W czasie lockdownu w dużych miastach na całym świecie wielu ludzi zgłaszało obserwacje szczurów – napotykali się na nie na ulicach, w budynkach, w biały dzień. Zachowanie gryzoni często opisywali jako agresywne. Naukowcy postanowili przyjrzeć się tym zgłoszeniom. Czy szczury rzeczywiście zmieniły swoją aktywność w czasie pandemii? I czy mogą stanowić dla nas zagrożenie?
Lockdown dotknął również szczury
Miejskie szczury (Rattus spp.) są zwierzętami od wieków żyjącymi w pobliżu ludzkich populacji, od których niemal całkowicie się uzależniły. Ludzie – nieświadomie i bardzo niechętnie – zapewniają im pożywienie i schronienie.
Życie na koszt i w cieniu człowieka ma jednak pewne poważne wady. Wszystkie zmiany w zachowaniach ludzi, zwłaszcza podczas takich zjawisk, jak wojny, katastrofy naturalne, czy pandemie, mają bardzo silny wpływ na populacje miejskich szczurów.
Wydaje się, że taki właśnie efekt zaobserwowano po wydanych na całym świecie obostrzeniach w związku z COVID-19 wiosną 2020 roku – wprowadzeniu dystanu społecznego i zamknięciu wielu biznesów.
Zamknięcie licznych restauracji i lokali gastronomicznych zbiegło się w czasie z doniesieniami o masowych obserwacjach szczurów na całym świecie. Wiele osób dzwoniło i wysyłało informacje na temat gryzoni do samorządów lokalnych, organów zdrowia publicznego i firm zajmujących się deratyzacją.
Opowiadane historie nierzadko mówiły o napotkaniu szczurów w godzinach dziennych w samych centrach miast, w bliskim sąsiedztwie ludzi, i o agresywnym zachowaniu się zwierząt.
Histeryczne plotki, czy prawdziwe obserwacje?
W niektórych zgłoszeniach szczegółowo opowiadano o szczurach atakujących się nawzajem, a nawet praktykujących kanibalizm na ulicy w środku dnia.
Badacze tego zjawiska podkreślają, że doniesienia mogły być podkoloryzowane. Szczury kojarzą się z brudem i chorobami, dlatego strach przed nimi, a co za tym idzie wyolbrzymianie problemu, mógł być również po prostu psychologiczną reakcją niektórych osób na pandemię.
Łatwość i szybkość przesyłania informacji przez media społecznościowe w czasie pandemii również mogły przyczynić się do szerzenia „paniki” dotyczącej szczurów i pojawiania się fałszywych donosów.
W momencie gdy osoby szczególnie bojące się szczurów lub o bujnej wyobraźni napotykały w sieci historie o szczurach, mogły zaczynać tworzyć własne opowieści.
Doniesienia, pomimo powtarzania ich w wielu mediach, nie zostały dotychczas szczegółowo zanalizowane i potwierdzone na drodze wiarygodnych badań.
Próbę sprawdzenia ich wiarygodności podjął niedawno zespół naukowców z USA, Kanady, Japonii oraz Polski.
W pracy, która jeszcze nie przeszła procesu oficjalnej recenzji, badacze przedstawiają uzyskane dane i wstępne wnioski dotyczące szczurów i pandemii.
Szczury: poważny i kosztowny problem
Jest wiele powodów, dla których donosów dotyczących szczurów nie można ignorować. Potencjalna zmiana zachowań gryzoni i masowe przemieszczenie się ich na inne obszary siedzib ludzkich oznaczałoby wiele problemów.
Szczury przenoszą wiele groźnych dla ludzi i zwierząt domowych chorób zakaźnych i pasożytów. Poza tym zjadają ogromne ilości żywności, których straty liczone są rocznie w miliardach dolarów. O skutkach ich obecności na gospodarstwach pisaliśmy tutaj: Szczury i myszy na fermie: kosztują więcej, niż myślisz.
Powszechnie uważa się, że z powodu brania udziału w przenoszeniu takich chorób jak dżuma, zabiły więcej ludzi niż wszystkie wojny razem wzięte.
