Mieszkając i pracując na nizinach zapominamy o pliszce górskiej Motacilla cinerea. A szkoda, bo to gatunek ładny, charakterystyczny, no i wbrew nazwie wcale nie ograniczony swoim zasięgiem wyłącznie do pasm górskich. Coraz częściej można ją spotkać na Pomorzu, a nawet na Ziemi Lubuskiej i w Wielkopolsce. Chociaż dokładnie nie wiadomo czy to związane jest z ekspansją tego gatunku, czy może z lepszym rozpoznaniem ornitologicznym. Według danych Monitoringu Pospolitych Ptaków Lęgowych, w latach 2013–2018 krajowa populacja lęgowa pliszki górskiej liczyła 7–10 tysięcy par.
Dlaczego o pliszce górskiej wspominamy na tych stronach? Z bardzo prostego powodu – to gatunek, który chętnie korzysta z budek lęgowych. Myśląc o półotwartej budce dla pliszki, najczęściej myślimy o pliszce siwej Motacilla alba, bo rzeczywiście ona najchętniej korzysta z tak zawieszonych konstrukcji. Ten pospolity gatunek w pobliżu osiedli ludzkich, wykorzystuje budki półotwarte, a czasami korzystają z nich także inne gatunki, na przykład – muchołówka szara Muscicapa striata o czym wspominam tutaj (kliknij), czy kopciuszek Phoenicurus ochruros.
Niewiele osób wie, że zawieszona budka – model półotwarty w pobliżu wartkiego strumienia – czy to w górach, na pogórzu, ale też na szybko płynących rzekach Pomorza, Wielkopolski czy Ziemi Lubuskiej, może być atrakcyjnym miejscem gniazdowym dla pliszki górskiej. W Górach Stołowych zauważono, że z zawieszonych nad ciekami budek korzysta na przykład pluszcz, ale wspomniana wcześniej pliszka siwa i strzyżyk. W innych krajach – w Czechach, w południowych Niemczech i w Szwajcarii – także spostrzeżono, że budki lęgowe są dobrze zajmowane przez ten gatunek, dzięki czemu zresztą możliwe było wykonanie wielu badań populacyjnych, ale także dotyczących poznania pokarmu pliszki górskiej.
Fot.: Budka lęgowa dla pliszki górskiej (typ kopciuszek) z siatką ochronną na słupku.
Jak poprawnie zawiesić budkę lęgowa dla pliszki górskiej? Kluczowa, jak wspomniana, jest obecność cieku. Z racji praktycznych budki często zawiesza się na ścianach przepustów i mostów, chociaż formalnie to wymaga zgody właściciela obiektu. Pliszki wykorzystują także budki zawieszone na drzewach, najlepiej 1-2 metry nad ziemią czy wodą. Praktykowane jest także zakładanie budek na wolnostojących słupkach, które najłatwiej wbić w atrakcyjnych miejscach. Koniecznie jednak należy pamiętać o zabezpieczeniu materiału przed zgniciem i przewróceniem się – przecież będzie on umieszczony w bardzo wilgotnym środowisku! Niestety – zwłaszcza w warunkach miejskich – a pliszki górskie pojawiają się ostatnio coraz chętniej w parkach – sugerujemy zabezpieczenie budki lęgowej specjalną siatką, taką która umożliwi przechodzenie ptaków, a jednocześnie zabezpieczy przed drapieżnikami – ptakami krukowatymi i ssakami drapieżnymi. Może takie rozwiązanie nie jest szczególnie estetyczne, ale najważniejsze by działało.
Literatura:
Bureš, S. (1995). Responses of Grey Wagtail Motacilla cinerea to changing prey availability during the nesting period. Journal of Avian Biology, 325-329.
Marti, C., & Breitenmoser-Würsten, C. (1990). Brutbiologie der Bergstelze Motacilla cinerea im Saanenland im Vergleich zu jener der Wasseramsel Cinclus cinclus. Ornithol. Beob, 87, 13-29.
Mikusek, R., & Dyrcz, A. (2018). Ptaki (Aves) Gór Stołowych. W: Kabała C.(red.). Góry Stołowe–przyroda i ludzie. PNGS, Kudowa Zdrój, 247-268.
