Cerrado to biom zwany często brazylijską sawanną jest obecnie zagrożony przez rolnictwo i procesy wylesiania. Wraz ze zmianami siedlisk w Cerrado zanikają lokalne populacje ptaków. Klasycznym przykładem jest piękna papuga – ara zwyczajna Ara ararauna.
W nieprzekształconych siedliskach pary ary gniazdują w martwych pniach palmowych, jednak takich miejsc po prostu jest niewiele. Prowadzi to do procesu urbanizacji ar i ich przenosin do miast. Problem polega na tym, że liczba starych palm, z odpowiednimi pniami, na terenach miejskich jest także ograniczona. Czy arom można pomóc? Takie pytanie zadawaliśmy – miałem przyjemność uczestnictwa pracy w międzynarodowym zespołem badaczy, koordynowanym przez dr. Fabio Angeoletto z uniwersytetu w Rondonópolis (Brazylia) – sobie obserwując proces zaniku tych pięknych ptaków na terenach trawiastych. Jednak sami naukowcy to za mała siła przekonywania i do pomocy potrzebują zaangażowanych w ochronę ptaków mieszkańców. Łatwo ów fakt zauważyć, ale znacznie trudniej opisać ilościowo i wykorzystać do ochrony przyrody.
Mieszkańcom Rondonópolis zadaliśmy pytania czy byliby: (a) skłonni do sadzenia drzew owocowych, aby przyciągnąć ary na swoje podwórka i (b) instalowania sztucznych gniazd na swoich podwórkach. Co zaskakujące skłonność do współpracy w ochronie tych ptaków była obecna we wszystkich klasach społecznych, co jest dobry prognostykiem sukcesu ochroniarskiego. Podwórka są obszarami o dużym potencjale ochrony miejskiej różnorodności biologicznej, ale pełna ekspresja tego potencjału zależy od rozwiązania niektórych wąskich gardeł. Pierwszym z nich jest brak konkretnych przepisów dotyczących ochrony środowiska. Istnieje kilka rozproszonych przykładów brazylijskich miast, które mają przepisy zabraniające mieszkańcom brukowania swoich podwórek, chociaż ich flora, a co za tym idzie, ich fauna są silnie podatne na decyzje właścicieli. Gminy nie oceniają okresowo swoich najważniejszych cech: całkowitej liczby podwórek, ich średniej wielkości, średniej liczby drzew oraz chęci mieszkańców do sadzenia drzew (lub nie!), na swoich podwórkach. Znajomość podwórek Rondonópolis jest potężnym instrumentem planowania środowiskowego. Po serii spotkań z mieszkańcami wiemy, że niemal każda odmowa mieszkańców sadzenia drzew owocowych może zostać odwrócona dzięki edukacji ekologicznej, a wiedząc dokładnie, ile jest podwórek, menedżerowie gmin mogą obliczyć, ile drzew można wprowadzić. Warto także dodać, iż sadzenie drzew owocowych przynosi także kolejną korzyść: zwiększone bezpieczeństwo żywnościowe.
Na zakończenie dodam, że badania ptaków w Brazylii, jak i w całych tropikach, są po prostu wspaniałe. Nawet gdy fizycznie wyczerpujące, to stanowią fantastyczny rodzaj wypoczynku dla ducha. Bardzo się cieszę, że mogłem pracować przy tym projekcie i być współautorem pracy, a więcej o naszych brazylijskich badaniach także tutaj - kliknij.
Na podstawie: Angeoletto, F., Tryjanowski, P., Santos, J., Martinez-Miranzo, B., Leandro, D., Bohrer, J., ... & Fellowes, M. D. (2022). Will Brazilian City Dwellers Actively Engage in Urban Conservation? A Case Study with the Charismatic Neotropical Blue-and-Yellow Macaw (Ara ararauna). Birds, 3(2), 234-244.