Strach wiążący się ze szczurami jest głęboko zakorzeniony w społeczeństwie i już sama ich obecność w środku miast w biały dzień może być szkodliwa – przede wszystkim dla zdrowia psychicznego.
Niestety w wielu aglomeracjach brakuje dobrze opracowanych, wiarygodnych metod szacowania liczebności szczurów.
Kontrola ryzyka związanego ze szczurami opiera się niemal wyłącznie na zgłaszaniu obserwacji przez mieszkańców, na podstawie czego określane są miejsca, które szczególnie wymagają deratyzacji.
W miastach, w których systemy monitorowania populacji szczurów są bardzo skuteczne, już jakiś czas temu zaobserwowano związek między zachowaniem ludzi, a aktywnością szczurów.
Przykładowo w miastach w klimacie umiarkowanym szczury i ludzie równocześnie zwiększają swoją aktywność wiosną i latem, co prowadzi do przewidywalnego wzrostu obserwacji gryzonii.
Skargi dotyczące szczurów w Chicago, zbierane w latach 2008–2018, wykazały silny wzrost aktywności gryzoni od zimy do wiosny, po którym następował szczyt latem i ponowny spadek aktywności wraz z nadchodzącą zimą.
Donosy o szczurach z USA, Japonii i Polski
Badacze starali się określić, czy pandemia mogła wpłynąć na radykalną zmianę aktywności i zachowań gryzoni.
W tym celu zebrali wszystkie dostępne, wiarygodne donosy dotyczące szczurów.
Pochodziły z oficjalnych wniosków o wykonanie deratyzacji zgłoszonych w Nowym Jorku w USA oraz Tokio w Japonii, zgłoszeń dotyczących obserwacji szczurów w pobliżu zamkniętych lokali gastronomicznych w Nowym Jorku, oraz danych dostarczonych przez firmy zajmujące się zwalczaniem gryzonii w USA, Japonii oraz Polsce.
Analiza wykazała, że w ciągu miesiąca od rozpoczęcia lockdownu ogólna liczba oficjalnych zgłoszeń dotyczących szczurów w Tokio wzrosła o 24%, ale spadła o 30% w Nowym Jorku.
Badacze zauważają jednak, że oficjalne zgłoszenia nie odzwierciedlały zgłoszeń bezpośrednio wysyłanych do prywatnych firm deratyzacyjnych – których było o wiele więcej.
Wiele oficjalnych donosów z Nowego Jorku dotyczyło miejsc, w których nigdy wcześniej nie zgłaszano problemu ze szczurami – w pobliżu zamkniętych zakładów gastronomicznych. Badacze uważają, że donosy te były spójne i wiarygodne.
Podobnie, więcej szczurów w czasie lockdownu obserwowano w tej części Tokio, w której znajduje się duże zagęszczenie restauracji.
37% firm z branży deratyzacyjnej działających w USA stwierdziło, że ponad 50% zgłoszeń dotyczących szczurów w czasie pandemii pochodziło od nowych klientów. Niektóre z nich stwierdziły, że właściwie 100% ich obecnych klientów to nowe osoby.
Tak znaczne zmiany na rynku deratyzacji obserwowane są zazwyczaj po katastrofach naturalnych. Można wyciągnąć przypuszczenie, że miało to związek z pojawianiem się gryzonii w miejscach i porach, w których zazwyczaj ich nie spotykano.
Dane z Polski – a dokładniej z Warszawy - nie wskazały na pojawienie się większej liczby zgłoszeń dotyczących szczurów. Autorzy badań zauważają jednak, że w naszej stolicy nie ma aż tak zagęszczonych rejonów restauracyjnych jak w Nowym Jorku czy Tokio.
Co oznaczają te obserwacje?
Badacze uważają, że zebrane przez nich dane, nawet traktowane z dużą dozą ostrożności, jasno wskazują, że zachowanie gryzoni w miastach uległo zmianie wraz ze zmianami zachowań ludzi w czasie pandemii.
