Herbata - dla niektórych napój, bez którego nie wyobrażają sobie dnia, a dla innych lekarstwo na bolące gardło, zażywane wyłącznie podczas choroby. Jedni piją, bo po prostu lubią, inni szukają w niej energii skumulowanej w teaninie, aminokwasie pobudzającym nasz organizm do działania.
Jak co roku, tak i dzisiaj, 21 maja obchodzimy Międzynarodowy Dzień Herbaty. Czy jej produkcja i konsumpcja mają wpływ na środowisko przyrodnicze, a może łączy się nawet z ptakami? Skoro już kiedyś rozmawialiśmy o ptakach i kawie, to nie możemy pozostawić bez ornitologicznej refleksji także napoju cesarzy, jak historycznie określano herbatę.
Takich związków jest przynajmniej kilka. Podczas prowadzenia obserwacji ornitologicznych na Sri Lance, zaskakuje jak wiele gatunków ptaków można spotkać właśnie na plantacjach herbacianych, zwłaszcza w małych rodzinnych gospodarstwach herbacianych. To nie powinno dziwić, bo w sąsiednich Indiach, gdzie prowadzono sporo badań dotyczących znaczenia plantacji herbaty dla populacji ptaków, wykazano, że kluczem dla poprawnych relacji jest intensywność produkcji. Najlepsze dla ptaków i ogólnie dla środowiska, są plantacje małe, zachowujące dziką roślinność, z towarzystwem starych drzew na granicach pól. Przesiadujące na nich ptaki, odwdzięczają się plantatorom, stanowiąc naturalną pomoc w walce ze szkodnikami upraw herbacianych.
Gdybym miał dodać jeszcze jeden ptasi wątek, to warto podkreślić testowanie prozdrowotnych właściwości herbaty w specjalnych eksperymentach z wykorzystaniem ptaków. Zachowania szpaków i kur pojonych herbatą, wskazują na jej znaczenie prozdrowotne, gaszące nie tylko pragnienie, ale pomocne w pozyskiwaniu niektórych substancji z podawanego pokarmu stałego. Chyba troszkę jak u nas, pita herbata na podwieczorek umożliwia łatwiejsze wchłanianie kalorii ze słodyczy, co czasami może być zabójcze.
Jednak mało kto poszukuje tak wyszukanych relacji i raczej cieszymy się smakiem dobrze zaparzonej herbaty, po wypiciu której idziemy się cieszyć towarzystwem przyrody na spacer do parku. Czasami zabieramy herbatę ze sobą, chociaż noszenie herbaty w termosie podczas wypraw ornitologicznych nie jest specjalnie pochwalane przez miłośników tego napoju. Ciekawe natomiast są wątki marketingowe i estetyczne. Wiele firm wykorzystuje wizerunki wielu ptaków i innych zwierząt, umieszczając je na opakowaniach. Ponadto ich nazwy służą do opisania wybranego rodzaju herbaty. Z ciekawszych, takich mniej komercyjnych rozwiązań, wyróżniają się bardzo ciekawe etykiety. Herbatę oolongi prezentuje ibisodziób i Czo Oyu, herbaty białe - orłosęp i Kanczendzonga, zielone - dziwogon flagosterny i Makalu i ostatnie - czarne oznaczone morałem himalajskim i Everestem. Wiodać, że to ptaki są ogromną inspiracją.
Warto zresztą wykonać krok dalej. Jeśli już mamy „ptasiarską” herbatę to musimy mieć i „ptasiarskie” naczynia. Sprzedawcy dobrze wiedzą, jak zachęcić tych co szaleją na punkcie ptaków do zakupu zestawów herbacianych - tzn. imbryk i co najmniej dwie filiżanki. Piękne zdobienia przykuwają uwagę i same proszą się o wykorzystanie. Na takich porcelanowych naczyniach możemy spotkać rudzika, zwłaszcza w Anglii, gdzie przecież five o’clock to część tamtejszej kultury, a rudzik to najbardziej angielski, ale spotkamy także sikorki, jemiołuszki, gile, jaskółki, czyże i wiele innych. Tak naprawdę liczba pomysłów jest pewnie nieograniczona i myślę, że można dostać na świecie zestaw porcelanowy z takim gatunkiem ptaka, który nas interesuje.
Może właśnie w trakcie trwania Międzynarodowego Dnia Herbaty, warto pokontemplować na tarasie z imbryczkiem i filiżanką, zastanowić się nad jej pochodzeniem? Być może akurat Wasza herbata w nazwie posiada nazwę ptaka lub na opakowaniu widnieje sylwetka jakiegoś gatunku? Przy okazji, jeśli ktoś ma taką możliwość, równocześnie może wsłuchać się w dźwięki przyrody i zaobserwować żyjące w pobliżu zwierzęta. Pełen relaks!
Marta Nowak – studentka zootechniki, UP w Poznaniu
Prof. dr hab. Piotr Tryjanowski – Katedra Zoologii, UP w Poznaniu
Literatura:
CHETTRI, A., SHARMA, K., DEWAN, S., & ACHARYA, B. K. (2018). Bird diversity of tea plantations in darjeeling hills, Eastern Himalaya, India. Biodiversitas Journal of Biological Diversity, 19(3), 1066-1073.
Seibels, B., Lamberski, N., Gregory, C. R., Slifka, K., & Hagerman, A. E. (2003). Effective use of tea to limit dietary iron available to starlings (Sturnus vulgaris). Journal of Zoo and Wildlife Medicine, 34(3), 314-316.
Sinu, P. A. (2011). Avian pest control in tea plantations of sub-Himalayan plains of Northeast India: Mixed-species foraging flock matters. Biological Control, 58(3), 362-366.
Zestaw relaksacyjny z sową. Fot. Piotr Tryjanowski
