USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Konieczność nawożenia siarką roślin jest jeszcze często marginalizowana, bo nikt z naszych ojców tego nie robił. Nie jest to jednak wymysł marketingu, bo przez ostatnie kilkadziesiąt lat wiele się zmieniło i obecnie polskie gleby wymagają nawożenia tym składnikiem. Dlaczego? Wyjaśnienie tego zjawiska znajdziecie Państwo w artykule.
Siarka to kolejny obok magnezu pierwiastek poprawiający wykorzystanie azotu przez rośliny. Jest ona częścią trzech aminokwasów egzogennych, czyli takich które należy dostarczać organizmowi człowieka, bo sam ich nie zsyntetyzuje. W roślinie jest częścią przenośnika elektronów biorącego udział w fotosyntezie, wpływa na metabolizm kwasów tłuszczowych, a więc jest niezwykle potrzebna w rozwoju rzepaku. Jest także składnikiem substancji odpowiedzialnych za system ochronny roślin przed chorobami i szkodnikami a także detoksykacji metali ciężkich.
Siarka się skończyła
Jak wspomniano we wstępie, podręczniki sprzed pięćdziesięciu lat nie sygnalizowały konieczności nawożenia siarką. Nie opisywano nawet jej niedoboru w roślinach, bo takich nie obserwowano. Zdawano sobie jednak sprawę, dlaczego tak jest. Do tamtego czasu źródłem siarki były opady z związkami siarki pochodzącymi przede wszystkim ze spalania zanieczyszczonego węgla tym składnikiem. W atmosferze było jej tak dużo do tego stopnia, że w rejonach wysoko uprzemysłowionych obserwowano toksyczny jej wpływ na rośliny. Wprowadzane w ostatnich trzydziestu latach działania mające poprawić bezpieczeństwo środowiska takie jak stosowanie odsiarczonych paliw, montaż odpowiednich filtrów na kominach fabryk sprawiły, że bilans siarki w glebie stał się ujemny. Ponadto, siarka dostępna dla roślin jest łatwo wypłukiwana z gleb, dlatego jej zapasy uszczuplają się. Jest to jednak bardzo ważny składnik dla roślin, którego brak poważnie wpływa na poziom plonowania.
Fot.2: Od początku lat '90 emisja siarki do atmosfery zmniejszyła się 7-krotnie.
W najbliższym czasie powinniśmy jeszcze bardziej skupić się na tym, aby stosowane przez nas drogie nawozy były w jak największym stopniu wykorzystane przez rośliny. Sposobem na efektywniejsze wykorzystanie azotu jest stosowanie siarki, której niedobór w ilości 1kg/ha przyczyni się do niewykorzystania 10 kg zastosowanego azotu/ha. Rośliną, która najbardziej cierpi z powodu niedoborów siarki jest rzepak. Wynika to z dużej ilości tłuszczu w nasionach, do syntezy którego niezbędny jest ten składnik. Aby wydać plon na poziomie 3t/ha potrzebuje on około 65kg siarki. Około 40% potrzeb są w stanie zaspokoić zapasy glebowe, które są uwalniane z trudno rozpuszczalnych związków. Resztę należy dostarczyć w formie nawozów. W praktyce przyjmuje się uproszczony model stanowiący, że siarki należy dostarczyć 4 razy mniej niż zastosowaliśmy azotu. Rośliny, które wymagają nieco mniej, bo około 30-40 kg siarki na hektar są kukurydza, burak cukrowy i rośliny bobowate. Przy uzyskiwanych bardzo wysokich plonach należy jednak tą ilość dostarczać z nawozami, bo uwalnianie się związków w glebie może nie sprostać wysokiemu tempu akumulacji tego składnika w okresach krytycznych. Podobnie sprawa wygląda u zbóż, które potrzebują zaledwie 25 kg/ha tego składnika, lecz badania i praktyka potwierdzają, że zastosowanie nawożenia siarką zwiększa plony i jakość ziarna. Aby wyprodukować nasiona pszenicy o walorach konsumpcyjnych nawożenie siarką jest niezbędne.
