Bakcyl dżumy nigdy nie umiera i nie znika (…) nadejdzie być może dzień, kiedy na nieszczęście ludzi i dla ich nauki dżuma obudzi swe szczury i pośle je, by umierały w szczęśliwym mieście - Albert Camus. Nawiązanie do Dżumy Alberta Camus jest oczywiście zamierzone. To lektura, która pozyskała nowych czytelników czasie COVID-19, ale także zdobyła i nowe interpretacje. Jednak niezmiennym pozostaje przynajmniej jeden element – szczur, gatunek gryzonia związany z epidemią dżumy.
W przypadku SARS-CoV2 częściej wspominamy nietoperze, czy łuskowce, ale wszak wyobraźnia działa. Zresztą, jak to w przypadku zoonoz – chorób odzwierzęcych. Szczur jest wyjątkowo wpisany w ludzką kulturę. Niemalże na naszych oczach zmienia się postrzeganie tego zwierzęcia. Od najbardziej, znanego, a jednocześnie inteligentnego, wszędobylskiego szkodnika, po zwierzę towarzyszące i laboratoryjne. W czasach pandemii jednak wyobraźnia sięga po znane z historii relacje ze szczurami – wskaźnikami biedy, brudu, zaniedbań i chorób.
O potencjalnym problemie szczurów wspomniałem na jednej z pierwszych polskich konferencji poświęconych COVID-19 a przygotowanych dla PSPDDD, całość do obejrzenia w poniższym materiale filmowym (UWAGA! fragment poświęcony szczurom bliżej końca wykładu):
Nie przewidziałem jednak, że problemem będzie nie wyłącznie zwiększona liczebność populacji, kiedy ludzie zaczną się masowo pozbywać kupowanego na zapas jedzenia, a problem dotknie nas z zupełnie innej strony – braku pokarmu dla szczurów. Mniej ludzi w miastach, mniej podróżujących środkami komunikacji publicznej, to mniej wyrzucanego jedzenia. Korzystanie z resztek pokarmowych pozostawianych przy przystankach czy śmietniskach to podstawa egzystencji szczurzych rodzin. W zasadzie można by powiedzieć: super sprawa – jest czyściej i mniej szczurów! Takiego prostego schematu byśmy oczekiwali. Tymczasem Amerykańskie Centra Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) ostrzegają przed agresywnym zachowaniem szczurów na ulicach amerykańskich miast. Zamknięte bary, restauracje i stołówki zmusiły szczury do dalekich, ulicznych eskapad. Brak dobrych źródeł pokarmu powoduje, że ssaki te stają się nerwowe i agresywne, nawet rzucając się na siebie nawzajem. Nie wiadomo na ile agresja może przenieść się na człowieka, jednak sytuacja jest poważna.
Informacje Centers for Disease Control and Prevention (CDC) są na bieżąco aktualizowane i można się z nimi zapoznać tutaj - kliknij.
Czy z podobną sytuacją mamy do czynienia w Polsce? Tak naprawdę tego nie wiemy, bo nie ma dobrego monitoringu populacji tych ssaków. Docierające do Instytutu Zoologii informacje o tym, że celem obniżenia kosztów funkcjonowaniu stołówek czy magazynów obniża się standardy deratyzacyjne - napawają przerażeniem. Jeśli sytuacja wymknie się spod kontroli to może być groźnie. Szczury, to bardzo inteligentne zwierzęta i lepiej je mieć pod kontrolą. Niezbędna jest współpraca władz samorządowych, profesjonalnych osób świadczących usługi deratyzacyjne, no i w przypadkach nietrywialnych warto poszukiwać skutecznych rozwiązań wspólnie z naukowcami. Jak wspomniano wcześniej, wszak szczury to nie tylko niebezpieczne szkodniki, ale fantastyczne zwierzęta laboratoryjne. Badania z Wielkiej Brytanii, wskazują, że wiedza wyniesiona z laboratoriów biomedycznych i ekologicznych z powodzeniem może być wykorzystywana do kontroli populacji tych ssaków na obszarach zurbanizowanych.