Nagły spadek dostępności jedzenia w pobliżu zamkniętych restauracji sprawił, że głodne gryzonie były zmuszone poszukiwać pokarmu nawet w środku dnia i częściej je zauważano. Poszukiwanie źródeł pokarmu popchęło je również do zasiedlania nowych obszarów miast. Miało to skutek w obserwowaniu ich przez ludzi, którzy nigdy wcześniej nie widzieli w swoim otoczeniu szczura.
Zdaniem naukowców zmiana zachowania gryzoni nie będzie jednak miała większego wpływu na zagrożenie chorobami przenoszonymi przez szczury czy innymi problemami z nimi kojarzonymi.
Co bardziej prawdopodobne, pandemia może wpłynąć na różne aspekty życia i biologii szczurów – zasiedlając nowe obszary kolonie gryzoni mogły się spotykać i mieszać, dzięki czemu nastąpił przepływ świeżych genów.
Część osobników z pewnością nie przeżyła lockdownu, inne, silniejsze i lepiej sobie radzące, mają szansę odbudować populację.
To mało pocieszające, ale pandemia mogła wpłynąć na lepsze przystosowanie tych sprytnych gryzonii do życia w świecie ludzi.
Czy szczury przenoszą COVID-19?
W związku z częstszym pojawianiem się szczurów w miastach wiele osób zaczęło sobie zadawać pytanie, czy mogą one przenosić nowego koronawirusa?
Badacze jednak uspokajają – uważa się obecnie za bardzo mało prawdopodobne, aby szczury i myszy mogły roznosić wirusa SARS-CoV-2.
Dotychczas wśród gryzoni, u których wykazano zdolność do zarażenia się wirusem, znalazły się jedynie chomik syryjski (Mesocricetus auratus) oraz 5-kilogramowy szczur bambusowy (Rhizomys sinensis) – nietypowy gatunek, który z naszym pospolitym szczurem nie ma wiele wspólnego.
Więcej o tym, które zwierzęta mogą zarazić się COVID-19 pisaliśmy tutaj: Które zwierzęta domowe są narażone na zakażenie?
Na podstawie:
Parsons, Michael H., et al. "Rats and the COVID-19 pandemic: Early data on the global emergence of rats in response to social distancing." medRxiv (2020).

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Może zainteresuje Cię również:
Koronawirus w zakładach mięsnych w Niemczech i Bel
Spora grupa pracowników niemieckiego zakładu mięsnego Westfl
Ornitologia terapuetyczna - czyli o zbawiennym wpł
Z autorami książki Ornitologia terapuetyczna – prof. Piotrem
Świnia została uznana za główny rezerwuar koronawi
- Kolejna – trzecia już – fala koronawirusa będzie pochodził
Koronawirus w duńskiej rzeźni. Zakład zamknięty do
Ubojnia bydła Danish Crown w Husum stała się ogniskiem zakaż
MRiRW: Wirus może przenikać z norek na człowieka
Minister rolnictwa i rozwoju wsi Grzegorz Puda w miniony pią
Wzrost cen skupu trzody chlewnej w Niemczech to kw
Wysokie ceny paszy, ograniczenia z powodu ASF oraz Covid-19
Kara za koronawirusa? Zakażony rolnik otrzyma 150
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił do Ministr
Co niszczy polskich drobiarzy? Niskie ceny żywca,
Miniony rok był najcięższym dla polskiego drobiarstwa w jego
Wołowina z Australii przyczyną pandemii COVID-19?
Naukowcy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) podtrzymali sta
Najczęstsze choroby cieląt i jak im zaradzić
Choroby cieląt powodują niemało kłopotów i strat finansowych
Koronawirus na fermie norek na Pomorzu. Ciekawe ki
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi został poinformowany 30 sty
Chiny: Mięso z kurczaka nośnikiem koronawirusa?
