Spożywanie alkoholu naraża nas na kleszcze i komary

Piękna letnia pogoda zachęca do spędzania czasu w otoczeniu przyrody: w parku, lesie, czy nad jeziorem. Tam, w celach relaksu, niektórzy wybierają aktywny wypoczynek, choć wiele osób preferuje leniwą kontemplację otoczenia, rodzinny piknik czy spotkanie ze znajomymi. Okoliczności aż proszą się wtedy o zimne piwo lub nieco mocniejsze trunki. Czy to rozsądne postępowanie?

Słyszymy o utonięciach, wypadkach samochodowych, wszczynaniu konfliktów. Upomnienia jednak nie działają, a nawet pojawia się argument, że kto pije i pali ten nie ma robali. Jednak, jak sugerują naukowcy z Katedry Zoologii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu i Uniwersytetu Weterynaryjnego w Koszycach, to nieprawda. Ludzie po spożyciu alkoholu mogą być wręcz bardziej atrakcyjnym celem dla kleszczy.

„Należy podkreślić, że dopiero planujemy zaawansowane badania w tym temacie, jednak nasze niedawno opublikowane przypuszczenia opierają się na wcześniej przeprowadzonych eksperymentach z udziałem komarów. Pokazały one, że te krwiopijne owady chętniej atakują ludzi będących po konsumpcji alkoholu” – wyjaśnia lek. wet. Martyna Frątczak, doktorantka biorąca udział w projekcie.

 

Stosowne argumenty badacze przedstawili w opublikowanej niedawno w czasopiśmie Frontiers in Cellular and Infection Microbiology pracy (https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fcimb.2021.790938/full). Kleszcze, podobnie jak komary, wyszukują swoich żywicieli na podstawie bodźców wskazujących na ich obecność w otoczeniu – takich jak wydychany dwutlenek węgla, emitowane ciepło i zapach ciała. Wszystkie te sygnały są wzmacniane pod wpływem spożywanego alkoholu, który nasila pocenie się, rozszerza skórne naczynia krwionośne, zwiększa oddawanie z organizmu ciepła i dwutlenku węgla. Wykazano, że ludzie w krótkim czasie po spożyciu piwa przyciągają więcej komarów od ludzi, którzy nie konsumowali tego trunku.

 

„Zwykle zakłada się, że wszyscy ludzie w populacji są w takim stopniu narażeni na pasożyty. Jednak obserwacje i badania pokazują, że nie zawsze jest to prawda. Przykładowo, w jednym z badań przeprowadzonych w Afryce stwierdzono, że zaledwie 20% populacji ludzkiej odpowiada za 80% notowanych przypadków malarii, choroby przenoszonej przez komary z rodzaju Anopheles.” – tłumaczy lek. wet. Martyna Frątczak.

 

 

 

 

„Jednakże w przypadku kleszczy wciąż nie przeprowadzono rozstrzygających badań dotyczących indywidualnej atrakcyjności ludzi. Stwierdzono natomist, że niektóre gatunki mogą preferować zapach oddechu kobiet bardziej niż mężczyzn” – wyjaśnia prof. Branislav Petko, światowej klasy badacz kleszczy z Uniwersytetu Weterynaryjnego w Koszycach.

 

„W ostatnich latach gatunki kleszczy będące zagrożeniem dla ludzi i zwierząt domowych, takie jak kleszcz pospolity (Ixodes ricinus) znacznie rozszerzyły swój zasięg występowania, są coraz liczniejsze i dłużej aktywne w ciągu roku. To skutek między innymi zmian klimatu, zmian w sposobie zarządzania gruntami miejskimi i leśnymi, a także aktywności ludzi i ich domowych pupili.” – mówi prof. Piotr Tryjanowski, autor korespondencyjny wspomnianej pracy.

 

Kleszcze, będące nosicielami takich patogenów, jak bakterie z rodzaju Borrelia czy wirus odkleszczowego zapalenia mózgu są wszechobecne również na obszarach zieleni miejskiej, gdzie ekspozycja ludzi na nie jest bardzo wysoka. Wypoczynek na łonie natury jeszcze bardziej naraża nas na kontakt z tymi pasożytami. Zwłaszcza biorąc pod uwagę popularność terenów zielonych jako miejsc spotkań towarzyskich i spożywania alkoholu.

 

„W literaturze dotyczącej zagrożeń powodowanych przez alkohol rozróżnia się różne style jego spożywania. Jednym z nich jest nazywane po angielsku tzw. „binge drinking”, co można przetłumaczyć na język polski jako picie dużych ilości alkoholu w krótkim czasie w celu upicia się. W praktyce przykładem takiego spożywania alkoholu może być picie weekendowe, a okazjonalne. Ten styl spożycia alkoholu jest powszechny m.in. wśród studentów, którzy spotykają się w celu zabawy w weekendy po tygodniu nauki. Nierzadko powoduje skrajnie nieodpowiedzialne zachowania i może być szczególnie niebezpieczny, gdy spotkania odbywają się na zewnątrz.” – wyjaśnia prof. Joanna Śliwowska, szefowa Pracowni Neurobiologii UP w Poznaniu, także współautorka pracy.

 

Zagrożenia czyhające wtedy na imprezowiczów, chociaż z pewnością nie są pierwsze na liście, mogą obejmować narażenie na komary, kleszcze i choroby odkleszczowe. Ryzyko ukąszenia przez komary czy kleszcze po spożyciu alkoholu może wynikać z prostej przyczyny: alkohol zmienia sposób w jaki się zachowujemy i poruszamy.

 

„W badaniach przeprowadzonych nad komarami stwierdzono, że ludzie po wypiciu piwa są wolniejszym, a przez to łatwiejszym celem dla tych owadów.” – dodaje prof. Piotr Tryjanowski. – „Nierzadko zdarza się również, że osoby po nadmiernym spożyciu alkoholu upadają lub wybierają przypadkowe miejsca na zewnątrz, aby odpocząć lub nawet spać. A przecież wtedy nietrudno o bliskie spotkanie z kleszczem.”

 

Co ciekawe, ankiety przeprowadzone wśród studentów w Czechach pokazały, że niektórzy z nich wręcz celowo spożywają alkohol w celu ochrony przed komarami i kleszczami. Za pomysłem tym stoi teoria, że alkohol we krwi może być szkodliwy dla pasożytów. Zdecydowanie jednak dementujemy takie podejście, bo nie jest to skuteczny sposób prewencji ukąszeń – zgodnie dodają współautorzy pracy.

 

„Ilość alkoholu znajdująca się w ludzkiej krwi jest zbyt niska do zabicia pożywiającego się nią pasożyta. Jeśli stężenie alkoholu w ludzkiej krwi byłoby wystarczająco wysokie, aby zabić kleszcza, prawdopodobnie przyczyniłoby się również do śmierci samego żywiciela.” – przestrzega prof. Joanna Śliwowska.

 

Znacznie lepiej jest trzymać się sprawdzonych metod ochrony przed kleszczami, takich jak stosowanie odzieży zakrywającej nogi i ręce, oraz sprawdzonych repelentów. Pamiętajmy o nich szczególnie wtedy, gdy planujemy relaks na łonie natury.