Podkreślmy jednak, że sytuacja w Polsce jest inna, jednak z racji kosmopolitycznego charakteru występowania szczurów, jak i nowoczesnych metod prewencji stosowanych w USA, warto się tamtejszym rozwiązaniom bacznie przyglądać. To także świetny przykład współpracy naukowców z praktykami, rozwijany także u nas, rzecz jasna na znacznie mniejszą skalę, choćby poprzez wspólne przyglądanie się problemom i dyskusji podczas spotkań z pracownikami sektora DDD (kliknij).
Nieuzupełniany karmnik deratyzacyjny
Szczur rozgryzający posadzkę.
Literatura uzupełniająca:
Byers, K. A., Cox, S. M., Lam, R., & Himsworth, C. G. (2019). “They’re always there”: resident experiences of living with rats in a disadvantaged urban neighbourhood. BMC public health, 19(1), 853.
Hansen, N., Hughes, N. K., Byrom, A. E., & Banks, P. B. (2020). Population recovery of alien black rats Rattus rattus: A test of reinvasion theory. Austral Ecology, 45(3), 291-304.
Schweinfurth, M. K. (2020). The social life of Norway rats (Rattus norvegicus). Elife, 9, e54020.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.  Wszystkie artykuły autora
- Motyle, motyle, poczekajcie choć chwilę…
- Powrót do przeszłości. Zimowe relacje ze zwierzętami
- Amerykański Dzień Świstaka i nasze Święto Matki Boskiej Gromnicznej
- Płodozmian, czyli wzrost plonów - obiecujący sposób na poprawę bezpieczeństwa żywnościowego w zmieniającym się klimacie
- Corvina – prawdziwy odlot
Może zainteresuje Cię również:
Motyle, motyle, poczekajcie choć chwilę…
… i poczekały, przynajmniej na tyle, że przyjrzeli im się ba
Świnia została uznana za główny rezerwuar koronawi
- Kolejna – trzecia już – fala koronawirusa będzie pochodził
Powrót do przeszłości. Zimowe relacje ze zwierzęta
Zima wyostrza nie tylko apetyt, ale i nasze relacje ze zwier
MRiRW: Wirus może przenikać z norek na człowieka
Minister rolnictwa i rozwoju wsi Grzegorz Puda w miniony pią
Wzrost cen skupu trzody chlewnej w Niemczech to kw
Wysokie ceny paszy, ograniczenia z powodu ASF oraz Covid-19
Co niszczy polskich drobiarzy? Niskie ceny żywca,
Miniony rok był najcięższym dla polskiego drobiarstwa w jego
Wołowina z Australii przyczyną pandemii COVID-19?
Naukowcy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) podtrzymali sta
Amerykański Dzień Świstaka i nasze Święto Matki Bo
W czasach, gdy nie było barometrów, termometrów i wiatromier
Chiny: Mięso z kurczaka nośnikiem koronawirusa?
