Po ciepłym początku stycznia, pogoda przyhamowała rozwój roślin. Rolnicy z niepokojem wyglądali na pola, a niektórzy uruchomili już rozsiewacze. Nie był to jednak azot, bo ten wciąż można stosować dopiero od pierwszego marca – choć wkrótce ma się to zmienić. Czy oziminy potrzebują już nawożenia?
Prognozy pogody na luty pozwalają spać spokojnie plantatorom zbóż ozimych i rzepaku. Nie należy się spodziewać siarczystych mrozów mogących uszkodzić rośliny, z drugiej strony nie powinny wystąpić ocieplenia pozwalające roślinom ponowne wznowienie wzrostu. To dobra informacja w kontekście opóźniającego się wprowadzenia aktualizacji rozporządzenia, które reguluje terminy stosowania nawozów zawierających azot. Co takiego ma się zmienić?
Ministerstwo wprowadza zmiany
Ministerstwo Infrastruktury, które jest odpowiedzialne za legislacje rozporządzenia „Programu działań mających na celu zmniejszenie zanieczyszczenia wód azotanami pochodzącymi ze źródeł rolniczych oraz zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu” nazywanego potocznie programem azotanowym, pod naporem branżowców zawnioskowało o jego aktualizacje. W pracach nad aktualizacją rozporządzenia pozwalającego do tej pory na wysiew nawozów azotowych w sztywnym terminie od 1 marca brało udział także Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 23 stycznia Resort Rolnictwa poinformował o zbliżającej się aktualizacji długo wyczekiwanego dokumentu, który ograniczał wysiew nawozów azotowych do terminu często niezgodnego z prawidłowymi zasadami agrotechniki. Po zmianach, termin możliwości rozpoczęcia nawożenia azotowego będzie ruchomy w zakresie od 1 do 28 lub 29 lutego. Będzie on ustalany indywidulanie dla każdego powiatu na podstawie aktualnie panujących temperatur powietrza. Warunkiem rozpoczęcia nawożenia azotem będzie przekroczenie średniej temperatury dobowej powyżej 3°C przez pięć kolejnych dni dla roślin ozimych i 5°C w przypadku nawożenia pod rośliny jare. Komunikat z wykazem powiatów, w których próg ten został przekroczony będzie publikowany codziennie od 1 lutego na stronie Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej – Państwowego Instytutu Badawczego (IMGW-PIB). Niestety wciąż nie wiadomo, czy w tym sezonie nowe przepisy zdążą zacząć obowiązywać.
Fot. 1. Planowane zmiany w programie azotanowym pozwolą na wcześniejszą aplikację nawozów azotowych – zależnie od przebiegu pogody.
Nie samym azotem roślina żyje
Tymczasem należy pamiętać, że ograniczenia związane z terminem nawożenia dotyczą tylko nawozów zawierających azot. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wcześniej wysiać nawozy z brakującymi składnikami. W kontekście nawożenia azotem należy pamiętać, że jego pobranie i efektywność wykorzystania zależy także od zawartości siarki. Siarka jest składnikiem niezbędnym w tworzeniu aminokwasów egzogennych – cysteiny i metioniny, syntetyzowanych tylko przez rośliny, a niezbędnych w życiu zwierząt i ludzi. 1 kilogram niedoboru siarki na hektar przyczynia się do problemów z wykorzystaniem 10 kilogramów azotu przez rośliny. Jest to składnik deficytowy w naszym środowisku, łatwo wypłukiwany i pobierany w dużych ilościach przez niektóre rośliny jak na przykład rzepak ozimy. Jeśli nie podajemy go w formie kompleksowych nawozów azotowo-siarkowych, jego najczęstszą formą aplikacji są syntetyczne siarczany magnezu, lub te sam związek występujący jako naturalna skała – kizeryt. Nawozy zawierające siarkę i magnez warto zaaplikować 2-3 tygodnie przed planowanym nawożeniem azotowym, aby do tego czasu wysiany przez nas nawóz zdążył się przemieścić w strefę korzeniową roślin. W połowie stycznia widziano pierwsze rozsiewacze pracujące na polach. Tak wczesne wysiewanie nawozów ma sens tylko na stanowiskach suchych, gdzie istnienie duża obawa, że deficyt wody spowoduje trudności w rozpuszczeniu się i przemieszczeniu trudniej rozpuszczalnych składników od azotu. Nie warto jednak tego robić przed spodziewanymi intensywnymi opadami śniegu lub deszczu, bo znaczna część składników może zostać utracona wskutek spływu powierzchniowego.
W terminie późno zimowym możliwe jest także stosowanie nawozów potasowych i fosforowych. Spośród tych dwóch składników, sens stosowania na rosnące oziminy ma tylko nawożenie potasowe, ponieważ ze względu na dynamikę przemieszczania się w profilu glebowym będzie on w stanie przemieścić się do strefy korzeniowej. Interwencyjne nawożenie potasem zwykle wykonuje się tylko po otrzymaniu informacji z przeprowadzonych badań gleby o jego niedoborze. Fosfor jednak lepiej jest dostarczać przed siewem, pod korzeń, ponieważ jego ruchy w glebie są ograniczone. Wyjątek stanowią nawozy wieloskładnikowe nitrofoski, zawierajcie ortofosforany łatwo rozpuszczające się w wodzie. Te nawozy jednak przez zawartość azotu można stosować tylko w terminach przewidzianych przez ustawodawcę.
Fot. 2. Ograniczenia terminowe dotyczą stosowania nawozów zawierających azot. Uzupełniać pozostałe składniki jak na przykład siarka, magnez czy potas można cały czas.
Na azot jeszcze czas
Pomimo tego, że zboża ozime i rzepaki już w tym roku rozpoczęły wegetację na początku stycznia, to w tej chwili ich procesy życiowe zostały znów spowolnione. Nie ma zatem obaw, że wkrótce zacznie brakować im azotu. Ten będzie potrzebny po ponownym ruszeniu wegetacji, a więc po kilku dniach z średnią temperaturą przekraczającą 5°C. Miejmy nadzieję, że zanim to nastąpi, zacznie obowiązywać zaktualizowane rozporządzenie pozwalające działać rolnikom według starego prawidła, że to azot powinien czekać na roślinę, a nie roślina na azot. Tylko wtedy unikną one stresu związanego z niedoborem najbardziej plonotwórczego składnika odżywczego.
