AGROEKOSYSTEM - ONE HEALTH - WSPÓLNE ZDROWIE

Produkcja jedzenia na czas lotów kosmicznych, czy precyzyjniej rzecz ujmując w warunkach mikrograwitacji, była dotychczas domeną stacji orbitalnej ISS (International Space Station) czy owianych tajemnicą laboratoriów wojskowych. Jednak, kiedy rząd Chin zapowiedział próbę rozpoczęcia produkcji rolniczej na Księżycu, zasadne staje się pytanie: czy w trakcie lotów kosmicznych, albo już nawet po skolonizowaniu dalekich planet będzie się można napić dobrego wina czy piwa? Przyznaję szczerze, że dotychczas rozważania tego typu sprowadzałem do gatunku science fiction, czy może nawet lekkiej, żartobliwej, intelektualnej prowokacji. Tak, pamiętam, że ich namiastki pojawiły się nawet w dwóch polskich książkach związanych z winem: Judyty Sierakowskiej Mołdawianie w kosmos nie lietajut biez wina i Marka Bieńczyka Wszystkie kroniki wina.

Wschodnią Azję zamieszkuje bocian czarnodzioby Ciconia boyciana, bliski krewniak naszego bociana białego Ciconia ciconia. Spokrewniony tak blisko, że jeszcze całkiem niedawno uchodził za podgatunek bociana białego i ukrywał się pod naukową nazwą C. ciconia boyciana. Od naszego boćka różni się przede wszystkim czarnym dziobem i czerwoną obwódką wokół oka.

W ewolucyjnych zmaganiach o przetrwanie ofiary wykształciły wiele mechanizmów obronnych przed drapieżnikami, które zmniejszają lub eliminują ryzyko śmierci. Drapieżniki często rozmnażają się w określonych miejscach przez wiele lat, powodując trwałe zagrożenie dla lokalnych populacji ofiar. Tym samym drapieżniki mogą wpływać na ich kondycję poprzez kształtowanie kosztownych zachowań obronnych. Jednym z zachowań antydrapieżniczych popularnych wśród ptaków, szczególnie narażonych na straty w okresie rozrodu, jest budowa dobrze ukrytych gniazd.

Z różnych przyczyn owcza wełna ostatnimi czasy nie należy do produktów chętnie wykorzystywanych w produkcji ubrań. Została zamieniona przez wiele innych, tańszych i zdawałoby się, bardzo praktycznych włókien. Naturalnych i sztucznych. Doszło wręcz do załamania na rynku wełny, a wielu producentów i tzw. ekspertów nadzorujących hodowle owiec nazywa ją wręcz odpadem.

Wielu przyrodników, zwłaszcza związanych ze środowiskiem akademickim, rozpacza, że nowe akty prawne faworyzują badania naukowe publikowane wyłącznie w języku angielskim. Przez to miałoby zginąć tradycyjne przyrodoznawstwo. Tymczasem, ono przed wieki, jak i teraz opierało się i powinno opierać się nadal na pasji ludzi, często amatorów, ale rozumianych jako miłośników konkretnych małych ojczyzn, czy też wybranych taksonów grzybów, roślin i zwierząt.

Gady, znacznie rzadziej niż ptaki i ssaki stanowią obiekt westchnień i marzeń badaczy. Oczywiście mają grupę wiernych fanów, ale przez większość ludzi nie są postrzegane jako atrakcyjne. Dzieje się tak z różnych powodów, nieznajomości i kulturowych uprzedzeń.

Książka Wielki Renesans prof. Bogdana Góralczyka wywołała ożywioną dyskusję pośród polskich sinologów, ale też szerzej, pośród osób zainteresowanych współczesnymi globalnymi tendencjami. To nie dziwi, wszak Chiny to Kraj Środka już nie tylko wpisany w odwieczną chińską tradycję, ale to rzeczywista tendencja.

Ptaki krukowate budziły zainteresowanie ludzi praktycznie od zawsze. Nawet osoby niefascynujące się przyrodą wiedzą co to wrona, kruk czy sroka. Z jednej strony budzą zachwyt, z drugiej są powodem do narzekań. Rolnicy często postrzegają, a raczej postrzegali, je jako szkodniki plonów, a mieszkańcy miast za hałaśliwe źródło zanieczyszczeń skwerów i parków.

Czasem na ważne książki trafiamy w zaskakujących miejscach. No, by czy miłośnik koncepcji OneHealth i poszukiwań relacji natury i kultury sięgnąłby po książkę z serii Biblioteka Historii Gospodarczej Polski? Chyba przez przypadek albo zaskoczony tytułem – Czerwiec polski (Porphyrophora polonica L.). Czerwiec polski to owad, którego nazwę część biologów pamięta ze studiów. Raczej jednak wyłącznie nazwę, bo już o jego znaczeniu wspominano niewiele. A szkoda, bo pięknie wpasowuje się w historię Rzeczpospolitej.

Propagowanie zdrowego odżywiana, w tym wyrobów mięsnych pochodzących z dobrze prowadzonych ekstensywnych hodowli, jest ściśle związane z promocją OneHealth. Jak już wspominaliśmy kilkakrotnie na naszym portalu, owce są wykorzystywane jako zwierzęta krajobrazotwórcze i zachwycamy się ich widokiem na górskich halach czy nizinnych łąkach. Jednak z akceptacją baraniny jako ważnego elementu polskiej czy środkowoeuropejskiej tradycji kulinarnej, mamy nieco problemów.