Gdzie i kiedy obserwować niedobory
Szczególnie narażone na niedobory są rośliny na glebach lekkich, kwaśnych, o niskiej zawartości próchnicy, gdzie wymywanie wraz z opadami jest najwyższe. Siarką nie da się nawozić na zapas, a jej transport w roślinie jest utrudniony. Z tego względu niedobory siarki łatwo odróżnić od niedoborów azotu i magnezu. Choć objawy są podobne – blade liście, marmurkowate przebarwienia, słabszy wzrost to występują w innych miejscach. Symptomy braku siarki występują na początku tylko na najmłodszych liściach. U zbóż przejaśnienia występują na całych liściach, natomiast u rzepaku najbardziej są widoczne w pobliżu krawędzi liści. W przypadku intensywnego niedoboru siarki u rzepaku, powodujące ogromne straty występuje wcześniejsze kwitnienie roślin, płatki kwiatów są mniejsze, rzadkie, blade, a w skrajnych przypadkach nawet białe. Skutkami tych niedoborów u wszystkich roślin są gorzej wykształcone kłosy, łuszczyny i kolby z niższą liczbą i gorszą jakością nasion.
Fot.3: Niedobory siarki widoczne na lisciu rzepaku
Źródła i terminy stosowania siarki
Ze względu na terminy i dynamikę pobierania siarki, można ją stosować w formach łatwo przyswajalnych przy okazji nawożenia azotowego. W rzepaku i zbożach na pierwszą dawkę azotu można wybrać saletro-siarczan, siarczan amonu, lub RSM S, gdzie za jednym razem dostarczymy także siarkę. Jeżeli rośliny nasze wymagają także nawożenia magnezem, przed ruszeniem wegetacji można zastosować siarczan magnezu, który jest łatwo rozpuszczalnym źródłem obu składników. Zabieg ten, można wykonać jeszcze przed 1 marca, kiedy zgodnie z odpowiednią ustawą nie wolno nam stosować jeszcze nawozów azotowych. Przy sprzyjającej aurze, możemy uniknąć powstawania wielu kolein, a nawożenie tymi składnikami nie spowoduje rozhartowania roślin. Obornik, choć zawiera sporo siarki, to jej wykorzystanie dochodzi tylko do 20%, co przy średniej zawartości 7 kg/ 10 ton obornika nie jest w wstanie pokryć zapotrzebowania żadnej z grup roślin. Pozostała część siarki musi ulec długotrwałym przemianom do form dostępnych. Więcej przyswajalnych związków siarki znajduje się w gnojowicy od trzody chlewnej i bydła. Stosując 50m3 gnojowicy dostarczymy około 25 kg siarki, z której 70% będzie mogło zostać wykorzystane natychmiast. Nawozami z siarką dostępną po utlenieniu są superfosfaty i saletrzaki z siarką, gdzie balastem tych nawozów jest wytrącany w procesach produkcyjnych siarczan wapnia – czyli gips. Także większość nawozów wieloskładnikowej zawiera siarkę w tej formie. Nawożenie takimi produktami przedsiewnie, skutecznie zabezpieczy potrzeby roślin w późniejszych fazach rozwojowych, mniej więcej w okolicach kwitnienia. Ze względu na ilości siarki jakie wymagają rośliny, nie da się ich zabezpieczyć stosowaniem dolistnym. Powinno ono stanowić jedynie delikatne wspomaganie pogłównego nawożenia glebowego. Możemy to realizować w oparciu o stosowanie 5 procentowego roztworu siarczanu magnezu przy dokarmianiu dolistnym. Istnieje także forma elementarna siarki, stosowana w oprysku, nie ma ona jednak żadnej wartości nawozowej, bo rośliny w takiej postaci nie są w stanie jej przyswoić, ale działa ona grzybobójczo na niektóre choroby stosowana w niższych temperaturach w których standardowe fungicydy nie działają. Siarka taka po spłukaniu przez deszcz, może zostać przy pomocy mikroorganizmów utleniona do formy dostępnej dla roślin.
Fot.4: Niedobory siarki widoczne na liściu rzepaku
