AGROEKOSYSTEM - ONE HEALTH - WSPÓLNE ZDROWIE

Ze względu na spadające koszty bezzałogowe statki powietrzne (UAV), często nazywane dronami, stanowią nie tylko obiekt marzeń lubiących technikalia dziewcząt i chłopców, ale także stanowią poważne i coraz częściej wykorzystywane narzędzie w badaniach i ochronie ptaków.

Wielkanoc to fantastyczny czas na pytania o naturę ptasich jaj. Skojarzenie to niemal oczywiste, bo przecież jaja są uniwersalnym symbolem życia. - Przygotowywanie pisanek to część wielkanocnych tradycji. Farbowanie w wodzie z cebula, malowanie farbkami, nakrapianie woskiem i rycie wzorów – wszystko to pamiętam z dzieciństwa - śmieje się prof. Piotr Tryjanowski z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Od razu jednak dodaje, że jednak nasza ludzka wyobraźnia pisankowa, to jednak nic przy prawdziwym zróżnicowaniu ptasich jaj w naturze.

To musiało się tak skończyć, bo lubię i owce (kliknij) i psychiatrię (kliknij), więc po prostu sięgnąłem po nową książkę Czarna owca medycyny. Gdybym jej lekturę miał wcześniej za sobą, to już pasowałaby to paru opowieści. Jednak, wspomniany polski tytuł, w pełni brzmi następująco: Czarna owca medycyny. Nieopowiedziana historia psychiatrii, autorstwa prof. Jeffreya A. Libermana pojawił się na polskim rynku w dopiero końcu ubiegłego roku (Wydawnictwo Poznańskie - kliknij). W USA co prawda książkę tę wydano wcześniej, bo już w 2015 roku, za to pod tytułem, który zupełnie nie zwrócił mojej uwagi: Shrinks. The untold story of psychiatry. 

W połowie marca po raz kolejny przypominamy sobie słowa naszego wieszcza Adama Mickiewicza: Bo już bocian przyleciał do rodzinnej sosny: I rozpiął skrzydła białe, wczesny sztandar wiosny. A wszystko to przez bociana białego. Przecież nie ma bardziej polskiego gatunku niż właśnie on? Jego wiosenny pojaw wyczekiwany jest przez mieszkańców naszego kraju. Ekscytacja zaś bocianem potęgowana jest przez media, bowiem mało tematów, które tak intensywnie pobudzają ludzi do fascynacji przyrodą, niezależnie od przekonań politycznych, religijnych i społecznych.

Pasożytnictwo lęgowe jest zjawiskiem dobrze znanym w ptasim świecie. Powszechnymi przykładami takich pasożytów są kukułkowate, których na świecie żyje aż 140 gatunków, ale w Polsce tylko jeden, za to świetnie znany gatunek, kukułka zwyczajna Cuculus canorus.

Z autorami książki Ornitologia terapuetyczna – prof. Piotrem Tryjanowskim - zoologiem i dr. n. med. Sławomirem Murawcem – lekarzem – psychiatrą, rozmawia dr Stanisław Świtek.

… i poczekały, przynajmniej na tyle, że przyjrzeli im się badacze z województwa lubuskiego i poświęcili im pięknie wydaną książkę: Atlas rozmieszczenia motyli dziennych parków krajobrazowych województwa lubuskiego (ZPKWL, Gorzów Wielkopolski – Zielona Góra 2020). Od razu też pragmatycznie dodajmy, że książka ta dostępna jest także w wersji elektronicznej - zupełnie za darmo.

Zima wyostrza nie tylko apetyt, ale i nasze relacje ze zwierzętami. Tak dzikimi, jak i hodowlanymi. Dzikie ptaki przylatują bliżej domostw, a sarny nagle przestają uciekać z dużej odległości. Stają, pozwalają się podejść i czekają co się wydarzy. Na bezsensowną ucieczkę szkoda energii. Zima to okres, kiedy tradycyjnie spłacaliśmy podziękowania za pomoc w tępieniu szkodników, dokarmiając ptaki. Dzisiaj samo dokarmianie budzi coraz głębsze refleksje i kontrowersje, czy jest potrzebne czy nie? Tym razem nie chcąc się wdawać w spory, musimy zauważyć, iż tegoroczna zima przypomina te znane nam – przynajmniej autorom - z dzieciństwa, ze śniegiem po kolana i siarczystym mrozem. Wydaje się, że zwierzęta – owce – które mamy pod bokiem też stały się jakieś inne, a śnieżna dla nich nowość przypomina o prawdziwym cyklu natury.

Na obszarze Włoch u świń w komercyjnych gospodarstwach wykryto wirusy, których rezerwuarem są nietoperze. Znalazły się wśród nich koronawirusy, astrowirusy oraz ortoreowirusy. Czy nietoperze stanowią nowe zagrożenie dla bezpieczeństwa ferm?

Wpływ zmian klimatycznych na środowisko naturalne i żyjące w nim zwierzęta jest ogromny. Ocieplenie klimatu powoduje między innymi zachwianie corocznego zjawiska migracji ptaków. Coraz więcej gatunków, które dotychczas opuszczały nasz kraj na zimę nie podejmuje wędrówki do ciepłych krajów. Przykładem takiego gatunku jest najwyższy ptak Polski - żuraw Grus grus, który od kilku lat jest gatunkiem coraz liczniej zimującym. Wzrost temperatury na Ziemi odczuwają także ptaki za oceanem. Jednym z nich jest pójdźka ziemna Athene cunicularia zamieszkująca otwarte tereny od Kanady przez Amerykę Środkową aż do Ameryki Południowej. 

