Czasami zazdrościmy Niemcom, Czechom a nawet Słowakom, ich bardzo lokalnego zakorzenienia badań przyrodniczych. Na poziomie małych ojczyzn, powiedzmy w Polsce dość pragmatycznie obejmujących teren powiatu. Często to grupy przyrodników skupione wokół lokalnych muzeów, domów kultury, specjalistycznych kół zainteresowań. Z pewna instytucjonalna otoczka. Coś, czego nam w Polsce, bardzo brakuje, zwłaszcza dobrze rozumianej instytucjonalności. Mamy za to coś innego – pasjonatów. To oni gromadzą siebie i innych, zachęcają do działania, wspólnie udostępniają informacje innym – czy to w formie tradycyjnych publikacji, czy internetowych baz danych.
Gdybym miał w Polsce wymieniać powiat o najlepiej poznanej bioróżnorodności wskazałbym na Pleszew, położony w południowej Wielkopolsce. Z dala od ośrodków akademickich, a jednak z opracowanymi grupami zwierząt i roślin, o których ośrodki akademickie mogą tylko pomarzyć. Jak to się dzieje? Ano prosto – przynajmniej w teorii. Istnieje grupa przyjaciół, przyrodniczych pasjonatów skupiona wokół Przemysława Żurawlewa (z wykształcenia wcale nie biologa, a polonisty!) zbierająca dane – kolekcjonująca, np. najróżniejsze grupy owadów, a później do ich oznaczania i publikacji dobierająca najlepszych fachowców w kraju. Krok po kroku ukazują się specjalistyczne opracowania. Nie ukrywam jednak, że z racji moich osobistych pasji najbardziej kibicowałem (ba, nadal kibicuję!) pracom ornitologicznym. I już jakiś czas temu ukazała się książka "Ptaki powiatu pleszewskiego", po którą zdecydowanie warto sięgnąć! Gdy inni jeżdżą na drugi koniec Polski w poszukiwaniu ulotnych rzadkości, to autorzy książki – Przemysław Żurawlew, Eugeniusz Markiewicz i Ryszard Orzechowski zaglądali w niezbadane miejsca powiatu, regularnie zmniejszając liczbę faunistycznych białych plam. Nie ukrywam, że autorów książki znam od paru dekad (tak koledzy, latka lecą) i z wielką przyjemnością napisałem wprowadzenie do Ich książki.
Pozwalam je sobie tutaj in extenso przytoczyć:
Ornitologia, czyli nauka o ptakach, od samego początku łączy czyste naukowe poznanie, eksperymenty i obserwacje, wykonywane przez zawodowców, z tymi wykowanymi, przez pełnymi pasji amatorów. Efekty te widoczne są zwłaszcza w przypadku tworzenie list gatunkowych, ustalania liczebności i obrazu rozmieszczenia ptaków na poziomie lokalnym. Czasami dochodzi jeszcze aspekt badań długoterminowych. Te, najczęściej wykonywane wyłącznie za własne środki, przez osoby kierowane potrzebą robienia czegoś tak dla siebie, jak i lokalnych społeczności, mają nieprawdopodobną wartość. Informują nas o jakości naszego środowiska naturalnego. Ptaki, bowiem, to wspaniałe bioindykatory. Jednak nie tylko z tego powodu na nie zerkamy, odnotowujemy ich występowanie i staramy się o szacunki ich liczebności. Robimy to także dlatego, iż ptaki są po prostu piękne. Potrafią cieszyć, ale i porwać – przepraszam za tę nieco literacką, chociaż mało naukową paralelę – do lotu. By z ptasiej perspektywy spojrzeć na powiat pleszewski, na jego przyrodę, jej piękno i zmiany, które zaszły na przestrzeni ostatnich dekad. Wszystko za sprawą książki, którą właśnie trzymacie Państwo w ręku. Nie ukrywam, że sam uwielbiam spacery z lornetką, że czasami przebywałem w okolicach Pleszewa, że znam (a nawet lubię!) Autorów. Naprawdę doceniam ogrom wykonanej pracy. Chapeau bas! Gorąco zachęcam do lektury, obejrzenia wspaniałych zdjęć. Odszukania na mapach własnego kawałka małej Ojczyzny i podjęcia się trudu uzupełnienia dotychczas dostępnych informacji. W tym celu warto zaopatrzyć się w lornetkę, aparat fotograficzny i atlas do oznaczania ptaków. To fantastyczny sposób na spędzanie wolnego czasu. Dla własnego zdrowia, ale też dla zebrania obserwacji ważnych dla nas wszystkich. Gorąco zachęcam do lektury!
Więcej o promocji książki, lokalnej atmosferze, wraz z fotografiami autorów tutaj - kliknij.
Prof. dr hab. Piotr Tryjanowski
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
PDF książki do pobrania tutaj - kliknij.
Literatura uzupełniająca:
Gierlasiński, G., Żurawlew, P., Markiewicz, E., Rutkowski, T., & Melke, A. (2018). Pluskwiaki różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) powiatu pleszewskiego (Nizina Wielkopolsko-Kujawska). Heteroptera Poloniae–Acta Faunistica, 12, 13-28.
Żurawlew, P., & Melke, A. (2018). Kózkowate (Coleoptera: Cerambycidae) powiatu pleszewskiego (Nizina Wielkopolsko-Kujawska). Przegląd Przyrodniczy, 29(2), 80-97.
Żurawlew, P., Grobelny, S., & Markiewicz, E. (2019). Nowe dane o skorkach (Dermaptera), prostoskrzydłych (Orthoptera), karaczanach (Blattodea) i modliszkach (Mantodea) powiatu pleszewskiego (Nizina Wielkopolsko-Kujawska). Przegląd Przyrodniczy, 30(2), 49-57.
