Kiedy siać rośliny jare?

W kalendarzu już marzec i coraz częściej pojawiają się słoneczne dni. Mimo to występują także nocne przymrozki. Czy przy takim przebiegu pogody można już rozpocząć wiosenne siewy? Wybór odpowiedniego terminu siewu oprzeć należy na ocenie możliwości agrotechnicznych, warunkach klimatycznych regionu i wymaganiach poszczególnych gatunków roślin.

Podstawą do rozpoczęcia siewów jest oczywiście możliwość wjazdu w pole. Bardzo ważne jest prawidłowe przygotowanie gleby, w której zostaną umieszczone nasiona. Jej wilgotność powinna umożliwić uprawę w taki sposób, aby nie zniszczyć jej struktury. Traktowanie zbyt mokrej gleby narzędziami niszczy przede wszystkim strukturę gruzełkowatą i zaburza stosunki powietrzno-wodne. Ubita, mokra ziemia będzie stanowiła poważną przeszkodę w kiełkowaniu i wzroście korzeni roślin.

Temperatura gleby to kolejny ważny czynnik przy podejmowaniu decyzji o rozpoczęciu siewu. Każda roślina ma swoją charakterystyczną minimalną temperaturę, przy której nasiona zaczynają kiełkować. Najniższe wymagania mają takie gatunki jak żyto, pszenica, owies, jęczmień, groch, wyka, koniczyna i lucerna – które kiełkują już przy temperaturach 2-3 °C. Do rozpoczęcia kiełkowania przez buraki, łubin, grykę i len potrzebna jest temperatura gleby minimum 6-7°C. Nieco wyższej temperatury gleby do rozpoczęcia wschodów wymagają słonecznik i ziemniaki - rozpoczynają swój wzrost po osiągnięciu 8-9°C przez glebę. Roślinami z najwyższymi wymaganiami termicznymi są kukurydza, soja i proso, których nasiona kiełkują przy temperaturze gleby co najmniej 10-11°C. Podane zakresy temperatur mogą nam sugerować odpowiedni termin siewy, ale należy pamiętać, że przy minimalnych temperaturach, czas od siewu do wschodów będzie dłuższy niż przy wyższych wskazaniach termometru. Zbyt długie przebywanie nasion w glebie bez możliwości kiełkowania zwiększa ryzyko gnicia i atakowania materiału siewnego przez choroby i szkodniki. Nie należy się obawiać przymrozków występujących po wschodach roślin jarych. Chociaż kojarzone są z wyższymi wymaganiami temperaturowymi, niż ich ozime odpowiedniki, to owies, jęczmień jary i groch są w stanie przetrwać spadki temperatur do -8-10°C, a pszenica jara nawet 10-12 °C poniżej zera! W tym wypadku kluczowa jest faza rozwojowa, bo takie spadki temperatur nie będą groźne podczas wschodów, ale już w okresie kwitnienia nawet jedno – dwustopniowe przymrozki mogą uszkodzić organy generatywne.

Odpowiedni termin siewu możemy także wyznaczyć za pomocą obserwacji przyrody. Pojawianie się lub osiąganie charakterystycznych faz rozwojowych przez dziko rosnące rośliny są cenną wskazówką w jakim stanie agroekologicznym znajduje się środowisko. Kwitnienie podbiału pospolitego, zawilca gajowego i ziarnopłonu sugeruje osiągnięcie temperatury gleby pozwalającej na wysiew na przykład pszenicy jarej, owsa i grochu. 

For. 2. Wyznaczanie terminu siewu roślin rolniczych na podstawie obserwacji dzikich gatunków nazywa się fenologicznym terminem siewu.

Ze względu na duże różnice klimatyczne w naszym kraju, niemożliwe jest wyznaczenie jednakowego terminu siewnego dla wszystkich regionów. Na południowym zachodzie możliwe są najwcześniejsze siewy, przypadające na pierwszą i drugą dekadę marca, z kolei na przeciwległym biegunie znajduje się północno-wschodnia część naszego kraju, gdzie pierwsze zasiewy możliwe są często dopiero w trzeciej dekadzie marca lub na początku kwietnia.

Generalnie siewy zbóż jarych i grochu należy rozpoczynać tak szybko jak pozwalają na to warunki siedliskowe. Nadrzędne znaczenie ma tu wykorzystanie w jak największym stopni wilgoci, która znajduje się w glebie. Termin siewu należy do beznakładowych czynników wpływających na wielkość plonu. Im dłuższy okres wegetacji, tym potencjał do wydania większego plonu jest wyższy. Decydując się na bardzo wczesne siewy można nieco zwiększyć głębokość siewu, aby zmniejszyć ryzyko przemarznięcia roślin. Nie należy jednak przesadzać, bo umieszczając zbyt głęboko nasiona w zimnej glebie, znacznie wydłużymy okres do pojawienia się roślin ponad powierzchnią i mogą pojawić się problemy z prawidłową obsadą.

Tab. 1. Przybliżone terminy rozpoczęcia wiosennych siewów

Autor: Radek Nowicki

Pasjonat rolnictwa i nauki. Łączę oba te zainteresowania pracując w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym jako Specjalista ds. Doświadczalnictwa, oraz ucząc się w Szkole Doktorskiej UTP w dyscyplinie Rolnictwo i Ogrodnictwo. Tematem, którym się zajmuję to nowinka w postaci grochu ozimego i jego mieszanek z zbożami. Szczególnie interesuje mnie uprawa roślin, coraz dokładniejsze poznawanie i wyjaśnianie ich potrzeb. Dążę do tego, aby nauka ułatwiała pracę rolnikom, wskazywała nowe kierunki działań przynosząc zyski im i środowisku.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.   Wszystkie artykuły autora

Najnowsze artykuły autora:

• Pogoda sprzyja wcześniejszemu porażeniu przez zgniliznę twardzikową
• Zabieg T1 nie zawsze ze skracaniem
• Szkodliwe przymrozki w czasie zabiegów chemicznych
• Ostrożnie z regulacją zbóż
• Z siewami jarych nie ma co czekać