Do tej pory chińskie władze „walczyły” z rzekomym nośnikiem
„Korona” rolnika nie tyka
Rolnicy byli grupą zawodową, która w 2020 r. w najmniejszym
Corvina – prawdziwy odlot
Do pisania o książce Corvina zabierałem się jak przysłowiowy
Pomoc finansowa dla hodowców świń do wygaśnięcia e
W związku ze złą sytuacja na rynku trzody chlewnej, Lubelska
Francja: spada produkcja wołowiny i liczba krów ml
We Francji spodziewane jest ograniczenie produkcji wołowiny
Babcia i dziadek w zwierzęcym świecie
Wraz ze zbliżającymi się dniami Babci i Dziadka, odpowiednio
Śmierć współmałżonka? Pomoc covidowa nie przysługu
„Pomoc dla rolników szczególnie dotkniętych COVID-19” nie pr
Dlaczego ministerstwo rolnictwa wspiera tucz hotel
- Pomoc publiczna powinna być ukierunkowana tylko dla podmio
Zasiłek opiekuńczy dla ubezpieczonego w KRUS przed
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego informuje, że 
Pandemia: agresywne szczury w centrach miast
W czasie lockdownu w dużych miastach na całym świecie wielu
Chiny wstrzymują import wieprzowiny z brazylijskie
Chiny zawiesiły import wieprzowiny z wiodącego zakładu Auror
Bunt narasta. Rolnicy żądają wstrzymania egzekucji
Agro Unia nalega, by premier natychmiast wprowadził przepisy
Czy pandemia wirusa SARS -COV-2 wpłynęła na rozwój
Media obiegły informacje o tym, że wprowadzony w październik
Upierzone myśliwce
Ptaki drapieżne charyzmatyczne, majestatyczne, wspaniałe, bu
Chiny wstrzymały import wieprzowiny z brazylijskie
Chiny zawiesiły import wieprzowiny z brazylijskiego zakładu
Holandia: Nieudana próba obarczenia hodowców świń
Szansa, że SARS-CoV-2 rozprzestrzeni się na fermach świń,
Ptasiarskie postanowienia noworoczne. Dla poczatku
Często wraz z początkiem Nowego Roku rozpoczynamy serie post
Książka (po prostu) o śmieciach
Boże Narodzenie i czas do Sylwestra to chwila na nadrobienie
Profesor Jan Pinowski - Moje spotkanie z Arkady Fi
Był rok 1979. Już ponad rok pracowałem wraz z żoną Barbarą n
To nie był rok świni. ASF, Covid-19 i Piątka dla z
- Trudno się zgodzić z chińskim kalendarzem według którego 2
Przedłużenie okresu wypłaty zasiłku opiekuńczego d
Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego informuje, że 
Agencja wypłaciła dotychczas 1,19 mld zł pomocy co
Trwają wypłaty pieniędzy dla gospodarstw rolnych szczególnie
Rolnicy są wzywani do zwrotu pieniędzy z tarczy an
- Od kilku dni otrzymuję telefony od różnych osób. Sam na po
Ptaki na Boże Narodzenie
Przy tradycyjnym bożonarodzeniowym żłóbku nie dziwią wół, os
Zatrudnia 23 osoby na ZUS-ie. Otrzymał pomoc rządo
- Właśnie otrzymałem pomoc covidową na kwotę 23 800 zł.
Masz mniej niż 21 świń? Pomocy covidowej od państw
Producenci świń w cyklu otwartym mogą składać wnioski o pomo
Rosjanie zamierzają szczepić zwierzęta przeciwko C
W styczniu rosyjskie władze weterynaryjne mogą wprowadzić sz
Rolnicy lepsi i gorsi? Jedni dostana pomoc covidow
Hodowcy stad rzeźnych kaczek oraz stad reprodukcyjnych gęsi
Jak tak dalej pójdzie, to po kotlety będziemy jeźd
- Jeśli rolnicy widzą na polskiej granicy niemieckie transpo
Pandemia katastrofą dla rynku mięsa w Polsce?
Zmiany, które pociągnął za sobą koronawirus i związane z nim
Znacząca poprawa sytuacji na rynku trzody chlewnej
Jak uważa Aleksander Dargiewicz z Krajowego Związku Pracodaw
Pomoc dla producentów trzody chlewnej którym zagra
W terminie do dnia 20.12.2020 r. producenci świń, którzy w o
Zastanawiające kwoty zaliczek na dopłaty bezpośred
Wielu rolników zdziwionych otrzymaną zaliczką na poczet dopł
Norki jednak zdrowe. Nie ma pierwszego ogniska kor
- Zleciłem pobranie próbek od potencjalnie zakażonych zwierz
Przyrody ratowanie ginem wspomagane!
