USD -
4.0417
EUR -
4.3177
GBP -
5.0220
DKK -
0.5789
Bohaterem tego artykułu jest magnez – pierwiastek nieco zapomniany przez rolników, a znacząco wpływający na plon. Choć rośliny nie pobierają go w dużych ilościach, to przy jego braku negatywna reakcja na plon jest największa spośród składników pokarmowych zaraz po azocie. Na szczęście jest kilka łatwych sposobów, aby go dostarczyć. Jak zatem nawozić magnezem?
Ważne zadanie w roślinie
Magnez jest niezwykle ważnym składnikiem zielonych roślin. Stanowi on centralną cząsteczkę chlorofilu – zielonego barwnika roślin. Ma on tak fundamentalne znaczenie dla roślin jak hemoglobina dla człowieka – dosłownie. Chlorofil i hemoglobina to dwie identyczne molekuły, z tym, że jak wcześniej wspomniano chlorofil ma w centrum magnez a hemoglobina żelazo. Powinno nam to uświadomić jak dużą uwagę powinniśmy zwracać na optymalne zapewnienie tego pierwiastka.
W roślinie odpowiada za fotosyntezę, czyli pozyskiwanie energii niezbędnej do wzrostu. Jest też częścią struktur odpowiedzialnych za syntezę białka. Z tego powodu, bez magnezu podany azot nie będzie tak dobrze wykorzystany. Przez obecność w wielu związkach, pośrednio odpowiada za transport energii i magazynowanie cukrów, białek i tłuszczów w komórkach. Ma wpływ na sztywność roślin, bo razem z pektynami utrzymuje strukturę ścian komórek. Reguluje również hydratacje komórek – w przeciwieństwie do potasu zmniejsza ich uwodnienie. Obecność i wpływ na funkcjonowanie tak wielu procesów oznacza, że przy jego niedoborze nastąpią poważne zakłócenia w funkcjonowaniu organizmu rośliny.
Fot. 2: Głębokie niedobory magnezu u pszenicy, paciorkowate przebarwienia zaczynają zasychać
Przyczyny niedoboru
Kontrolować poziom magnezu w glebie powinny przede wszystkim rolnicy gospodarujący na glebach słabszych, piaszczystych, z niskim pH. To czynniki zwiększające ryzyko jego wymywania i będące przyczynami jego niedoborów w roślinie. Przy poziomie zakwaszenia gleby poniżej pH 5,0 drastycznie rośnie ryzyko wymywania składników- w tym magnezu. Dodatkowo zwiększona dostępność jonów glinu przy takich wartościach pH pogarsza jego pobranie. Nawożenie magnezem bez podniesienia odczynu gleby nie przyniesie żadnych rezultatów! Niestety nie na wszystkie przyczyny niedoborów magnezu mamy wpływ. Poważny problem stanowi susza, która pogarsza uwalnianie magnezu do gleby i w rezultacie możliwość pobrania przez rośliny. Z drugiej strony także nadmiar opadów zubaża zasoby magnezu przez wypłukiwanie w głąb profilu gleby. Ważna jest także dbałość o odpowiednią strukturę gleby i zawartość próchnicy. Niekorzystne zjawisko, o którym powinniśmy pamiętać to antagonizm. Polega on na niekorzystnym oddziaływaniem na siebie pierwiastków, spowodowanym najczęściej zachwianiem proporcji w jakich występują w glebie. Przy nadmiernym nawożeniu potasem i wapniem dochodzi do sytuacji, w której magnez nie jest pobierany przez rośliny. Także wysokie pobieranie azotu w formie amonowej ogranicza pobieranie magnezu ze względu na tak samo dodatnio naładowaną cząsteczkę.
Potrzeby roślin
Ze względu na zapotrzebowanie na magnez, możemy podzielić rośliny na 3 grupy:
- o dużym zapotrzebowaniu na magnez: buraki, kukurydza, lucerna, koniczyny, użytki zielone
- o średnim zapotrzebowaniu na magnez: ziemniaki, rzepak, strączkowe
- o małym zapotrzebowaniu na magnez: zboża
Powodem dużego pobrania magnezu przez buraki, kukurydzę, lucernę, koniczyny i trawy w stosunku do innych roślin jest gromadzenie dużej ilości biomasy i kośne wykorzystywanie. Rośliny te potrzebują w ciągu sezonu wegetacyjnego 70-80 kg MgO/ha. Nieco mniej, bo około 50 kilogramów na hektar tego składnika potrzebuje rzepak, rośliny strączkowe i ziemniaki. Przy ostatniej z wymienionych roślin często można obserwować niedobory z powodu płytkiego systemu korzeniowego i problemów z pobraniem go z głębszych warstw gleby. Także przesuszenie wierzchniej warstwy ornej nie pomaga tej roślinie zgromadzić odpowiedniej ilości magnezu. Najmniej wymagającymi roślinami pod względem magnezu są zboża, którym wystarczy około 30 kg/ha aby wydać dobry plon. Nie należy jednak tych niewielkich potrzeb lekceważyć, bo w przypadku braku tego składnika drastycznie ograniczymy plonowanie. Największe zapotrzebowanie na magnez występuje w okresach najintensywniejszego wzrostu. W przypadku zbóż jest to od fazy strzelania w źdźbło do końca kłoszenia, u ziemniaków w okresie formowania bulw, u buraków od czerwca do września, a u rzepaku od pąkowania do momentu wytworzenia łuszczyn.
