kojs

skiba

CenyRolnicze
28 marca 2024, Czwartek.
Kursy walut wg NBP: USD USD - 4.0081 EUR EUR - 4.3191 GBP GBP - 5.0474 DKK DKK - 0.5792
Archiwum


28.03.2024 MATIF: pszenica MAJ24: 203,50 (+1,37%), kukurydza CZE24: 193,25 (+ 1,44%), rzepak MAJ24: 438,00 (-0,79%)

27.03.2024 14:28 DRÓB, cena tuszki hurt: 7,80-8,60 zł/kg, średnia: 8,17 zł/kg (na podstawie informacji z 12 ubojni)

27.03.2024 SPRZEDAM 12 T PSZENŻYTA, trans. firmowy, wielkopolskie, kolski, 62-640, tel.: 690 050 400

26.03.2024 SPRZEDAM 26 T PSZENICY PASZ., trans. firmowy, podkarpackie, krośnieński, 38-460, tel.: 519 550 918

26.03.2024 SPRZEDAM 48 JAŁÓWEK, mieszaniec, 500 kg, mazowieckie, wyszkowski, 07-203, tel.: 500 062 366

26.03.2024 SPRZEDAM 15 TUCZNIKÓW, 120 kg, 100%, warmińsko-mazurskie, działdowski, 13-230, tel.: 796 437 003

25.03.2024 SPRZEDAM 20 JAŁÓWEK, mięsny, 700 kg, kujawsko-pomorskie, włocławski, 87-865, tel.: 722 018 877

24.03.2024 SPRZEDAM 100 T PSZENICY KONS., trans. firmowy, lubelskie, świdnicki, 21-065, tel.: 791 816 003

Dodaj komunikat

kowalczyk

kowalczyk

Rola składników: Azot

Radek Nowicki
azot, pole, nawożenie

W drugim artykule serii „Rola składników” przyjrzymy się azotowi. Jest to pierwiastek, który w największym stopniu wpływa na wysokość plonów roślin rolniczych. Pomimo powszechności jego występowania musimy stale go zapewniać roślinom. Powietrze atmosferyczne zawiera 78% azotu, jednak w formie niedostępnej dla większości roślin. Jest to również składnik, słabo magazynowany w glebie, stąd dostarczanie go uprawom powinno się odbywać w precyzyjnie obliczonych dawkach.

 

Każdy rolnik zdaje sobie sprawę z tego, że bez nawożenia azotowego nie ma co liczyć na wysokie plony. Dzieje się tak dlatego, że jest to składnik, którego rośliny pobierają w dużych ilościach, a którego naturalne zasoby w glebie są znikome. Białko, a więc jeden z ważniejszych elementów budulcowych roślin zawiera około 16% azotu- ma więc on znaczenie strukturalne, bez którego rośliny nie mogą się rozwijać. Ma wpływ także na jakość roślin – od ilości azotu zależy zawartość białka np. w pszenicy. Azot jest składnikiem DNA, wielu enzymów i chlorofilu, stąd blada barwa roślin przy jego niedoborze.  W użyciu rolniczym znajdują się trzy formy tego pierwiastka: amidowa, amonowa i azotanowa (saletrzana). Nawozić azotem nie można w nieograniczonych ilościach. Nie tylko ze względu ekonomicznych, ale także fizjologicznych. Ze wszystkim można przesadzić – istnieje poziom, powyżej którego plon przestanie rosnąć a zacznie spadać. Lecz ekonomiczny sens stosowania zostaje przekroczony znacznie wcześniej, także należy dobrze liczyć, czy wydana złotówka na zastosowanie azotu da taki przyrost plonu, aby zwrócić więcej niż złotówkę. Ilość ta może być różna w zależności od obowiązujących cen nawozu oraz ceny sprzedaży płodów rolnych.

 

2. Wplyw nawozenia azotem na plon roslin cenyrolnicze pl

Fot. 2:  Wpływ nawożenia azotem na plon roślin

Azot amidowy

Forma amidowa, dostarczana wraz z mocznikiem nie jest bezpośrednio pobierana przez rośliny. Zostaje ona najpierw przekształcona do formy amonowej a następnie do azotanowej. Zanim jednak to nastąpi musi zostać spełnione kilka warunków. Po pierwsze, musi się to stać w obecności odpowiedniego enzymu – ureazy. Jest on dobrze znany rolnikom w ostatnich czasach za sprawą stosowanych już powszechnie jego inhibitorów w moczniku. Jeśli chodzi o sam enzym nie musimy się obawiać o jego brak, bo powszechnie występuje w glebie. Drugim czynnikiem koniecznym, aby azot z mocznika mogły wykorzystać rośliny jest temperatura. Przemiany w formę dostępną rozpoczynają się dopiero powyżej 6°C. Stąd jego stosowanie na pierwszą dawkę jest kompletnie nieuzasadnione. Dodatkowo ważnym aspektem jest to, że w formie amidowej azot nie jest w ogóle wiązany w glebie, a więc jest on wypłukiwany w głąb profilu wraz z deszczem. Prowadzi to do strat i skażenia środowiska. Forma ta ma niewielki zakres temperatur w jakim możemy go stosować bez strat. Przy temperaturach powyżej 20°C intensywnie zaczynają rosnąć straty gazowe. Ulatnia się on w formie amoniaku, przez co możemy stracić nawet 40% zastosowanego azotu. Szczególnie duże ubytki zachodzą w wysokich temperaturach, nawozu zastosowanego pogłównie, a więc niewymieszanego z glebą.

 

3. Blade slabo rosnace zboze z powodu braku azotu cenyrolnicze pl

Fot.3: Blade, słabo rosnące zboże z powodu braku azotu.

Azot amonowy

Ten rodzaj pierwiastka możemy spotkać na przykład w roztworze saletrzano- mocznikowym, gdzie stanowi 25%, w saletrze występuje w połowie azotu oraz w siarczanie amonu, gdzie całość tego składnika znajduje się w formie amonowej. Jest to typ składnika, który może być związany w glebie, jednak nie się to ilości na tyle duże, aby zbudować zasobność na lata. Może być wbudowywany w cząstki materiałów ilastych, a więc większe jego ilości mogą być magazynowane tylko na glebach cięższych. Jest to wielkocząsteczkowy azot, który w roślinie przemieszcza się dość wolno, ale za to nie wymaga energetycznych przemian i może od razu zostać wbudowany w łańcuch aminokwasów. W przeciwieństwie do azotu saletrzanego nie uwadnia komórek, jest więc bezpieczniejszy w stosowaniu wczesną wiosną, minimalizując ryzyko szkód mrozowych. Sprzyja także pobieraniu fosforu, dlatego fosforan amonu to doskonałe jego źródło. Jest to jednak forma azotu zakwaszająca glebę, dzieje się to za sprawą tego, że roślina pobierając dodatni jon azotu amonowego wydziela ujemny jon wodorowy, zakwaszając swoje otoczenie. W temperaturach wyższych niż 10°C azot w tej postaci jest przekształcany do formy saletrzanej, który omówimy poniżej. 

4. zolte przebarwienia najstarszych lisci rzepaku swiadcza o braku azotu w glebie cenyrolnicze pl

Fot. 4: Żółte przebarwienia najstarszych liści rzepaku świadczą o braku azotu w glebie.

Azot azotanowy

 

Zwany także saletrzanym, występuje przede wszystkim w saletrze amonowej oraz RSM. Jest to najszybciej działająca forma tego pierwiastka, dlatego świetnie się sprawdza w okresach najintensywniejszego wzrostu roślin. Jest pobierana przez roślinę z wodą, przez siłą ssącą powodowaną przez parowanie. Z tego względu magazynowany jest przede wszystkim w liściach i najbardziej uwodnionych tkankach. Niebezpieczne więc jest jej zbyt szybkie stosowanie wczesną wiosną, kiedy prognozowane są wysokie mrozy. Wysokie uwodnienie tkanek, może doprowadzić do zniszczenia ich struktur podczas zamarzania wody. Uważać także należy, aby nie stosować nawozów z tą formą na rośliny wilgotne, gdyż doprowadzi to do miejscowych poparzeń liści. Azotanowa forma składnika wspomaga pobieranie innych pierwiastków takich jak magnez, wapń czy potas. Ma także silny wpływ na produkcję hormonów roślinnych – cytokinin. Odpowiedzialne są one za pobudzanie do krzewienia, stąd zalecenia wczesnego podawania saletry w większych ilościach na plantacje słabo rozkrzewione.