Przemysł alkoholowy w ostatnich latach włącza się w kampanie
Pierwszy przypadek zakażenia norek wirusem SARS-Co
Naukowcy z Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej Gdański
Czy rzeź norek jest uzasadniona? Opinie OIE i EFSA
Koronawirusa SARS-CoV-2 wykryto u norek na fermach w wielu p
Grzegorz Puda: Szczególnie trudna sytuacja panuje
Wczoraj odbyła się nieformalna wideokonferencja ministrów UE
Ptasie trele (nie tylko na listopadowe dni)
Dlaczego jesienią czujemy się tak jakoś podlej? Dlaczego z n
Szczury i myszy na fermie: kosztują więcej niż myś
Gryzonie to wyjątkowo uciążliwi lokatorzy gospodarstw: zjada
Duńczycy wycofali się z wybijania wszystkich norek
Minister rolnictwa, Grzegorz Puda, zlecił Głównemu Lekarzowi
Czy świnie, bydło i kury są podatne na koronawirus
Badania przeprowadzone przez niemiecki Instytut Friedricha L
Koronawirus w polskich fermach zwierząt futerkowyc
Wczoraj premier Danii ogłosiła konieczność uboju wszystkich
Rząd szykuje kolejne obostrzenia. Co z rezerwami ż
Marcin Bustowski z Federacji Rolniczo-Konsumenckiej zwrócił
Nekropolie bogate w ptaki
Cmentarze są często pięknymi fragmentami i stałym elementem
Będzie interwencyjny skup kwiatów i zniczy
- Producenci i sprzedawcy kwiatów oraz samorządy nie zostaną
Działania marketingowe rynku mięsnego w cieniu kor
Rynek mięsny wciąż walczy o swoją pozycję. Polska należy do
250 mln zł wsparcia dla gmin, na których funkcjono
Ćwierć miliarda złotych z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19
Gniazda orlików magnesem dla innych zwierząt
W dyskusjach o potrzebie ochrony ptaków drapieżnych zwykle p
Jak pies z kotem … w Indiach
Żyć jak pies z kotem – wszyscy dobrze znają to powiedzenie.
Rolnicy szli „odwiedzić” premiera. Mateusz Morawie
Protestujący dzisiaj rolnicy, wyruszając tuż po godz. 10 prz
Eksportowe straty polskiego drobiarstwa mogą sięgn
Przez pierwsze siedem miesięcy tego roku polskie firmy drobi
Ostatnie chwile na złożenie wniosku o wsparcie gos
Najbliższa środa będzie ostatnim dniem na złożenie w biurach
Przedłużony termin przyjmowania wniosków dla gospo
Do 7 października 2020 r., czyli o tydzień dłużej, Agencja R
Przereklamowane podróże podróżniczka
Wędrówki ptaków budzą emocje. Co specjalnie nie dziwi, bo pt
Hodowcy kaczek ponieśli ogromne straty z powodu C
Dlaczego hodowcy kaczek rzeźnych zostali wykluczeni z pomocy
COVID-19: wypoczynek w gospodarstwie agroturystycz
Pandemia COVID-19 wywarła silny wpływ na funkcjonowanie wiel
COVID-19: Które zwierzęta domowe są narażone na za
Czy na zakażenie SARS-CoV 2 narażeni są nasi domowi pupile o
Co zrobić ze Wschodem Europy? Ptaki, przyroda i ni
Kilka lat temu na łamach specjalistycznego periodyku Acta Or
Janusz Terka: Przez lata namawiano nas na to abyśm
- Jak rozpoczęła się pandemia, to strona rządowa obiecywała,
Posiadacze jałówek mięsnych są rozgoryczeni. Dla w
- Nie rozumiem dlaczego hodowców jałówek ras mięsnych nie uj
Koronawirus w zakładzie Tarczyńskiego
Koronawirus został wykryty wśród pracowników podwrocławskiej
Hodowcy gęsi wyeliminowani z pomocy „covidowej”. C
- Hodowla gęsi rzeźnych, to produkcja sezonowa - od 1 marca
Trzodziarze jadą do ministra z poparciem komisarza
Dzisiejsze spotkanie hodowców świń z przedstawicielami władz
Jak pandemia wpłynęła na konsumpcję mięsa? Wnioski
Jak zmieniały się trendy konsumenckie w obliczu kryzysu i cz
Zasiłek dla rolników zakażonych Covid-19: 15 zł dz
Ministerstwo rolnictwo skierowało do konsultacji społecznych
Skąd ten pośpiech? Wnioski na pomoc po COVID-19 ty
Samorząd rolniczy zwrócił się z wnioskiem do Ministra Rolnic
Dziel i rządź. W co władza gra z polskimi rolnikam
- Chciałbym zwrócić uwagę niektórym rolnikom, którzy w pewny
9 września rusza nabór wniosków na pomoc dla rolni
Od 9 do 30 września 2020 roku, będzie można składać wnioski
Zwierzaki – gra (nie tylko) dla dzieci
W naszym dziale (kliknij), ale też w czasopiśmie Biologia w
Phil Hogan złamał zasady reżimu koronawirusowego.