Do tej pory chińskie władze „walczyły” z rzekomym nośnikiem
„Korona” rolnika nie tyka
Rolnicy byli grupą zawodową, która w 2020 r. w najmniejszym
Pomoc finansowa dla hodowców świń do wygaśnięcia e
W związku ze złą sytuacja na rynku trzody chlewnej, Lubelska
Francja: spada produkcja wołowiny i liczba krów ml
We Francji spodziewane jest ograniczenie produkcji wołowiny
Śmierć współmałżonka? Pomoc covidowa nie przysługu
„Pomoc dla rolników szczególnie dotkniętych COVID-19” nie pr
Dlaczego ministerstwo rolnictwa wspiera tucz hotel
- Pomoc publiczna powinna być ukierunkowana tylko dla podmio
Zasiłek opiekuńczy dla ubezpieczonego w KRUS przed
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego informuje, że 
Francuski rząd blokuje sprzedaż Carrefoura. Chodzi
Kanadyjskie firmy Alimentation Couche-Tard Inc. i
Podhale pozdrawia rolników. Bunt od Bałtyku aż po
Działacze Agro Unii wsparli dzisiaj inicjatywę przedsiębiorc
Chiny wstrzymują import wieprzowiny z brazylijskie
Chiny zawiesiły import wieprzowiny z wiodącego zakładu Auror
Bunt narasta. Rolnicy żądają wstrzymania egzekucji
Agro Unia nalega, by premier natychmiast wprowadził przepisy
Czy pandemia wirusa SARS -COV-2 wpłynęła na rozwój
Media obiegły informacje o tym, że wprowadzony w październik
Chiny wstrzymały import wieprzowiny z brazylijskie
Chiny zawiesiły import wieprzowiny z brazylijskiego zakładu
Holandia: Nieudana próba obarczenia hodowców świń
Szansa, że SARS-CoV-2 rozprzestrzeni się na fermach świń,
To nie był rok świni. ASF, Covid-19 i Piątka dla z
- Trudno się zgodzić z chińskim kalendarzem według którego 2
Przedłużenie okresu wypłaty zasiłku opiekuńczego d
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego informuje, że 
Agencja wypłaciła dotychczas 1,19 mld zł pomocy co
Trwają wypłaty pieniędzy dla gospodarstw rolnych szczególnie
Rolnicy są wzywani do zwrotu pieniędzy z tarczy an
- Od kilku dni otrzymuję telefony od różnych osób. Sam na po
Pomoc rządowa preferuje wielkie ,,korporacje produ
Połączenie rozliczenia pomocy covidowej z programem wyrównan
Zatrudnia 23 osoby na ZUS-ie. Otrzymał pomoc rządo
- Właśnie otrzymałem pomoc covidową na kwotę 23 800 zł.
Masz mniej niż 21 świń? Pomocy covidowej od państw
Producenci świń w cyklu otwartym mogą składać wnioski o pomo
Rosjanie zamierzają szczepić zwierzęta przeciwko C
W styczniu rosyjskie władze weterynaryjne mogą wprowadzić sz
Rolnicy lepsi i gorsi? Jedni dostana pomoc covidow
Hodowcy stad rzeźnych kaczek oraz stad reprodukcyjnych gęsi
Jak tak dalej pójdzie, to po kotlety będziemy jeźd
- Jeśli rolnicy widzą na polskiej granicy niemieckie transpo
Pandemia katastrofą dla rynku mięsa w Polsce?
Zmiany, które pociągnął za sobą koronawirus i związane z nim
Znacząca poprawa sytuacji na rynku trzody chlewnej
Jak uważa Aleksander Dargiewicz z Krajowego Związku Pracodaw
Pomoc dla producentów trzody chlewnej którym zagra
W terminie do dnia 20.12.2020 r. producenci świń, którzy w o
Zastanawiające kwoty zaliczek na dopłaty bezpośred
Wielu rolników zdziwionych otrzymaną zaliczką na poczet dopł
Koronawirus w największej ubojni w Bawarii. Kolejn
W rzeźni Vion w Vilshofen w Bawarii 82 z około 300 pracown
Pierwszy przypadek zakażenia norek wirusem SARS-Co
Naukowcy z Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej Gdański
Bruksela rozważa interwencję na rynku wieprzowiny
Komisja Europejska zamierza rozważyć interwencję na rynku wi
Czy rzeź norek jest uzasadniona? Opinie OIE i EFSA
Koronawirusa SARS-CoV-2 wykryto u norek na fermach w wielu p
Grzegorz Puda: Szczególnie trudna sytuacja panuje
Wczoraj odbyła się nieformalna wideokonferencja ministrów UE
Szczury i myszy na fermie: kosztują więcej niż myś
Gryzonie to wyjątkowo uciążliwi lokatorzy gospodarstw: zjada
Rośnie zator w niemieckich rzeźniach. Świnie jadą
Sytuacja na rynku świń rzeźnych w Niemczech jest nadal
Biura powiatowe ARiMR pozamykane, ale kontrole w g
W związku z panującą epidemią koronawirusa, zarząd Kraj
Niemiecka golonka źródłem koronawirusa w Chinach?