Poniżej prezentujemy bardzo ciekawy wywiad z prof. Piotrem Tryjanowskim – autorem książki "Wino i Ptaki" (Lanius, Poznań 2018)*. Z lektury rozmowy z profesorem dowiemy się m.in. dlaczego polskie wino jest coraz lepsze i dlaczego kukułki zalatują do winnic. 

W koncepcji wspólnego zdrowia OneHealth jak już to wielokrotnie wskazywałem, niezbędne jest całościowe, można by wręcz napisać, holistyczne podejście do ekosystemów.

Bocian biały uznawany jest za chlubę i tradycję polskiej wsi. Powszechnie wiadomo, że pokarm zbiera na łąkach, polach i pastwiskach. Ostatnimi czasy ten obraz ulega zmianie i bociany coraz częściej zdobywają jedzenie na dużych składowiskach śmieci. To już obrazek znany nie tylko z Europy Zachodniej, ale coraz częściej pojawiający się także w Polsce. Jednak część badaczy tego gatunku zauważyła, że oprócz progresywnej frakcji korzystającej ze śmietnisk, znani są także ultrakonserwatyści … zbierający pokarm w lasach. To widok na tyle rzadki, że takie informacje postanowili podsumować polscy badacze, wykorzystując nie tylko własne materiały terenowe, ale zbierając informacje wśród członków Grupy Badania Bociana Białego i na przyrodniczych forach dyskusyjnych. 

Widok majestatycznie krążącego orła na niebie. Czy komuś może się to nie podobać? Wszystko zależy od tego, ile jest orłów i gdzie rozgrywa się akcja.

Badania w tropikach rządzą się swoimi prawami. Jeśli w Polsce panuje już złota, ale kapryśna jesień lub zima, to można polecieć tam, gdzie jest cieplej i przyjemniej. To rzecz jasna, wyłącznie jedna strona medalu, która dla biologa ma niestety też ciemną stronę – żyjąc w strefie umiarkowanej zbyt mocno przyzwyczailiśmy się do sezonowości zjawisk przyrodniczych. To właśnie ten punkt widzenia warunkuje nasze postrzeganie całego świata. Jednak aby zrozumieć dynamikę przekształceń przyrody na szerszym poziomie, konieczne jest spojrzenie globalne, które nie jest zniekształcone wizją bogatych, ale silnie zniszczonych przyrodniczo miejsc półkuli północnej. Pomimo tego, że to w tej części świata powstaje najwięcej prac naukowych i to stąd dyktowane są naukowe mody, to już dobrze wiemy, iż idealistyczne, stworzone w klimatyzowanych „zachodnich” laboratoriach modele nie zawsze mają zastosowanie w tropikach. Wiele praw współczesnej ekologii nie działa tutaj w sposób, w jak to sobie wyobrażają badacze z Europy i krajów wysokorozwiniętego świata.

Koronawirusy, należące do rodziny Coronaviridae, to rodzaj patogenów o niezwykłych zdolnościach adaptacyjnych, występujący u szerokiego spektrum gatunków. Wywołuje u nich choroby układu oddechowego, jelit, wątroby i mózgu. Koronowirusy wywołały spore zainteresowanie służb medycznych po wybuchu epidemii zespołu ciężkiej ostrej niewydolności oddechowej (SARS- Severe Acute Respiratory Syndrome) w 2003 roku.

Dynamikę tego, jak postrzegamy wilki i co sprawia, że chcemy je chronić lub bezlitośnie eliminować prześledzić można w mediach. Najnowsza opublikowana analiza dotyczy zmieniającego się obrazu wilka w Ameryce Północnej na przestrzeni ostatniego półwiecza.

To trudne słowo z tytułu – agorafobia – pochodzi ze starożytnej greki (stgr. αγοράφόβος, agora 'plac, rynek' i phobos 'strach, lęk') i oznacza lęk przed przebywaniem na otwartej przestrzeni, wyjściem z domu, wejściem do sklepu, tłumem, miejscami publicznymi, samotnym podróżowaniem, wywołany obawą przed napadem paniki i brakiem uzyskania pomocy. Tyle na ten temat Wikipedia. Okazuje się, jak pokazują badania przeprowadzone w Wielkiej Brytanii, że zrozumienie tego lęku może być kluczowym w odbiorze otwartych przestrzeni krajobrazu rolniczego, a w konsekwencji jego ochrony i racjonalnego użytkowania.

Koncepcja OneHealth jest inicjatywą mającą na celu promowanie wszechstronnej współpracy pomiędzy lekarzami medycyny ludzkiej, lekarzami weterynarii, naukowcami i innymi ludźmi zaangażowanymi w dyscypliny związane ze zdrowiem i środowiskiem. Dużym problem, z którym się spotyka, jest trudność w ocenie korzyści, jakie przynoszą proponowane działania. Związane jest to z bardzo dużą liczbą jednostek zaangażowanych w projekt, z których każda w określonym stopniu przyczynia się do osiąganych sukcesów.

Lepsze jutro było wczoraj – głosiły pesymistyczne napisy na murach. Ale skąd to wiadomo? Czy wiemy, jak wyglądała przeszłość i czy możemy polegać jedynie na własnej pamięci? Zdecydowanie nie! Historycy poszukują źródeł. Jednak bardzo trudno o precyzyjne dane ilościowe, zwłaszcza kiedy chcemy wypowiadać się o historii środowiska naturalnego. Rzecz jasna znajdowane są pewne wskaźniki, tzw. prozy, które nam to umożliwiają. Jednak nie ma nic lepszego niż skrupulatne zapiski wykonywane na potrzeby prac eksperymentalnych.