Konieczność poprawy bilansu paszowego i zwiększena uprawy roślin białkowych spowodował, że Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych w Słupi Wielkiej podjął się przygotowania opracowań dotyczących innowacyjnych rozwiązań metodystycznych oraz rozszerzenia doświadczalnictwa odmianowego roślin białkowych i soi. Projekt nazwany Inicjatywa Białkowa COBORU zaakceptowany został na posiedzeniu Kierownictwa MRiRW, w dniu 21 marca 2017 roku.
Projekt ma na celu utworzenie przez COBOR „Krajowego systemu doświadczalnictwa i rekomendacji odmian roślin białkowych i soi”. System, który ma powstać w ciągu 3-4 lat ma na celu umożliwić stały dostęp do informacji dotyczących przydatności poszczególnych rejonów kraju do uprawy roślin strączkowych (tradycyjnych, rodzimych roślin bobowatych grubonasiennych: grochu siewnego, bobiku, łubinu wąskolistnego, łubinu żółtego) i soi oraz rekomendować najlepsze odmiany w odniesieniu do danych rejonów naszego kraju.
Projekt zakłada również współpracę z wojewódzkimi ośrodkami doradztwa rolniczego i innymi instytucjami i organizacjami rolniczymi, w zakresie popularyzacji uprawy i wykorzystania rodzimych roślin białkowych w przemyśle paszowym. („Dni pola”, „Dni Soi”, „Dni roślin białkowych”, szkolenia, publikacje i inne).
Grupy roślin objęte tymi działaniami nalezą do upraw ryzykownych, charakteryzujących się dużą zmiennością i zawodnością plonowania. Okazuje się że ryzyko związane z ich uprawianiem można zmniejszyć poprzez modyfikację i rozszerzanie dotychczasowego porejestrowego doświadczalnictwa odmianowego w tych gatunkach, przy jednoczesnym wprowadzaniu powszechnej rekomendacji odpowiednich odmian w poszczególnych województwach. W związku z tym COBOR zwiększył o ponad 20% liczbę doświadczeń odmianowych w gatunkach roślin strączkowych. Ponadto doświadczenia prowadzone są w różnych częściach naszego kraju, co umożliwi ocenę przydatności poszczególnych rejonów do uprawy tych gatunków roślin.
Szanse na poprawę bilansu paszowego i białkowego upatruje się obecnie w uprawie nie zmodyfikowanych genetycznie odmian soi. Uprawa soi jest jeszcze mało popularna w Polsce, tymczasem w UE uprawia się jej coraz więcej. W ramach inicjatywy białkowej COBOR zwiększył o blisko 100 % w porównaniu do 2016 roku zakres badań odmianowych nad soją. W 2018 ma być prowadzone łącznie 40 doświadczeń odmianowych z soją, w całym kraju. Przedmiotem badań jest przydatność do uprawy odmian soi o różnych terminach dojrzewania.
Projekt realizowany jest dopiero od roku jednakże już możliwe jest sprecyzowanie następujących wniosków:
- w przypadku tradycyjnych roślin strączkowych zaobserwowano duże zróżnicowanie pomiędzy maksymalnymi i minimalnymi plonami danej odmiany w różnych środowiskach, co uzasadnia konieczność opracowania rekomendacji odmian najbardziej przydatnych do określonych warunków gospodarowania. COBOR podaje, że „w 2017 roku, najwyżej plonującymi gatunkami były: groch siewny i bobik (średnio w kraju, prawie 50 dt/ha); średnimi plonami odznaczał się łubin wąskolistny, (średnio w kraju, prawie 30 dt/ha), natomiast, najniżej plonowały odmiany łubinu żółtego (średnio w kraju 16 dt/ha). Im większe jest zróżnicowanie pomiędzy odmianami w zakresie potencjału plonowania w ramach gatunku w rejonach, tym większego znaczenia nabiera powszechna rekomendacja odmian”,
- w przypadku soi 2017 roku, stwierdzono zadawalające plony w południowej i środkowej Polsce (od 36-50 dt/ha). W województwach północnych (pomorskie, zachodnio-pomorskie i warmińsko-mazurskie) uprawę soi określono jako ryzykowną, zwłaszcza w przypadku późniejszych odmian.
Źródło: WIR
