Europa coraz częściej mierzy się z dotkliwymi suszami, a możliwe scenariusze przyszłości jej klimatu nie są optymistyczne. Oznacza to nowe wyzwania hodowlane, epidemiologiczne i ekonomiczne. Przeplatające się okresy upałów oraz obfitych opadów deszczu już obecnie sprzyjają wielu pasożytom i innym patogenom. Postępujące zmiany klimatyczne będą jedynie pogłębiać ten problem.
Żaden scenariusz nie jest dobry
Analizy klimatologów pokazują, że już od dekat klimat w Europie ulega znacznym zmianom, stając się cieplejszy i obfitujący w ektremalne zjawiska pogodowe. Prognozy staja się coraz bardziej niepewne.
Nawet najmniej radykalne przewidywania dotyczące przyszłości klimatu w Europie wskazują na to, że zmiany te będą postępować i stawać się coraz bardziej dotkliwe, zwłaszcza dla rolników.
Niekorzystny klimat znacząco wpłynie na hodowlę zwierząt gospodarskich, oddziałując nie tylko bezpośrednio na ich dobrostan i wydajność produkcyjną, ale również pośrednio, zwiększając ich narażenie na pasożyty i patogeny.
Warto przyjrzeć się wyzwaniom epidemiologicznym, które mogą nam przynieść zmiany klimatu.
Egzotyczne choroby w Europie
Większość chorób obecnie uważanych za istotne w północnej części Europy jest w niewielkim stopniu zależna od klimatu.
Niepokoić powinny nas jednak choroby dotychczas uznawane za „egzotyczne”, charakterystyczne dla innych stref klimatycznych, w których przypadku zmiany zachodzące w Europie mają ogromne znaczenie.
Ocieplający się klimat w Europie może stać się przyjazny dla komarów i kuczmanów (muchówek żywiących się krwią) przenoszących takie groźne choroby zwierząt, jak przykładowo choroba niebieskiego języka oraz wirus Schmallenberg.
Obie wymienione choroby dotykają przeżuwaczy i były już notowane w Europie, jednak póki co na niewielką skalę.
Epidemiolodzy podkreślają jednak, że problemów nie trzeba szukać daleko – zmieniający się klimat już teraz wpływa na cykle życiowe wielu pasożytów, stanowiących problem w chowie i hodowli zwierząt.
Szczególnie bydło i owce są narażone na pasożytnicze robaki, które mogą powodować bardzo silne infestacje, skutkujące spustoszeniem organizmów zwierząt i w efekcie dużymi stratami ekonomicznymi. Modele pokazują, że zmieniający się klimat będzie sprzyjał ich cyklom życiowym i rozprzestrzenieniu.
Powodzie, epidemie i robaki
Ekstremalne zjawiska pogodowe związane ze zmianami klimatu mogą sprzyjać epidemiom wielu znanych już nam chorób.
Przykładowo powodzie, przez rozpraszanie zanieczyszczeń ze spływów z gruntów rolnych, mogą nieść ryzyko epidemii pasożytów Cryptosporidium, czy groźnych szczepów bakterii Escherichia coli oraz bakterii z rodzaju Leptospira.
To oczywiste zagrożenie dla zdrowia zwierząt gospodarskich oraz, poprzez możliwe zanieczyszczenie zasobów wodnych, ludzi.
Nietypowe zjawiska pogodowe mogą również wpływać na występowanie trudnych do zwalczenia pasożytów zewnętrznych zwierząt. W przypadku chowu i hodowli drobiu szczególnie niekorzystne mogą być upały, które sprzyjają namnażaniu się ptaszyńca kurzego Dermanyssus gallinae.
Walka z tym uciążliwym roztoczem już obecnie kosztuje przemysł drobiarski w Unii Europejskiej średnio 130 milionów euro rocznie.
Coraz częstsze upały skutkują jego intensywnemu namnażaniu się, co generuje ogromne straty zarówno w sektorze produkcji jaj, jak i brojlerów.
