Co zrobić ze Wschodem Europy? Ptaki, przyroda i nie tylko.

12 wrzesień 2020

prof. Piotr Tryjanowski

Kilka lat temu na łamach specjalistycznego periodyku Acta Ornithologica z licznym gronem współautorów zastanawialiśmy się, jak wymyślone i de facto narzucane z Brukseli rozwiązania wpływają na ptaki krajobrazu rolniczego w Polsce. Pytanie to jest o tyle zasadne, że poprzez pewne zapóźnienia systemowe, bioróżnorodność krajobrazu rolniczego u nas, czy może szerzej w Europie środkowej i wschodniej ciągle, jest wyższa niż na zachodzie kontynentu. Biorąc pod uwagę negatywne zmiany liczebności populacji ptaków krajobrazu rolniczego, ale także innych komponentów tworzących bioróżnorodność, powstały i nadal powstają specjalne programy mające ochronić, a chociażby znacząco zmniejszyć tempo negatywnych zmian przyrody.

Nie wdając się w ekologiczne szczegóły, co Czytelnik sam może przeczytać w sugerowanych pracach i cytujących je kolejnych artykułach, zastanawiam się jak ten proces zmian łączy się nie tylko z biologią, ale większymi przemianami kulturowymi. I właśnie natknąłem się na książkę, uwspółcześnioną i starannie wydaną, autorstwa Hipolita Korwin Milewskiego Co zrobić ze Wschodem Europy? (kliknij).

Dwa wątki, w zasadzie marginalne dla całej narracji książki wydały mi się szczególnie istotne w przyrodniczo-rolniczym kontekście. Oto pierwszy z nich:

Posłuchaj tego: ponad dziesięć lat temu mój tamtejszy przyjaciel, czując, że się zestarzał, postanowił, że w podróżach będzie mu towarzyszył lokaj, chłopak z jego kraju, który już przemierzył Rosję wzdłuż i wszerz. Wsiadają do porannego ekspresu na dworcu w Lyonie. Dwie godziny później, w Laroche, mój przyjaciel rozprostowuje sobie nogi. Jego Kaleb wychyla się przez okno:

- Panie, kiedy wjedziemy na wieś?

- Ależ jedziesz przez nią od stu dwudziestu kilometrów.

- Nie, panie, to wciąż są „ogrody”.

To właśnie jest bogaty kraj.

Czyli poukładane, przycięte, wypielęgnowane. Cieszące ludzkie oko, acz niekoniecznie lubiane przez ptaki i inne zwierzaki.

Jest i drugi fragment, dzięki niemu przypomniałem sobie o ortolanie, wspaniale śpiewającym ptaku alei śródpolnych, a łączącego nas nawet z historią antyczną. Także w mocno niecodzienny sposób.

Jeden z największych ekspertów z dziedziny kryminalistyki, Ortolan, badając, jakie mogą być podstawy prawa do karania, które przyznaje sobie społeczeństwo, wyobraża sobie taki dialog odbywający się między społeczeństwem a przestępcą:

- Dlaczego mnie karzesz?

- Ponieważ jest to sprawiedliwe.

- A jeśli tak, to co zezwala ci wymierzać sprawiedliwość?

- Moje interesy.

To jedynie dwa wątki, ale tak zaskakujące, tak otwierające oczy na zrozumienie współczesnych procesów, że aż postanowiłem o nich nakreślić tych parę zdań.

Książkę zdecydowanie warto przestudiować.

Literatura dodatkowa:

Tryjanowski, P., Hartel, T., Báldi, A., Szymański, P., Tobolka, M., Herzon, I., ... & Kujawa, K. (2011). Conservation of farmland birds faces different challenges in Western and Central-Eastern Europe. Acta Ornithologica, 46(1), 1-12.

Sutcliffe, L. M., Batáry, P., Kormann, U., Báldi, A., Dicks, L. V., Herzon, I., ... & Aunins, A. (2015). Harnessing the biodiversity value of Central and Eastern European farmland. Diversity and Distributions, 21(6), 722-730.

Fotografie

Życie dopisało do wizji Hipolita Korwin Milewskiego smutny obrazek. Grób Autora jest trudny do znalezienia na zboczach poznańskiej Cytadeli. Sąsiaduje z kwaterami wojsk, o których wspomina w książce, jak i całej swej twórczości. Bardzo zadbane fragmenty cmentarzy Wspólnoty Brytyjskiej i ZSRR, są smutną konstatacją tego jak pamiętamy o swoich wielkich zmarłych.

grob korwin milewsli 1 cenyrolnicze agroekosystem

groby radzieckie agroekosystem cenyrolnicze pl

wschod europy cenyrolnicze pl agroekosystem

Autor: prof. Piotr Tryjanowski

Dyrektor Instytutu Zoologii w Poznaniu; zajmuje się funkcjonowanie krajobrazu rolniczego. Bada przede wszystkim ptaki, płazy i ssaki. Szczególnie zainteresowany interakcjami zwierząt dzikich i udomowionych. Miłośnik tradycyjnego pasterstwa, owiec, serów i win Środkowej Europy.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. Wszystkie artykuły autora

Najnowsze artykuły autora: