Liczba ludności na świecie rośnie, a wraz z nią rośnie zapotrzebowanie na żywność. Zwłaszcza w dobie zmieniającego się klimatu, to problem, który dotyczy każdego z nas, bez względu na to jaki wykonujemy zawód i jaką rolę pełnimy w społeczeństwie.
Woda na wagę złota
Rosnąca populacja ludzi na świecie, która dziś wynosi 7,5 mld, a w roku 2050 ma wynieść 10 mld, wymaga i wymagać będzie więcej żywności. W jej wyprodukowaniu woda będzie czynnikiem limitującym. Zachodzących zmian klimatycznych nie odwrócimy, ale możemy spróbować je zatrzymać i przeciwdziałać ich dalszej intensywności. Liczba ludności wzrasta, więc potrzebujemy szybkich i bezpiecznych rozwiązań. Nie możemy w magiczny sposób pomnożyć zasobów wody (kliknij). Musimy zatem przystosować rośliny uprawne do aktualnie panujących warunków.
Susza - Sprawa Wagi Państwowej
W ostatnich latach w Polsce możemy zaobserwować wzrost nasilenia występowania suszy. Jest to skutek zmian klimatycznych, od których rolnictwo jest w dużej mierze zależne. Obserwujemy wzrost temperatury powietrza oraz zmniejszenie ilości opadów atmosferycznych w ciągu roku. Spośród wszystkich gałęzi gospodarki rolnictwo najbardziej odczuwa skutki niedoborów wody. W najnowszej publikacji pt.: „Susza rolnicza w uprawie zbóż jarych w Polsce w latach 2006-2017” (Wójcik i inni, 2019) opisano przeprowadzone badania na podstawie danych z Systemu Monitoringu Suszy Rolniczej w Polsce i wartości klimatycznego bilansu wodnego odniesionego do wartości krytycznych. W analizowanych latach susza rolnicza nie została odnotowana tylko w roku 2013 i 2014! Największą powierzchnię kraju objęła w 2006 roku, aż 53% powierzchni gruntów ornych Polski. Najczęściej pojawiała się w woj. dolnośląskim, wielkopolskim, mazowieckim, łódzkim, kujawsko-pomorskim oraz opolskim (w 9/10 lat). Deficyt wody nieco rzadziej występował w woj. podlaskim i podkarpackim (w 5/10 lat). Natomiast najrzadziej suszę notowano w woj. małopolskim (w 2/10 lat). Niedobór wody widoczny był przede wszystkim na glebach bardzo lekkich i lekkich, a na glebach średnich i ciężkich występował miejscowo. Badania zostały wykonane na zbożach jarych, gdyż ich zapotrzebowanie wodne zaspokajane jest w znacznym stopniu z bieżących opadów. Rośliny te są szczególnie wrażliwe na niedobór wody od 10 - 30 dni przed początkiem kłoszenia do fazy dojrzałości mlecznej. Najważniejszym czynnikiem ograniczającym wielkość plonu są wiosenne okresy bezopadowe natomiast rozkład opadów rzadko pokrywa się z potrzebami wodnymi tych zbóż.
Pomoc
Susza to dla rolnika spadek plonów roślin i dochodów. Brak natomiast dochodu to niezdolność do inwestowania pod kolejne zbiory i potencjalnie ich spadek w kolejnym roku. Wspieranie produkcji żywności dlatego jest takie ważne i konieczne. Przyznanie pomocy finansowej przez Ministerstwo Rolnictwa dla poszkodowanych przez suszę oraz udzielanie kredytów przez banki współpracujące z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, pomogły tylko załagodzić jej skutki. Jak podają niektóre źródła straty zostały oszacowane na ponad 8 mld zł, a obejmowały około 5 mln ha powierzchni upraw. W 2018 r. na wznowienie produkcji w przypadku szkód spowodowanych przez suszę banki udzieliły 4222 kredytów na kwotę 514,15 mln zł. Musimy pamiętać, że pomoc otrzymały te osoby, które udokumentowały 70% straty danej uprawy. Jeżeli rolnik ubezpieczył przynajmniej 50% swoich upraw stawka pomocy wynosiła 1000 zł za ha, natomiast jeżeli nie miał ubezpieczenia wynosiła ona jedynie 500 zł za ha. Pomoc w wysokości 500 zł za ha otrzymali producenci, którzy wykazali ponad 30 % strat w uprawach. Wówczas wysokość pomocy wynosiła 500 zł do ha, a przy uprawach nieubezpieczonych o połowę mniej.
Nauka w walce z suszą
Wiele badań, które prowadzone są na uniwersytetach na całym świecie poświęcone są znalezieniu sposobu na przezwyciężenie suszy, i możliwość produkcji rolniczej w niesprzyjających warunkach. Przykładem są badania nad nasionami i ich zdolnościami do możliwości kilkuletniego przetrwania w suchych warunkach bez utraty zdolności do kiełkowania. Na świecie istnieje niewielka ilość roślin, które tak samo jak nasiona są odporne na susze i mogą wytrzymywać niekorzystne warunki środowiskowe. Takie właściwości posiadają np. rośliny zmartwychwstania. Mogą one stracić nawet do 95% wody i przetrwać jako suche nieprzypominające organizmów struktury. W takim stanie mogą żyć przez miesiące i lata, a po dostarczeniu wody zaczynają rozwijać się i kwitnąć. Nie posiadają one struktur magazynujących wodę, lecz zmieniają metabolizm produkując cukry oraz niektóre białka związane ze stresem. Przekształcają swój wygląd, aby zminimalizować powierzchnię transpiracji, dzięki czemu chronią wysuszone tkanki. Istnieje podobieństwo w mechanizmie tolerancji wysychania nasion i roślin zmartwychwstania. Odpowiadają za to te same geny.
Rośliny uprawne posiadają geny odporności na suszę w swoich tkankach, ale włączają je tylko w trakcie tworzenia organów przetrwalnikowych. Sygnały środowiskowe i komórkowe, które są odpowiedzialne za ten proces zaczynają być poznawane. Badacze z Uniwersytetu w Kapsztadzie zamierzają powtórzyć to, co natura stworzyła 10 do 40 milinów lat temu. Biolog Jill Farrant z Uniwersytetu w Kapsztadzie w Południowej Afryce zamierza wyizolować geny, które odpowiadają za odporność przed suszą i przenieść je do tkanek roślinnych. Przed nią długa droga, bo wiele genów jest zaangażowanych w tą reakcję.
Czy GMO uratuje świat?
Badania prowadzone przez naukowców w Kapsztadzie i innych miejscach na świecie, jeśli się powiodą, oznaczać będą możliwość uprawy roślin modyfikowanych genetycznie o dużym potencjale odporności na suszę. To czy takie rośliny GMO zdominują nasze krajobrazy zależy także od opinii publicznej i panującej opinii na temat takich roślin.
Przez lata hodowcy stosowali wiele różnych technik genetycznych takich jak: losowa mutageneza, która indukuje nietypowe mutacje w organizmach, czy mieszanie dwóch różnych gatunków roślin za pomocą szczepienia, w celu wytworzenia odmiany o przydatnych cechach. Jednym z wielu przykładów zastosowania inżynierii genetycznej było przeniesienie fragmentu DNA wirusa pierścieniowej plamistości do genomu papai. Dokonał tego hawajski fitopatolog Dennis Gonsalves. Od tego przełomowego momentu minęło ponad 20 lat i nadal nie istnieje inna metoda kontrolowania tej choroby. Osiemdziesiąt procent hawajskiej papai jest genetycznie zmodyfikowana. Zawiera ona tylko niewielką ilość kodu genetycznego wirusa. Jednakże papaja pochodząca z produkcji organicznej bądź konwencjonalnej zakażona wirusem, zawiera dziesięciokrotnie więcej białka wirusowego. Dodatkowo żywność poddana modyfikacji genetycznej znacznie ograniczyła stosowanie insektycydów, z których większość jest szkodliwa dla ludzi, zwłaszcza w miejscach, gdzie rolnicy nie mogą sobie pozwolić na odpowiednią ochronę. W krajach słabo rozwiniętych około 300 tys. ludzi umiera co roku ze względu na niewłaściwe użytkowanie środków owadobójczych.