Powolne zmiany, poważne skutki
Ekstremalne zjawiska pogodowe są z pewnością najłatwiejsze do dostrzeżenia i stanowią ogromne wyzwanie, jednak stopniowe zmiany klimatu również mają ogromny wpływ na zdrowie zwierząt.
Powolne zmiany na przestrzeni lat wpływają między innymi na cykl życiowy i rozmieszczenie geograficzne wielu owadów, które mogą być wektorami chorób.
Dobrze udokumentowano również zmiany w cyklu życiowym i rozprzestrzenieniu kleszczy pod wpływem ocieplania klimatu i zjawisk związanych z globalizacją.
Oznacza to, że w Europie już spotykamy się częściej z chorobami zwierząt i ludzi przenoszonymi przez wektory. Należy spodziewać się nasilenia tego zagrożenia w przyszłości.
Poza tym eksperci z Wielkiej Brytanii uważają, że wpływ stopniowych zmian klimatu jest szczególnie widoczny w przypadku pasożytów przeżuwaczy.
Motylica wątrobowa, jeden z pasożytów, któremu sprzyjają zmiany klimatu. Zdjęcie: Veronidae / CC BY-SA (https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)
Przywry i nicienie przeżuwaczy
Nicienie układu pokarmowego (glisty) z rodzajów Ostertagia i Trichostrongylus oraz gatunków Haemonchus contortus i Nematodirus battus czują się komfortowo w ocieplającym się klimacie, zwiększając swoją liczebność i zasięg występowania.
Podobny problem dotyczy motylicy wątrobowej, Fasciola hepatica, przywry odpowiedzialnej za znaczne problemy zdrowotne i straty ekonomiczne u wypasanych zwierząt.
Do ukończenia swojego cyklu życiowego i rozprzestrzeniania się na pastwiskach przywra ta wymaga żywiciela pośredniego, jakim jest niewielki ślimak, występujący na wilgotnych obszarach trawiastych.
Ocieplanie się klimatu i zwiększanie opadów deszczu na niektórych obszarach Europy sprzyja zwiększaniu jego liczebności. Ponadto cieplejszy klimat i dłuższy sezon wegetacyjny oznaczają dłuższy sezon występowania pasożytów.
Problem motylicy wątrobowej nie jest poważny w naszym kraju, jednak w wielu państwach, zwłaszcza tych z powszechnie kultywowaną tradycją wypasania owiec i bydła, generuje poważne straty ekonomiczne.
Ciężkie infestacje motylicą powodują podostre i przewlekłe choroby owiec i bydła, wyniszczając zwierzęta i zmniejszając ich wydajność, a w niektórych przypadkach bezpośrednio prowadząc do upadków.
Straty powodowane przez pasożyta w przemyśle mięsnym i mleczarskim są znaczące. Przykładowo w Wielkiej Brytanii walka z motylicą wątrobową kosztuje przemysł owczarski 84 miliony funtów (około 436 milionów złotych) rocznie.
Klimat zmienia również naszą wiedzę o wielu pasożytach dotychczas nie uznawanych za istotne w produkcji zwierzącej.
Przez dziesięciolecia infestacje przywrą żwaczową (z rodzaju Paramphistomum) nie wiązano z żadnymi poważnymi stratami produkcyjnymi.
Od kilku lat jednak pasożyty te diagnozuje się jako przyczynę ostrej, śmiertelnej choroby młodych owiec i bydła w Wielkiej Brytanii. Problemy z tym pasożytem notuje się również coraz częściej w Hiszpanii, Francji, Włoszech i Irlandii.
Odrobaczanie to za mało?
Eksperci spekulują, czy za coraz częstsze występowanie wielu gatunków pasożytów w Europie nie odpowiada nadmierne stosowanie środków odrobaczających. Pasożyty bowiem, podobnie jak bakterie, mogą rozwinąć oporność na chemiczne środki mające za zadanie je zwalczyć.
Wielu badaczy uważa jednak, że nadużywanie leków i oporność pasożytów to tylko elementy większego zjawiska. Za bardzo dynamniczne zmiany w występowaniu wielu gatunków pasożytów odpowiadają prawdopodobnie głównie zmiany klimatu.