Niedobory azotu

Ze względu na swoją ważną rolę w roślinie, niedobory azotu są łatwe do zaobserwowania. Jego początkowych objawów powinniśmy szukać tam, gdzie pozostałych szybko przemieszczających się składników – czyli na najstarszych organach. Ze względu szybkie tempo wzrostu roślin, niedobory azotu szybko są także widoczne na młodych liściach. We wczesnych fazach rozwojowych liście są blade, rośliny wyraźnie spowalniają wzrost, przyjmują strzelisty pokrój, z sztywno uniesionymi i wyprostowanymi liśćmi. Starsze liście zaczynają żółknąć i usychać – często spotykany widok na zbyt mocno rozwiniętych plantacjach rzepaku jesienią. Dłuższe niedobory prowadzą do redukcji pędów w zbożach, odrzucania łuszczyn w rzepaku. W kolejnych fazach spodziewać się możemy niskiej zawartości białka w nasionach. Liście buraka w warunkach niedoboru również stają się blade, podobnie jak u kukurydzy we wczesnych fazach rozwojowych. W późniejszym okresie, kiedy zaczyna się rozwój ziarniaków, możemy na starszych liściach kukurydzy obserwować blednięcia i przysychania końców liści w kształt litery V.

wciecie w ksztalcie litery V cenyrolnicze pl

Fot. 5: Wcięcie w kształcie litery V na liściu kukurydzy to skutki niedoboru azotu.

Dostarczanie azotu

Zaopatrywanie roślin w azot w ciągu wegetacji zazwyczaj odbywa się za pomocą nawozów mineralnych. W zależności od okresu, dobiera się odpowiednią formę. Wczesną wiosną na zboża ozime i rzepaki stosuje się szybko działające nawozy jak saletra, saletro-siarczan, lub RSM w większych dawkach. Częstą praktyką jest przedsiewne stosowanie mocznika pod buraka i kukurydzę, który uaktywni się w późniejszym czasie, kiedy roślina będzie potrzebowała azotu w większych ilościach. Azot można także dostarczyć także w nawozach naturalnych, a ile go zawierają można przeczytać w artykule „Ile są warte nawozy naturalne?” 

 

Istnieje także sposób na niemal darmowe, duże ilości azotu! Zapewni nam to uprawa roślin bobowatych takich jak groch, soja, łubiny, bobik, koniczyna czy lucerna. Cechą tych roślin jest symbioza z bateriami brodawkowymi, które przekształcają azot obecny w powietrzu w przyswajalną dla roślin formę. W ten sposób można wzbogacić glebę nawet o ponad 150 kg azotu! Te rośliny to świetny przedplon pod zboża, buraki lub kukurydzę. Uważać należy jednak przy uprawie rzepaku, bo tak duże ilości azotu, połączone z dynamiką rozwoju jesiennego mogą negatywnie wpłynąć na przezimowanie.

Radek Nowicki
Autor: Radek Nowicki
Pasjonat rolnictwa i nauki. Łączę oba te zainteresowania pracując w Rolniczym Zakładzie Doświadczalnym jako Specjalista ds. Doświadczalnictwa, oraz ucząc się w Szkole Doktorskiej UTP w dyscyplinie Rolnictwo i Ogrodnictwo. Tematem, którym się zajmuję to nowinka w postaci grochu ozimego i jego mieszanek z zbożami. Szczególnie interesuje mnie uprawa roślin, coraz dokładniejsze poznawanie i wyjaśnianie ich potrzeb. Dążę do tego, aby nauka ułatwiała pracę rolnikom, wskazywała nowe kierunki działań przynosząc zyski im i środowisku.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.   Wszystkie artykuły autora
Najnowsze artykuły autora:

Loading comments...
Wiadomość z kategorii:

Obserwuj nas w Google News 

i czytaj materiały szybciej niż inni

Google Icons 16 512

Dołącz teraz

POLECAMY


Copyright © CenyRolnicze 2021. All rights reserved | Polityka prywatności i plików cookies | Regulamin serwisu