Phil Hogan, unijny komisarz ds. handlu, wczoraj wieczorem zł
Holenderska wieprzowina częściowo wraca na rynek c
Holenderskie zakłady mięsne, które z własnej inicjatywy zawi
Koronawirus w Zakładach Mięsnych w Kole. Zakażonyc
U sześciu pracowników Sokołów S.A. (zakład w Kole) badania p
Rolnik na kwarantannie. Czy może pracować w gospod
W związku z licznymi pytaniami i intensywnymi pracami polowy
Nietypowo ubarwione ptaki - częściej obserwowane w
Pstrokate szpaki czy kawki często bywają obserwowane i fotog
Obserwacje ptaków naprawdę pomagają zdrowiu. Nawet
Ptaki zachwycają ludzi od tysiącleci. Kiedyś głównie jako źr
Tyson Foods zatrudnia 200 pielęgniarek. Mają pomóc
Amerykański gigant z branży mięsnej wprowadza nowy program n
Duńska rzeźnia w Ringsted zamknięta z powodu COVID
Wybuch ogniska koronawirusa w duńskiej rzeźni Ringsted ma da
Koronawirus w zakładzie mięsnym w Liskowie k. Kali
W dużym zakładzie mięsnym, McKeen Beef w Liskowie k. Kalisza
FAUNA. Zoogeograficzna wycieczka
Quizy i zgadywanki przeżywają swojego czasu renesans. W leni
Koronawirus sparaliżował pracę komisji KRUS. Wielu
Samorząd rolniczy wystąpił do Ministra Rolnictwa i Rozwoju W
Rolnicy czekają na pomoc finansową łagodzącą ekono
Na najbliższym posiedzeniu Senat ma się zająć projektem usta
Bruksela wzywa Chiny do złagodzenia kontroli dotyc
Komisja Europejska wyraziła zaniepokojenie w związku z nowo
Zakład drobiarski zamknięty z powodu koronawirusa.
W zakładzie drobiarskim firmy Ami w Mikstacie (woj. wielkopo
Największa rzeźnia w Niemczech wchodzi na wyższe o
Po konsultacji z lokalnymi władzami, Tönnies może zwiększyć
Wielkopolska: Duże ognisko koronawirusa w zakładzi
Ognisko koronawirusa w zakładzie drobiarskim na terenie gmin
KRUS zachęca rolników do korzystania z Polskiego B
Polski Bon Turystyczny jest formą wsparcia dla polskich rodz
Koronawirus w Wieltonie. Ponad 50 zakażeń
Wielton, producent naczep, przyczep i zabudów samochodowych,
Rząd przyjął program wsparcia rolników szczególnie
Rada Ministrów zaakceptowała uchwałę w sprawie przyjęcia pro
Koronawirus w Konspolu. Blisko 400 osób w kwaranta
- Potwierdzam, że grupa pracowników Konspolu otrzymała pozyt
Pomiędzy COVID-19 a toksoplazmozą: koty, bogactwo
Skąd się biorą koronawirusy? Jak szybko się rozprzestrzeniaj
Prognoza Rabobanku: Ceny wieprzowiny będą wysokie
Rabobank zrewidował swoje szacunki dotyczące światowej produ