Zjawisko oporności pasożytów jednak stale postępuje, co może oznaczać, że w przyszłości klasyczne leki odrobaczające będą praktycznie bezużyteczne.
Problem związany z klimatem i pasożytami jest złożony. Do walki z coraz powszechniejszymi pasożytami zwierzęta potrzebować bowiem będą silniejszego i sprawniejszego układu immunologicznego. Ich odporność może być jednak również nadszarpnięta przez zmiany klimatu i wiążące się z nimi stres cieplny oraz mniejsze pobieranie paszy.
Aby poradzić sobie z problemem pasożytów, rolnicy będą musieli stosować dobrze opracowane i kreatywne strategie, oparte na ocenie ryzyka i dostosowane do danej sytuacji.
Możemy być bowiem pewni, że natura pozostanie kreatywna – a pasożyty i inne patogeny będą zmieniać i dostosowywać się do nowych warunków wraz z klimatem.
Co z zamkniętymi systemami?
Nie tylko zwierzęta bezpośrednio narażone na czynniki świata zewnętrznego napotkają problemy zmieniającego się klimatu. Eksperci uważają, że dotkną one wszystkie systemy produkcji zwierzęcej, w szczególności intensywne systemy produkcji wieprzowej i drobiowej.
W przypadku drobiu i trzody chlewnej dotkliwe mogą być zwłaszcza problemy stresu termicznego.
Na szczęście w przypadku zamkniętych systemów możliwe jest w dużym stopniu kontrolowanie temperatury w budynkach inwentarskich. Niestety generują one dodatkowe wydatki, a poprzez zwiększanie śladu węglowego przyczyniają się do dalszych zmian klimatycznych.
Wielu badaczy twierdzi ponadto, że obecne technologie nie są odpowiednio dostosowane do stawienia czoła zmianom klimatu, które nadejdą w nabliższych dziesięcioleciach.
Inną kwestią jest transport zwierząt, w tym przemieszczanie zwierząt rzeźnych z intensywnych systemów chowu do ubojni. To nieodłącznie towarzyszący produkcji zwierzęcej element, który jest szczególnie narażony na problemy związane z pogodą i dobrostanem zwierząt.
Fale upałów oraz inne ekstremalne zjawiska pogodowe mogą szczególnie zagrozić bezpiecznemu transportowi zwierząt. Konieczne będą nowe, kreatywne rozwiązania i adaptacje.
Na podstawie:
Skuce, P. J., Morgan, E. R., Van Dijk, J., & Mitchell, M. (2013). Animal health aspects of adaptation to climate change: beating the heat and parasites in a warming Europe. Animal, 7(s2), 333-345.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Może zainteresuje Cię również:
Szykuje się światowa walka z produkcją wołowiny. B
Bill Gates wezwał najzamożniejsze państwa do przejścia na pr
Argentyna: Zmiana katastrofalnych prognoz zbiorów
Obfite deszcze w ostatnich tygodniach w Argentynie zmieniły
Zmiany klimatu napędzają się same, a my nie będzie
Tempo topnienia globalnych pokładów lodu w ciągu ostatnich l
Nawet 100 tys. zł dofinansowania na walkę z suszą
Do 28 stycznia 2021 r. trwa naborów wniosków o wsparcie inwe
Dofinansowanie na przedsięwzięcia związane z zabez
Od 30 listopada rolnicy, którzy chcą uzyskać dofinansowanie
Aplikacja suszowa nie daje możliwości odwołania si
W związku z licznymi protestami rolników związanymi z rozpat
Susza we wszystkich województwach. Najbardziej zag
Brak opadów oraz wysoka temperatura powietrza spowodowały, ż
Susza na terenie 11 województw. Najbardziej narażo
Powiększający się deficyt wody w północnych i zachodnich rej
Kontynuacja pomocy suszowej
Od dzisiaj producenci rolni, którym zagraża utrata płynności
Susza nadal zagraża uprawom w północno-zachodniej
W dalszym ciągu w północno-zachodniej Polsce występuje brak
Bez profilu zaufanego nie oszacujesz strat suszowy
Wnioski o oszacowanie strat spowodowanych przez suszę produc
W obliczu suszy, rolnicy powinni wrócić do śródpol
W ostatnich latach obserwujemy wyraźne nasilenie zjawisk o c
Wnioski o oszacowanie strat suszowych tylko przez