W czasach, gdy nie było barometrów, termometrów i wiatromierzy, ludzie przewidywali zmiany pogody po prostu obserwując i stosownie interpretując świat roślin i zwierząt. Tak narodziło się osobliwe amerykańskie święto znane jako Dzień Świstaka, obchodzone dnia 2. lutego. Za Atlantykiem to prawdziwe szaleństwo: specjalnie przygotowywane strony internetowe, prasa lokalna i międzynarodowa, najbardziej znane telewizje i rozgłośnie radiowe informują o sytuacji w niewielkim miasteczku Punxsutawney w Pensylwanii.

Gwałtownie rosnący poziom zaśmiecania środowiska jest jednym z największych problemów naszych czasów. Porozrzucane papierki, butelki po napojach czy puszki po piwie stanowią przykry, ale nieodłączny element krajobrazu.

Do pisania o książce Corvina zabierałem się jak przysłowiowy pies do jeża. Z wcześniejszych doniesień recenzenckich dostępnych w sieci, zdążyłem się zorientować, że inni mieli podobnie. Bo jest to wyzwanie i każdy z lekturą Corviny musi uporać się na swój własny, głęboko indywidualny sposób. Mnie ujęła minimalistyczna okładka i tytuł. Później przyszło potwierdzenie. Ptaki krukowate są bardzo inteligentne, ale nieco szalone.

Pogodzenie ze sobą różnych funkcji rolnictwa: produkcyjnej, środowiskowej i społecznej nie jest łatwe. Gra to świetny sposób na zrozumienie tego problemu przez rolników, a może jeszcze bardziej decydentów.

Wraz ze zbliżającymi się dniami Babci i Dziadka, odpowiednio 21 i 22 stycznia, zastanawiamy się czy babcie i dziadkowie występują w świecie zwierząt? Z tym pytaniem zwróciliśmy się do prof. Piotra Tryjanowskiego, badacza zachowań zwierząt z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

W czasie lockdownu w dużych miastach na całym świecie wielu ludzi zgłaszało obserwacje szczurów – napotykali się na nie na ulicach, w budynkach, w biały dzień. Zachowanie gryzoni często opisywali jako agresywne. Naukowcy postanowili przyjrzeć się tym zgłoszeniom. Czy szczury rzeczywiście zmieniły swoją aktywność w czasie pandemii? I czy mogą stanowić dla nas zagrożenie?

Obecnie stosowane systemy wpływu pestycydów na pszczoły mogą opierać się na błędnych założeniach. Brakuje nam też wiedzy dotyczącej dzikich owadów zapylających. To wnioski ekspertów z EFSA (Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności) pracujących nad nowym projektem ochrony pszczół w UE. Jak chcą pomóc tym cennym owadom?

Ptaki drapieżne charyzmatyczne, majestatyczne, wspaniałe, budzące zachwyt, ale czasami i irytację. Może nie dzisiaj, ale kiedyś miały bardzo pod górkę. Choć trafiały na herby i sztandary, nadawały nazwy rodom, miastom i osadom, budziły respekt i szacunek, to je prześladowano – na zasadzie konkurencji z kimś kto korzysta z dóbr tego samego łowiska. Zmieniała się systematyka ptaków drapieżnych, podejście do tej grupy przez gawiedź, ornitologów, czy przyrodników wszelkiej maści.

Często wraz z początkiem Nowego Roku rozpoczynamy serie postanowień. Rzadko jednak udaje się wytrwać do końca i odmienić swoje życie. Nie sprzyja czas, nie sprzyjają okoliczności, a pomysły dotyczące własnej, silnej woli są mocno przeszacowane i zwyczajnie nierealistyczne. Dlatego proponujemy coś, co naprawdę dla każdej i dla każdego może być nowym wyzwaniem, pracą nad sobą (ale delikatną), z jednocześnie pozytywnym wpływem na zdrowie. To amatorskie obserwacje ptaków. Nie tylko podglądanie i cieszenie się ptasią obecnością, ale nauka rozpoznawania gatunków. Przydadzą się lornetka, atlas ptaków i notes, ale wcale nie są konieczne. Przynajmniej nie na początku. Na pierwszym etapie to zabawa praktycznie bez kosztowa. Sporo ważnych informacji znajduje się w Internecie, a przecież ze smartfonami i tak się prawie nie rozstajemy. Po prostu przyglądamy się zaobserwowanym ptakom, notujemy, zapamiętujemy cechy widzianych osobników, a być może robimy nawet fotografie dokumentacyjne. Wiele gatunków, zwłaszcza na terenie miast, pozwala się podejść całkiem blisko. Pstryk i dokumentacja gotowa, a w przypadku trudności z rozpoznaniem pomogą inni.

Boże Narodzenie i czas do Sylwestra to chwila na nadrobienie lektur, niekoniecznie bezpośrednio związanych z pracą zawodową czy innymi zainteresowaniami. Pomimo tego, że obiecałem opinię, a sam zestaw podejmowanych zagadnień wydawał mnie się i zobowiązaniem, i wyzwaniem, to „Książka o śmieciach” Stanisława Łubieńskiego musiała chwilkę poczekać. I było warto po nią sięgnąć. Jest bowiem w niej i o ptakach, i o podobnych do naszych badaniach, i z interesującym zacięciem literackim to wszystko podane. Poza tym, nie ma co się oszukiwać, bożonarodzeniowe opakowania, butelki po trunkach i takie tam drobnostki, to też śmieci. Wiedzą o tym firmy sprzątające, a szybki rzut oka w kalendarz wskazuje: wystaw śmieci(!): zwykłe, segregowane a nawet bio. Wszystko pomiędzy 28 a 31 grudnia. Uff, chyba wiedzą, że coś w pojemnikach będzie, bo powietrza nie opłaca się przecież przewozić.