Fot.3: Jasne przebarwienia pomiędzy nerwami lisci kukurydzy mogą świadczyć o niedoborach magnezu
Rozpoznanie niedoborów
Braki magnezu na pierwszy rzut oka można łatwo pomylić z niedoborami azotu i siarki. W obu przypadkach rośliny są bledsze. Jeśli pomimo odpowiedniego zaopatrzenia w azot, rośliny nie nabrały odpowiednio nasyconej zieleni możemy podejrzewać braki magnezu. Szczególnie jeśli objawy te występują na polu placowo. Przy dokładniejszej lustracji pojedynczych roślin zauważymy u zbóż i kukurydzy przejaśnienia pomiędzy nerwami wzdłuż liści, a w poważniejszych brakach przybiorą kształt paciorków. Ślady te następnie będą usychać prowadząc do zamierania organów. U roślin dwuliściennych takich jak rzepak czy buraki niedobory objawią się marmurkowatymi przejaśnieniami liści. W tym przypadku nerwy również będą bardziej zielone od pozostałych części liści. Pokrój roślin z niedoborami magnezu jest nieco przywiędły, rośliny mniejsze. Objawów niedoboru powinniśmy w pierwszej kolejności szukać na starszych organach roślin. Dopiero w poważniejszych przypadkach braki uwidocznią się na młodych liściach. Niestety w takim przypadku za późno jest na reakcję, bo straty w plonie będą już nieodwracalne. Dlatego o zasobność gleby powinniśmy zadbać przed siewem a w trakcje wegetacji jedynie suplementować i zapobiegać wystąpieniu niedoborów.
Jak uzupełnić magnez?
Nawożenie magnezem powinniśmy dostosować do braków jakie występują. W przypadku gleb kwaśnych z niską zawartością magnezu, dla zbudowania zasobności najlepszym sposobem będzie zastosowanie wapna z zawartością magnezu. Są to zazwyczaj dolomity, które nie stanowią najłatwiej rozpuszczalnych związków magnezu, ale za to zapewnią jego dostępność na kilka lat. Im drobniej zmielone wapno, tym łatwiej rozpuszczalny będzie magnez. Jest to także najtańszy sposób na dostarczenie magnezu. W przypadku gleb o uregulowanym pH możemy zastosować niższe dawki wapna magnezowego, aby nie doprowadzić do zbyt wysokiego odczynu powodującego problemy z przyswajaniem innych składników, a resztę braku magnezu zastosować w innej formie. Do tego można wykorzystać naturalny minerał jakim jest kizeryt, czyli siarczan magnezu lub jego granulowane syntetyczne odpowiedniki. Jest to bardzo dobrze rozpuszczalna forma magnezu, z której rośliny skorzystają niemal od razu po zastosowaniu i rozpuszczeniu się w glebie. Za sprawą swojej doskonałej rozpuszczalności siedmiowodny siarczan magnezu jest wykorzystywany także przy dolistnej aplikacji wraz z innymi zabiegami ochrony roślin. Warto go stosować w ilości 5kg na 100l cieczy przy niemal każdym zabiegu poza regulacją chwastów. Wspomaga to odpowiednią koncentrację tego składnika w roślinie podczas wzrostu. Na użytkach zielonych i burakach można także zastosować kainit- minerał magnezowo-potasowy zawierający także sód, na który pozytywnie reagują właśnie trawy i buraki cukrowe. Ze względu na dużą zawartość chloru nie jest polecany w zbyt dużych ilościach pod pozostałe rośliny w szczególności ziemniaki i warzywa, nietolerujące tego składnika w nadmiarze.
Fot.4: Marmurkowate przejaśnienia w rzepaku pomimo nawożenia azotem i siarką są przyczyną braku magnezu