Wnioski o oszacowanie strat spowodowanych przez suszę produc
Minister Ardanowski: Nie jest prawdą, że nie ma ś
Podczas dzisiejszej konferencji prasowej minister rolnictwa,
Satelity pokazują, że Europa jest sucha jak wiór
W dużej części Europy ostatnie miesiące są jednymi z n
Bez przeciwdziałania skutkom kryzysu klimatycznego
Intensywne opady deszczu, podtopienia i powodzie, niebezpiec
Jak skutecznie bronić się przed plagą suszy
Nie ulega wątpliwości, iż jednym z największych zagrożeń dla
Jest lepiej, ale susza nadal występuje na zachodzi
Brak dostatecznej ilości opadów nadal występuje na obszarze
Do produkcji 1 kg wołowiny zużywa się 15 000 litró
Koalicja Klimatyczna rusza z kampanią „Co z tą wodą?”. - O t
W końcu ruszyła wypłata ostatniej transzy zaległej
Rusza wypłata ostatniej transzy zaległej pomocy suszowej za
IUNG pozytywnie zaopiniował zwolnienie z utrzymani
Zdaniem IUNG udany plon powstaje w tylko wtedy, gdy warunki
Susza w rolnictwie: Wskazania z Puław były zawsze
Porozumienie Rolników Opolszczyzny w piśmie do ministra roln
Na pomoc suszową czeka ponad 126 tys. rolników. Do
Zgodnie z danymi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji na
Susza w dziewięciu województwach. Najbardziej zagr
W drugim okresie raportowania tj. od 1 kwietnia do 31 maja 2
Czesi zmagają się z najgorszą suszą od 500 lat
Susza w Czechach jest najgorsza od 500 lat. Zaczęło się sześ
Za ubiegłoroczną suszę wypłacono tylko nieco ponad
Do 13 maja ARiMR wypłaciła odszkodowania 61.380 beneficjento
Raport IUNG: Susza występuje w większości wojewódz
- W pierwszym okresie raportowania tj. od 21 marca do 2
Wpływ stresu cieplnego na maciory i prosięta
Wysokie temperatury mogą być niekorzystne zwłaszcza w chowie
W Wielkopolsce wypłacono tylko połowę zaległej pom
Pomimo informacji ze strony rządowej o kolejnych wypłatach z
Nie masz ubezpieczenia od suszy? Rząd wypłaci tylk
Samorząd rolniczy zgłosił całą listę krytycznych uwag do pro
Szykują specustawę dotyczącą suszy
Minister rolnictwa, Jan Krzysztof Ardanowski, przedstawił wc
Szacowanie szkód powstałych w wyniku suszy odbędzi
Dzisiaj opublikowano projekt rozporządzenia Rady Ministrów z
Ubezpieczenie upraw rolniczych powinno być obligat
Zdaniem lubelskiego samorządu rolniczego asekuracja upraw ro
Susza i brak paszy. Rolnicy chcą wcześniej kosić ł
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił do Ministra Rol
Rolnicy wracają do zadrzewień śródpolnych. To spos
Wzorowo na apel zmniejszenia efektów suszy oraz zapewnienia
Elektroniczne zgłaszanie strat suszowych będzie mo
Resort rolnictwa poinformował, że aktualnie trwają prace nad
300 tys. zł na odtworzenie potencjału produkcji ro
Od czwartku 7 maja rolnicy, którzy ponieśli w gospodarstwach
Agencja wypłaciła 200 mln zł pomocy suszowej. Kto
ARiMR zakończyła pierwszy etap wypłat pomocy suszowej z nowe
Klaudia Jachira: Susza może nas zabić
Posłanka Koalicji Obywatelskiej, Klaudia Jachira, „zasłynęła
Minister Ardanowski: Polska jest dużym krajem o r
- Za kilka tygodni będziemy wiedzieć, jakie straty spowoduje
Suchy kwiecień, mokry maj, zboże będzie niczym gaj
Susza związana z bezśnieżną zimą i niedostatecznymi opadami
Minister Ardanowski: Musimy odejść od monokultury
– Synonimem nowoczesnego rolnictwa jest rolnictwo przyjazne
Michał Kołodziejczak zaprasza ministra Ardanowskie
- Ja ministra rolnictwa zapraszam, jak zaraz straci swoje st
Susza - dla prezydenta, dla ministra, dla rolnika
W ostatnich latach w Polsce susza była, jest i teraz. Niewąt
Kilkadziesiąt tysięcy gospodarstw nie dostanie w n
Wczoraj na antenie Polsat News minister rolnictwa, Jan Krzys
Rolnicy próbują zatrzymać resztki wody. Urzędnicy
Zastawki, groble i inne urządzenia na ciekach wodnych będący
Woda z oczyszczalni ścieków do nawadniania upraw?
Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła się do ministra gospoda
Pomoc suszowa za 2019 r.: Jest już połowa kwietnia
Pomimo zapowiedzi zrealizowania do końca I kwartału 2020 rok
Prezydent apeluje o wypłatę zeszłorocznej pomocy s
– Prosimy o racjonalną gospodarkę wodą, o to, by również i r
Minister nazywa niektórych rolników idiotami. Czy
Podczas debaty ministra Jana Krzysztofa Ardanowskiego z prze
Minister rolnictwa apeluje o oszczędzanie wody
Obecny, niski stan wód oraz zapowiedzi meteorologów o niskim
Okrutna susza. Pozostaje jedynie modlitwa i błagan
Arcybiskup Metropolita Poznański, Stanisław Gądecki, wystoso
Jest sucho i będzie sucho. Na polach zamiecie pyło
- Prognozy hydrologiczne nie są optymistyczne. Jest to jedna
Na wielkopolskich polach jak na pustyni. Trzeba si
Niekorzystne dla wegetacji roślin warunki pogodowe panujące
Zapotrzebowanie na żywność a susza
Liczba ludności na świecie rośnie, a wraz z nią rośnie zapot
Przymrozki i pierwsze uszkodzenia w uprawach. Kto
Pierwsze wiosenne przymrozki negatywnie wpłynęły m.in. na up
Długoterminowo wciąż zagraża nam susza
Okres jesienno-zimowy był bardzo ubogi w opady deszczu i śni
Gryka zostanie włączona w system monitoringu suszy
Na terenie kraju z każdym rokiem rośnie powierzchnia uprawy
Potrzebne są działania zmierzające do ograniczenia
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do Ministra
Rolnik sam zgłosi skalę suszy, a szacowanie strat
Zapowiada się rewolucja w szacowaniu strat spowodowanych prz
W połowie marca zostanie wznowiona wypłata pomocy
- Wypłata pomocy suszowej została wstrzymana z końcem roku,
Rolnicy w spirali zadłużeń. Banki odbierają maszyn
Samorząd rolniczy zaproponował podjęcie działań legislacyjny
Za określenie poprawnej daty wystąpienia suszy odp
Jak informuje samorząd rolniczy, za sporządzenie protokołu o
Od 21 lutego można składać wnioski na inwestycje w
Od 21 lutego do 20 kwietnia 2020 r. rolnicy, którzy chcą zab
Aby zniwelować skutki ubiegłorocznej suszy, powinn
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie przyjrzało się dan
Susza w rolnictwie - czy jest już teraz? Jakie pro
Susza i ocieplenie klimatu - to problemy nieustająco przewij
Sankcje za uchybienia w działaniu rolno-środowisko
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do resortu r
Pomoc suszowa do użytków zielonych także dla hodow
30 stycznia 2020 r. Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych, pop
Susza w środku zimy. Rośliny na polach wiosną będą
Najnowsze dane wskaźnika wilgotności gleby dla stycznia 2020
Problematyczny termin wystąpienia suszy. Jak można
Doświadczenia ostatnich lat pokazują, że ze względu na termi
"Krzyk" zestresowanych roślin
Według magazynu naukowego „New Scientist” naukowcy z Univers
Biznes choinkowy - czy warto założyć plantację świ
Świąteczne przygotowania, miła, wigilijna atmosfera, wizyty
W 2019 r. rząd przeznaczy dodatkowo 143,3 mln zł n
Rada Ministrów przyjęła dziś m.in. uchwałę zmieniającą uchwa
