USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
W brazylijskiej, wydawanej w Rondonópolis (stan Mato Grosso) gazecie o swojsko i jednak nieco obciachowo, przynajmniej dla mojego pokolenia, brzmiącym tytule A TRIBUNA ukazał się wywiad, w którym namówiono mnie do paru refleksji, myślę o szerszym znaczeniu. Jako że portugalski nie jest językiem powszechnie znanym, a samy wywiad odbywał się w sposób nietypowy, mieszany po portugalsku i angielsku, to postanowiłem go przetłumaczyć na nasze krajowe potrzeby. Wywiad prowadził mój kolega dr Fabio Angeoletto, stąd jego nieco luźniejsza forma.
Tłumaczenia, czy raczej adaptacji, dokonuję tym chętniej, że nie znam pewnych niuansów językowych wersji portugalskiej, ale zainteresowanych odsyłam do źródła - kliknij.
Fabio Angeoletto: Jesteś rozpoznawalnym na świecie specjalistą w badaniach nad różnorodnością biologiczną, a ostatnio prowadzącym badania nawet blisko nas, w Pantanalu. Było głośno o tym, że niedawno, w 2020 roku, pożary zniszczyły aż 30% powierzchni Pantanalu. Czy uważasz, że aby utrzymać ogromną różnorodność biologiczną, konieczne są zmiany w polityce użytkowania gruntów w obrębie tego biomu?
Piotr Tryjanowski: Cóż, muszę zacząć od końca. Tak, zdecydowanie, jest to konieczne. Pytanie brzmi: dlaczego? Zawsze staram się zrozumieć różnego rodzaju argumenty, w tym rolników i biznesu, ponieważ żyjemy na tej samej planecie, w tym samym systemie. Czasami my badacze, musimy głosić również niepopularne poglądy. Po pierwsze: ogień zawsze był częścią naszej historii naturalnej i ewolucji. Jednak co zrobić, gdy mamy ognia zbyt dużo, takiego niszczącego 30% doskonałych siedlisk? Być może najlepszym rozwiązaniem i krokiem do bardziej skutecznej polityki jest włączenie ognia do .... ochrony przyrody. Widzę, że dla wielu osób wygląda to jak dramat, ale rzeczywiście potrzebujemy ognia, na przykład dla zachowania roślinności na wcześniejszych etapach sukcesji. Ogień wpływa pozytywnie również na wiele zgrupowań ptaków i jaszczurek. Celowo robię to dość szerokie wprowadzenie i mówię nie bezpośrednio, ponieważ musimy zrozumieć, że nauki biologiczne, zwłaszcza ekologia, powinny myśleć o złożoności. Naprawdę nie wierzę w prostą politykę – ustawy o ochronie przyrody zapisane na papierze. Potrzebujemy dyskusji i uwzględnienia punktu widzenia wielu różnych zainteresowanych stron. Ważne jest też pytanie – po cóż badany biom Pantanal? Ponieważ dla nas jest to podróż do przeszłości, do lepszego zrozumienia interakcji ludzi z naturą, tego, co zrobiliśmy dobrze, co zrobiliśmy źle, i czy naprawdę odpowiadamy za wszystkie złe rzeczy. Wiem, że nie jest to łatwy sposób na uniknięcie błędów, ale musimy mieć świadomość, że już zrobiliśmy dużo bałaganu. Osobiście natomiast pozostaję optymistą – dobrze by było, gdyby naprawdę udało nam się zrozumieć, że nazwa Homo sapiens to nie tylko taksonomiczna, pusta fraza.
FA: Niedawno wydałeś książkę popularnonaukową w języku polskim zatytułowaną „Wino i ptaki”, która zostanie zaadaptowana przez badaczy PPGEO/UFR i opublikowana w języku portugalskim, pod tytułem "Vinhos e Pássaros". Natomiast mam szersze pytanie, dlaczego ważne jest popularyzowanie odkryć naukowych?
PT: Mogę powiedzieć wprost, wyraża to część mojej filozofii życia. Jeśli chcemy chronić siedliska i gatunki, musimy wyrazić ich znaczenie dla ludzi. Pokazać jasno jak natura wpłynęła na nasze życie. Często skupialiśmy się jedynie na wąskim znaczeniu materialnym przyrody dla naszego życia: żywności, drewnie, lekach z roślin i zwierząt. Myślę jednak, że w dobie globalnych problemów ze zdrowiem psychicznym musimy również opowiadać się za znaczeniem przyrody – zieleni i dzikiej przyrody – dla naszego dobrostanu. Jeśli pijesz wino, od czasu do czasu, w otoczeniu przyjaciół, czujesz, że jest to dobre dla twojego umysłu, układu nerwowego. Jeśli masz szczęście pić wśród natury, to jest jeszcze lepiej. Wino jest produktem współpracy natury (winnice, klimat, gleba itp.) z kulturą (praca i doświadczenie ludzkie). Stare łacińskie wyrażenie in vino veritas jest tak bardzo prawdziwe! Myślę, że jeśli ludzie spotykają się razem, choćby na kieliszek wina, to można ten czas wykorzystać także na popularyzację nauki. To naprawdę bardziej efektywny sposób niż nudna, sucha edukacja z podręczników. Pisanie książki o winie i ptakach było dla mnie ogromną przyjemnością, bo dwa moje hobby – obserwacje ptaków i enologia spotykają się ze sobą i powinienem powiedzieć, że to wciąż trwający projekt, a częścią tego jest wspomniana współpraca z brazylijskimi przyjaciółmi.
Kolejnym wspólnym projektem, tym razem realizowanym także z angielskim profesorem Markiem Fellowesem i naukowcami z PPGEO/UFR jest książka "Ecology of Tropical Cities: Natural and Social Sciences Applied to the Conservation of Urban Biodiversity", która ukaże się w 2022 roku. Jak ważna jest wiedza i właśnie ta książka dla zachowania różnorodności biologicznej w tropikalnych miastach?
Przede wszystkim to ważny kamień milowy w moim osobistym kalendarzu na ten rok. Poważnie uważam, że temat jest nie tylko bardzo interesujący, ale wręcz kluczowy do zrozumienia dynamiki świata. Nasze spojrzenie na procesy urbanizacyjne pochodzi głównie z miast położonych w strefie umiarkowanej półkuli północnej. Jest to jeden z powodów, dla których pozostaje tak mocno stronniczo przedstawiany. Są ładne artykuły i książki, na temat globalnego obrazu urbanizacji, ale czytając wiele z nich, naprawdę jestem zaskoczony. To nie takie proste! Z moich badań terenowych w Afryce i Ameryce Południowej wiem, że sytuacja jest znacznie bardziej skomplikowana. Na przykład reakcja zwierząt i roślin na człowieka ma w tropikach znacznie krótszą historię, a otaczające bogactwo gatunkowe jest nieporównywalne ze strefą umiarkowaną. Nadszedł więc czas by zaadoptować i lepiej wykorzystać wiedzę pochodząca z tropików.