W mieście Tianjin we wschodnich Chinach pojawiły się nowe pr
Duńczycy wycofali się z wybijania wszystkich norek
Minister rolnictwa, Grzegorz Puda, zlecił Głównemu Lekarzowi
Czy świnie, bydło i kury są podatne na koronawirus
Badania przeprowadzone przez niemiecki Instytut Friedricha L
Boże Narodzenie może być katastrofalne dla rynku ś
Jak już informowaliśmy wczoraj, według aktualnych obliczeń s
Koronawirus w polskich fermach zwierząt futerkowyc
Wczoraj premier Danii ogłosiła konieczność uboju wszystkich
Rząd szykuje kolejne obostrzenia. Co z rezerwami ż
Marcin Bustowski z Federacji Rolniczo-Konsumenckiej zwrócił
Będzie interwencyjny skup kwiatów i zniczy
- Producenci i sprzedawcy kwiatów oraz samorządy nie zostaną
Druga fala pandemii oznacza ogromne kłopoty dla br
W całej Europie rozprzestrzenia się pandemia Covid-19. Jej w
Polowania zbiorowe zabronione. Będzie więcej dzikó
Obostrzenia związane z koronawirusem sprawiają, że obowiązuj
Działania marketingowe rynku mięsnego w cieniu kor
Rynek mięsny wciąż walczy o swoją pozycję. Polska należy do
250 mln zł wsparcia dla gmin, na których funkcjono
Ćwierć miliarda złotych z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19
Rolnicy szli „odwiedzić” premiera. Mateusz Morawie
Protestujący dzisiaj rolnicy, wyruszając tuż po godz. 10 prz
Eksportowe straty polskiego drobiarstwa mogą sięgn
Przez pierwsze siedem miesięcy tego roku polskie firmy drobi
Ostatnie chwile na złożenie wniosku o wsparcie gos
Najbliższa środa będzie ostatnim dniem na złożenie w biurach
Zator na niemieckim rynku trzody chlewnej. Hodowcó
- Zarówno producenci prosiąt, jak i tuczników są w poważnych
Przedłużony termin przyjmowania wniosków dla gospo
Do 7 października 2020 r., czyli o tydzień dłużej, Agencja R
Animex w Szczecinie ogniskiem koronawirusa
Firma Animex Foods poinformowała o 26 przypadkach koronawiru
Hodowcy kaczek ponieśli ogromne straty z powodu C
Dlaczego hodowcy kaczek rzeźnych zostali wykluczeni z pomocy
COVID-19: wypoczynek w gospodarstwie agroturystycz
Pandemia COVID-19 wywarła silny wpływ na funkcjonowanie wiel
COVID-19: Które zwierzęta domowe są narażone na za
Czy na zakażenie SARS-CoV 2 narażeni są nasi domowi pupile o
Janusz Terka: Przez lata namawiano nas na to abyśm
- Jak rozpoczęła się pandemia, to strona rządowa obiecywała,
Włosi mają coraz więcej świń
Po tym, jak Dania i Austria zgłosiły wzrost pogłowia świń, t
Posiadacze jałówek mięsnych są rozgoryczeni. Dla w
- Nie rozumiem dlaczego hodowców jałówek ras mięsnych nie uj
Koronawirus w zakładzie Tarczyńskiego
Koronawirus został wykryty wśród pracowników podwrocławskiej
Hodowcy gęsi wyeliminowani z pomocy „covidowej”. C
- Hodowla gęsi rzeźnych, to produkcja sezonowa - od 1 marca
Trzodziarze jadą do ministra z poparciem komisarza
Dzisiejsze spotkanie hodowców świń z przedstawicielami władz
Jak pandemia wpłynęła na konsumpcję mięsa? Wnioski
Jak zmieniały się trendy konsumenckie w obliczu kryzysu i cz