Ponowne wykorzystanie w rolnictwie wody pochodzące
Wczoraj Komisja Europejska przyjęła wstępne porozumienie w s
Kłamliwa wegańska reklama zdjęta przez organ nadzo
Reklama, która twierdziła, że „jedzenie zwierząt” przyczyn
Termin składania wniosków o pomoc suszową przedłuż
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformował dzisiaj, że te
ARiMR kontroluje 1700 gospodarstw na Pomorzu Zacho
Ponad 1700 gospodarstw z terenów dotkniętych suszą rolniczą
Protokoły są odsyłane do korekty. Konieczne jest k
Zarząd Wielkopolskiej Izby Rolniczej wystąpił do ministra ro
Najpierw susza, później krzywdzące szacowanie stra
Tegoroczna susza zachwiała płynnością finansową setek gospod
Słonecznik – płodozmian, który zwiększa opłacalnoś
Uprawa słonecznika jako płodozmianu zyskuje coraz większą gr
KRIR: Posiadanie zwierząt gospodarskich nie powinn
Gospodarstwo mleczarskie w woj. lubelskim posiadające 100 sz
Nie wszędzie oszacowano straty suszowe. Minister o
- Ostatni raport IUNG w Puławach, na podstawie którego kończ
Border Collie w ochronie przyrody
Ochrona przyrody ciągle zaskakuje. Odbywają się w jej ramach
Jak zimno wpływa na krowy? Metaboliczna i produkcy
Jak niskie temperatury wpływają na fizjologię, metabolizm i
Agencja chwali się wypłatą 257 mln zł w ramach pom
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaca po
Urządzenie do monitorowania suszy kosztuje ok. 45
Koszt budowy stacji meteorologicznej i włączenie jej do Syst
Hodowcy świń praktycznie bez szans na przyznanie p
Wielu producentów trzody chlewnej czuje się pokrzywdzonych d
Pomoc suszowa: ARiMR wypłacił rolnikom już ponad 1
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wypłaca po
Minister Ardanowski o pomocy suszowej: To nie jes
Od trzech dni wypłacane są już pieniądze w ramach pomocy sus
Konieczne jest wydłużenie terminu stosowania nawoz
Kujawsko Pomorska Izba Rolnicza wystąpiła do ministerstwa ro
W Kruszwicy ruszyła kampania cukrownicza. Przerobi
W minioną sobotę uroczyście rozpoczęła się kampania buraczan
Konfederacja atakuje ministra za krzywdzące reguły
- Trudno aby być premierem, ministrem i być oszustem. To się
Płynność finansowa gospodarstw rolnych zagrożona.
Tegoroczna susza zbiega się z niskimi cenami skupu zbóż, rze
Dzierżawcy chcą odroczenia płatności do KOWR-u
Samorząd rolniczy wystąpił do ministra o umożliwienie rolnik
Jak otrzymać jęczmień odporny na suszę? Naukowcy w
Coraz częstsze susze i niedobór wody, pociągające za sobą og
Susza w sześciu województwach, w dziewięciu monito
W dwunastym okresie raportowania tj. od 11 lipca do 10
W tym roku producentom mleka pozostaje walka o prz
Producenci mleka coraz mocniej odczuwają skutki tegorocznej
Pomoc suszowa oferowana przez rząd to bardziej pom
Według prezesa Krajowej Rady Izb Rolniczych, rzeczywiste str
Problemy z szacowaniem strat suszowych. Wg ministr
Minister rolnictwa twierdzi, że powtarzają się zeszłoroczne
IUNG-PIB nadaje się do likwidacji?
Działacze Kujawsko Pomorskiej Izby Rolniczej nie pozostawiaj