NIK krytycznie o realizacji programu bioasekuracji jako elementu zwalczania ASF, komentarz MRiRW

Najwyższa Izba Kontroli opublikowała wczoraj informacje o realizacji programu bioasekuracji jako elementu zwalczania Afrykańskiego Pomoru Świń. NIK bardzo krytycznie ocenia działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Głównego Lekarza Weterynarii w zakresie przygotowania oraz nadzoru nad realizacją programu bioasekuracji w latach 2015-2016 i w I półroczu 2017 r., który miał zapobiec rozszerzaniu się choroby ASF u świń.

Niewłaściwie przygotowany, a następnie nierzetelnie realizowany program nie spowodował, że świnie są utrzymywane wyłącznie w stadach o najwyższym poziomie zabezpieczenia przed wirusem. Było to celem głównym programu, tymczasem 74% gospodarstw nie posiadało niezbędnych zabezpieczeń. Program nie został dostosowany do rozdrobnnionej struktury gospodarstw. Małe, utrzymujące do 50 sztuk świń gospodarstwa, nie mogły sobie pozwolić na wprowadzenie koniecznych zabezpieczeń, bowiem średni koszt dostosowania gospodarstwa do wymogów biuoasekuracji szacowano na ok. 33 tys. zł. Dlatego właściwe zabezpieczenia przeciwepizootyczne mogło realnie wdrożyć zaledwie ok. 6% właścicieli gospodarstw. Poza tym w programie pominięte zostały podstawowe zabezpieczenia opisane w innych, już funkcjonujących aktach prawnych. Jak informuje NIK, wymagano np. prowadzenia rejestru wejść osób do pomieszczeń, w których trzymane są świnie, czy stosowania odzieży i obuwia ochronnego, a nie wymagano np. przestrzegania obowiązku wyłożenia mat dezynfekcyjnych przed wjazdem i wyjazdem z gospodarstwa oraz przed wejściami do pomieszczeń, w których utrzymywane są świnie.

Jak dotychczas choroba ASF nie została zatrzymana i rozprzestrzenia się na kolejne województwa. Pod koniec 2017 r. na terenie północno-wschodniej Polski odnotowano już ponad 100 ognisk wirusa u świń. Rozwój choroby w Polsce może przynieść drastyczne skutki ekonomiczne, społeczne i wizerunkowe.

 

W Polsce pierwszy przypadek ASF wystąpił u dzików w lutym 2014 r. Choroba trafiła do naszego kraju ze wschodu - z Białorusi. Obecnie z wirusem walczą wszystkie państwa za wschodnią granicą Polski.

NIK alarmuje, że wystąpienie od czerwca 2017 r. masowych ognisk ASF świadczy o tym, że w dalszym ciągu wiele gospodarstw nie jest właściwie zabezpieczonych - w 2018 r. odnotowano 3 dalsze ogniska tej choroby.

Jednoczenie apeluje do MRiRW o:

- podejmowanie działań przeciwepizootycznych, wyprzedzających wystąpienie wirusa na nowych obszarach, oraz rozważenie objęcia programem bioasekuracji całego terytorium kraju,
- wzmocnienie Inspekcji Weterynaryjnej jako kluczowego organu administracji realizującego i nadzorującego bioasekurację w stadach świń,
- wzmocnienie nadzoru nad Głównym Lekarzem Weterynarii w zakresie efektywnej realizacji programu bioasekuracji,

z kolei do Głównego Lekarza Weterynarii o:

- zwiększenie nadzoru nad powiatowymi lekarzami weterynarii realizującymi program bioasekuracji oraz wyegzekwowanie prowadzenia przez nich prawidłowych rejestrów podmiotów utrzymujących trzodę chlewną,

- rygorystyczne egzekwowanie wymogów bioasekuracji od wszystkich właścicieli gospodarstw utrzymujących trzodę chlewną.

 

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi opublikowało komentarz do komunikatu NIK, w którym podaje, że program bioasekuracji z założenia jest działaniem wspomagającym zapobieganie szerzeniu się choroby, a nie narzędziem służącym bezpośrednio zwalczaniu afrykańskiego pomoru świń.

Dalej czytamy, że zasady zwalczania afrykańskiego pomoru świń, w tym narzędzia - środki wprowadzane w celu likwidacji ASF regulują odrębne przepisy prawne, a prowadzone w ramach „Programu bioasekuracji mającego na celu zapobieganie szerzeniu się afrykańskiego pomoru świń” na lata 2015-2018 rozwiązania prawne były wystarczające do osiągnięcia określonych w programie celów, a zasady dotyczące podniesienia poziomu bioasekuracji w gospodarstwach wynikające z przepisów prawnych regulujących realizację tego programu były odpowiednie i dostosowane do rozdrobnionej struktury stad.

Zgodnie z Oceną Skutków Regulacji miernikiem, względem którego miała nastąpić ocena wdrożenia programu miała być liczba ognisk choroby zakaźnej w okresie 1 roku od zastosowania środków.

Jak wynika z analizy występowania u świń afrykańskiego pomoru świń w Polsce w okresie 1 roku od zastosowania środków Programu, tj. od 29 kwietnia 2015 r. do 29 kwietnia 2016 r. na obszarze gdzie był on realizowany nie stwierdzono afrykańskiego pomoru świń u świń utrzymywanych w gospodarstwach.

Ponadto, mając na uwadze wnioski o wynikach kontroli NIK w resorcie podjęto szereg działań mających na celu usprawnienie realizacji programu bioasekuracji, w tym m.in. zintensyfikowanie kontroli gospodarstw utrzymujących świnie, w szczególności na obszarach, na których realizowany jest program bioasekuracji oraz przeprowadzanie ich z należytą starannością zapewniającą możliwość wyegzekwowania wymagań weterynaryjnych, w tym wymagań bioasekuracji określonych w obowiązujących przepisach prawnych, a także w celu wzmocnienia Inspekcji Weterynaryjnej w bieżącym roku zwiększone są środki finansowe na zwiększenia ilości etatów w Powiatowych Inspektoratach Weterynarii w pięciu województwach: lubelskim, mazowieckim, podlaskim, warmińsko-mazurskim raz podkarpackim. Dodatkowo Główny Lekarz Weterynarii włączył temat „Programu Bioasekuracji” do planu przeprowadzanych kontroli szczebla centralnego na pierwszą połowę 2018 r.

Kierownictwo resortu przyjęło projekt Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi zmieniającego rozporządzenie w sprawie środków podejmowanych w związku z wystąpieniem afrykańskiego pomoru świń, które dotyczy podjęcie działań przeciwepizootycznych wyprzedzających wystąpienie wirusa na nowych obszarach, w tym możliwości objęcia zasadami bioasekuracji całego kraju.

 

Źródło: NIK, MRiRW