Książka (po prostu) o śmieciach

31 grudzień 2020

prof. Piotr Tryjanowski

Boże Narodzenie i czas do Sylwestra to chwila na nadrobienie lektur, niekoniecznie bezpośrednio związanych z pracą zawodową czy innymi zainteresowaniami. Pomimo tego, że obiecałem opinię, a sam zestaw podejmowanych zagadnień wydawał mnie się i zobowiązaniem, i wyzwaniem, to „Książka o śmieciach” Stanisława Łubieńskiego musiała chwilkę poczekać. I było warto po nią sięgnąć. Jest bowiem w niej i o ptakach, i o podobnych do naszych badaniach, i z interesującym zacięciem literackim to wszystko podane. Poza tym, nie ma co się oszukiwać, bożonarodzeniowe opakowania, butelki po trunkach i takie tam drobnostki, to też śmieci. Wiedzą o tym firmy sprzątające, a szybki rzut oka w kalendarz wskazuje: wystaw śmieci(!): zwykłe, segregowane a nawet bio. Wszystko pomiędzy 28 a 31 grudnia. Uff, chyba wiedzą, że coś w pojemnikach będzie, bo powietrza nie opłaca się przecież przewozić.

Jednak największym problemem środowiskowym, a nawet zdrowotnym, nie są te śmieci lądujące w specjalistycznych pojemnikach, ale te szlajające się po lasach, plażach, a nawet oceanach. Jest tego sporo. Można wręcz napisać, że zarzucamy naszą planetę śmieciami. Czy rozumiemy to zjawisko, czy jesteśmy w stanie wychylić się spod kupy śmieci i zobaczyć błękit nieba? Coraz trudniej, a książka Łubieńskiego jakoś optymizmu nie przynosi. Mocno udokumentowane, zarówno pracami naukowymi, jak i bezpośrednimi obserwacjami Autora, przypadki. Fakty, liczby, konkrety. Niejako przy okazji lektury, sam się zdumiałem, jak we własnych (i zespołu!) pracach zoologicznych dotykałem problemu śmieci. Ptaki wyjadające wyrzucane jedzenie, lisy grzebiące w nielegalnie wysypywanych resztkach ubojowych, szerszenie nadgryzające odpadki spożywcze i zajmujące chętniej ptasie budki powieszone w pobliżu koszy na kampusie uniwersyteckim, mrówki i ślimaki szybko (no dobrze, w tym drugim przypadku relatywnie szybko) reagujące na wyrzucane butelki, czy puszki po piwie. Wreszcie też o tym jak to ptaki wykorzystują sznurki plastikowe. Srokosze i bociany korzystające z nich celem poprawy konstrukcji gniazd, a jednocześnie płacące najwyższą cenę w postaci zaplątujących się w nie piskląt. Słowem: śmieci to problemy murowane.

Co zatem robić? Nie mam zamiaru psychologizować, tylko odpowiedzieć tak prosto jak potrafię. Śmieci to wielka, powiększająca się część naszej rzeczywistości. Na ich produkcję ma wpływ to co kupujemy, jemy, jak wykorzystujemy. Chcesz zmieniać świat, to zaczynaj od siebie. Takie postanowienie końcoworoczne.

ksiazka o smieciach cenyrolnicze pl agroekosystem

Stanisław Łubieński, Książka o śmieciach. Agora, 2020

Dodatkowa literatura – nasze prace o śmieciach i zwierzętach:

Antczak, M., Hromada, M., Czechowski, P., Tabor, J., Zabłocki, P., Grzybek, J., & Tryjanowski, P. (2010). A new material for old solutions—the case of plastic string used in Great Grey Shrike nests. Acta ethologica, 13, 87-91.

Jankowiak, L., Antczak, M., & Tryjanowski, P. (2008). Habitat use, food and the importance of poultry in the diet of the red fox Vulpes vulpes in extensive farmland in Poland. World Appl Sci J, 4, 886-890.

Kwieciński, Z., Kwiecińska, H., Botko, P., Wysocki, A., Jerzak, L., & Tryjanowski, P. (2006). Plastic strings as the cause of leg bone degeneration in the White Stork (Ciconia ciconia). In White Stork Study in Poland: Biology, Ecology and Conservation. Bogucki Wydawnictwo Naukowe Poznań.

Langowska, A., Ekner, A., Skórka, P., Tobolka, M., & Tryjanowski, P. (2010). Nest-site tenacity and dispersal patterns of Vespa crabro colonies located in bird nest-boxes. Sociobiology, 56, 375.

Michlewicz, M., & Tryjanowski, P. (2017). Anthropogenic waste products as preferred nest sites for Myrmica rubra (L.)(Hymenoptera, Formicidae). Journal of Hymenoptera Research, 57, 103.

Przybylska, K., Haidt, A., Myczko, Ł., Ekner-Grzyb, A., Rosin, Z. M., Kwieciński, Z., ... & Tobółka, M. (2012). Local and landscape-level factors affecting the density and distribution of the Feral Pigeon Columba livia var. domestica in an urban environment. Acta Ornithologica, 47, 37-45.

Rosin, Z. M., Lesicki, A., Kwieciński, Z., Skórka, P., & Tryjanowski, P. (2017). Land snails benefit from human alterations in rural landscapes and habitats. Ecosphere, 8, e01874.

Skórka, P., Sierpowska, K., Haidt, A., Myczko, Ł., Ekner-Grzyb, A., Rosin, Z. M., ... & Wasielewski, O. (2016). Habitat preferences of two sparrow species are modified by abundances of other birds in an urban environment. Current Zoology, 62, 357-368.

Tryjanowski, P., Skórka, P., Sparks, T. H., Biaduń, W., Brauze, T., Hetmański, T., ... & Kawa, P. (2015). Urban and rural habitats differ in number and type of bird feeders and in bird species consuming supplementary food. Environmental Science and Pollution Research, 22, 15097-15103.

Autor: prof. Piotr Tryjanowski

Dyrektor Instytutu Zoologii w Poznaniu; zajmuje się funkcjonowanie krajobrazu rolniczego. Bada przede wszystkim ptaki, płazy i ssaki. Szczególnie zainteresowany interakcjami zwierząt dzikich i udomowionych. Miłośnik tradycyjnego pasterstwa, owiec, serów i win Środkowej Europy.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. Wszystkie artykuły autora

Najnowsze artykuły autora: