problem stanowią rdze – brunatna i żółta. Choroby te mogą objawić się na wszystkich gatunkach zbóż w postaci żółtych lub brunatnych poduszeczek zebranych w skupiskach. Choroby te zmniejszają powierzchnię asymilacyjną i pogarszają akumulację biomasy. Przy odmianach mniej odpornych, sprzyjających warunkach i dużym nasileniu chorobowym liść flagowy może też zaatakować mączniak prawdziwy, lecz z reguły dzieje się to rzadko.
Fot.: Grubienie pochwy liścia flagowego to optymalna faza na wykonanie klasycznego zabiegu T2
Jakich środków używać do zabiegu T2?
Do zabezpieczenia najważniejszych liści u zbóż warto wykorzystać mieszaninę co najmniej dwóch substancji aktywnych. Celem tej strategii jest rozszerzenie spektrum zwalczanych chorób, wykorzystanie różnych mechanizmów działania i przeciwdziałanie wytworzenia się odporności sprawców chorób. Grupę środków ochrony roślin na która szczególnie warto zwrócić uwagę w kontekście zabezpieczenia liścia flagowego to SDHI. To najnowsza spośród fungicydów grupa chemiczna która odznacza się kilkoma ważnymi zaletami, których nie posiadają inne środki. Pierwszą z nich to przemieszczanie się do nowych przyrostów roślin. Jest to ogromna zaleta, bo chronione są nie tylko te części roślin, na które dotarł oprysk, lecz także te które dopiero urosną. Pozwala to na wcześniejsze zastosowanie środka w przypadku, gdy jest to wymagane, bez obawy, że będzie trzeba wykonywać dodatkowy zabieg, aby zabezpieczyć części roślin, które jeszcze się nie rozwinęły. Drugą zaletą jest długość działania. Najlepsze preparaty potrafią zabezpieczyć roślinę nawet na 8 tygodni, co przy średniej presji chorób może zabezpieczyć łan nawet do czasu zbiorów. Grupa ta wymaga jednak partnera. W tej roli doskonale sprawdzają się preparaty z grupy triazoli. Ze względu na stosunkowo niedawne pojawienie się większości środków z grupy SDHI znajdują się one pod ochroną patentową, dlatego na razie nie znajdują się preparaty generyczne zawierające pojedyncze substancje z tej grupy. Oferowane produkty są już gotową mieszaniną lub pakietem środków zawierające substancje aktywne z grupy SDHI takie jak benzowindyflupyr, fluopyram, biksafen czy fluksapyrksad łączone są z protiokonazolem, mefentriflukonaolem czy metkonazolem z grupy triazoli. Te dwie grupy chemiczne doskonale się uzupełniają tworząc kompleks zwalczający i zabezpieczający przed wszystkimi ważniejszymi chorobami zbóż a w szczególności septoriozy.
Do tej pory najczęściej używaną grupą substancji do ograniczania tej choroby były strobiluryny. Niestety w wielu miejscach stwierdzono szczepy sprawców septoriozy odpornych na substancje z tej grupy. Jeśli jednak w naszym otoczeniu rozważnie stosuje się środki ochrony roślin, rotując grupy i mechanizmy działania środków strobiluryny wciąż mogą stanowić ciekawą propozycję do ochrony liścia flagowego. Najpopularniejszą substancją z tej grupy jest oczywiście azoksystrobina. Wielu rolników kojarzy tą popularną substancję, która używa się w wielu uprawach. Zaletą tej i pozostałych substancji z grupy strobiluryn, oprócz zwalczania chorób grzybowych jest wywoływanie efektu fizjologicznego roślin, który objawia się przedłużoną zielonością żywych części upraw. Wzmaga to kondycję roślin i dodatkowo uodparnia je przed stresami środowiska. Substancje te również wymagają partnera do mieszanin, aby przeciwdziałać odporności i rozszerzyć spektrum zwalczanych chorób. W tym przypadku również dobrze spiszą się takie substancje jak tebukonazol lub protiokonazol. Zastosowane środki w terminie T2 powinny zostać także dobrane z myślą o ewentualnym zabiegu na kłos, aby nie powtarzać substancji o takim samym mechanizmie działania. Ten nawyk pozwoli nam na długie użytkowanie środków, bez obniżania skuteczności ich działania.