Zasiłek dla rolników zakażonych Covid-19: 15 zł dz
Ministerstwo rolnictwo skierowało do konsultacji społecznych
Skąd ten pośpiech? Wnioski na pomoc po COVID-19 ty
Samorząd rolniczy zwrócił się z wnioskiem do Ministra Rolnic
Dziel i rządź. W co władza gra z polskimi rolnikam
- Chciałbym zwrócić uwagę niektórym rolnikom, którzy w pewny
Koronawirus w mrożonym kurczaku? Brazylia żąda dow
Władze Brazylii zwróciły się do Chin o przedstawienie dowodó
Ceny wieprzowiny w sklepach idą w dół. Jeszcze wię
Z raportu agencji badawczo-analitycznej Hiper-Com Poland i s
9 września rusza nabór wniosków na pomoc dla rolni
Od 9 do 30 września 2020 roku, będzie można składać wnioski
Smithfield Foods traci miliony
Firma Smithfield Foods musiała pogodzić się z ogromnymi stra
Phil Hogan złamał zasady reżimu koronawirusowego.
Phil Hogan, unijny komisarz ds. handlu, wczoraj wieczorem zł
Holenderska wieprzowina częściowo wraca na rynek c
Holenderskie zakłady mięsne, które z własnej inicjatywy zawi
Koronawirus w Zakładach Mięsnych w Kole. Zakażonyc
U sześciu pracowników Sokołów S.A. (zakład w Kole) badania p
Rolnik na kwarantannie. Czy może pracować w gospod
W związku z licznymi pytaniami i intensywnymi pracami polowy
Holendrzy nadal nie mogą eksportować wieprzowiny d
Podczas gdy niemiecki zakład Tönnies w Rheda-Wiedenbrück odz
Filipiny wstrzymują import brazylijskiego drobiu.
Władze Filipin wydały tymczasowy zakaz przywozu mięsa drobio
Minister Ardanowski: Niemcy wypychali mięso po bar
Wyłączanie zakładów z produkcji powoduje komplikacje dla cał
Tyson Foods zatrudnia 200 pielęgniarek. Mają pomóc
Amerykański gigant z branży mięsnej wprowadza nowy program n
Duńska rzeźnia w Ringsted zamknięta z powodu COVID
Wybuch ogniska koronawirusa w duńskiej rzeźni Ringsted ma da
Zakłady mięsne na całym świecie zmagają się z koro
Belgijski zakład mięsny Westvlees przetestował i poddał kwar
Koronawirus w zakładzie mięsnym w Liskowie k. Kali
W dużym zakładzie mięsnym, McKeen Beef w Liskowie k. Kalisza
Koronawirus sparaliżował pracę komisji KRUS. Wielu
Samorząd rolniczy wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju W
Rolnicy czekają na pomoc finansową łagodzącą ekono
Na najbliższym posiedzeniu Senat ma się zająć projektem usta
Bruksela wzywa Chiny do złagodzenia kontroli dotyc
Komisja Europejska wyraziła zaniepokojenie w związku z nowo
Zakład drobiarski zamknięty z powodu koronawirusa.
W zakładzie drobiarskim firmy Ami w Mikstacie (woj. wielkopo
Największa rzeźnia w Niemczech wchodzi na wyższe o
Po konsultacji z lokalnymi władzami, Tönnies może zwiększyć
Koronawirus w ubojni Danish Crown. Ponad 60 osób z
W ubojni Danish Crown w Ringsted w Danii ponad 60 osób jest
Wielkopolska: Duże ognisko koronawirusa w zakładzi
Ognisko koronawirusa w zakładzie drobiarskim na terenie gmin
KRUS zachęca rolników do korzystania z Polskiego B
Polski Bon Turystyczny jest formą wsparcia dla polskich rodz