Przyszłość niepewna
Zmiany klimatu, nowe technologie, wzrastające zapotrzebowanie na żywność to elementy przyszłości, które już teraz widzimy. GMO może stanowić dla nas potencjalne ulepszenie systemu rolniczego, być częścią ogólnej strategii osiągnięcia zrównoważonego rolnictwa. Zapewnić pomoc i rozwój dla najbiedniejszych, a także pożywienia dla przyszłych kilku miliardów ludzi. Obok podaży żywności ważny także jest popyt na nią. Unikanie marnowania żywności, wyrzucania jej na śmieci i ograniczenie jej spożycia do poziomu zalecanego są działaniami, które każdy może wykonać, a dzięki temu przyczynia się także do oszczędzania wody.
*** Komentarz działu OneHealth - Mgr inż. Stanisław Świtek
Artykuł p. Kamili Lewandowskiej powstał w ramach przedmiotu: Ochrona Upraw Ekologicznych realizowanego na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu.
Zmiany klimatu są coraz silniej widoczne i oddziałują już na prowadzoną produkcję rolniczą w wymiarze globalnym. Wiele wskazuje na to, że także rok 2020 okaże się dla polskich rolników deficytowy pod względem zaopatrzenia w wodę. Modele predykcyjne wskazują, że susza będzie występowała coraz częściej, z większą intensywnością i przez dłuższy okres. Jest zmienna w czasie, ale także i w przestrzeni. Każdego roku dotykać może innej części Polski, choć pas środkowy kraju jest nią najsilniej zagrożony. W dostosowaniu się do suszy wiele nadziei upatruje się obecnie w starych odmianach roślin uprawnych. Nowe odmiany rejestrowane w Polsce, także te uzyskiwane na drodze naturalnego krzyżowania, charakteryzują się coraz częściej zwiększoną tolerancją na suszę.
Literatura:
Wójcik, I., Doroszewski, A., Wróblewska, E., & Koza, P. (2019). Susza rolnicza w uprawie zbóż jarych w Polsce w latach 2006-2017. Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie, 19, 77-95.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Może zainteresuje Cię również:
Hipokryzja Billa Gates’a. Prywatny samolot, walka
Niemiecka branża mięsna napisała list do Billa Gatesa po tym
Ubezpieczenie od suszy z dopłatą z budżetu państwa
Od 1 marca Concordia Polska Grupa Generali rozpoczyna sprzed
Sylwia Spurek: To co jemy jest polityczne
Twierdzenia Sylwii Spurek o szkodliwości produkcji, promocji
Szykuje się światowa walka z produkcją wołowiny. B
Bill Gates wezwał najzamożniejsze państwa do przejścia na pr
Argentyna: Zmiana katastrofalnych prognoz zbiorów
Obfite deszcze w ostatnich tygodniach w Argentynie zmieniły
Nowy sposób na szkodniki: feromony prosto z roślin
Naukowcy z USA i Szwecji stworzyli modyfikowane genetycznie
Zmiany klimatu napędzają się same, a my nie będzie
Tempo topnienia globalnych pokładów lodu w ciągu ostatnich l
Problemy pójdźki ziemnej
Wpływ zmian klimatycznych na środowisko naturalne i żyjące w
Płodozmian, czyli wzrost plonów - obiecujący sposó
Systemy upraw są coraz bardziej uproszczone, z coraz mniejsz
Meksyk wycofuje kukurydzę GMO i zakazuje stosowani
Rząd meksykański nie chce już w swoim kraju upraw kukurydzy
Nawet 100 tys. zł dofinansowania na walkę z suszą
Do 28 stycznia 2021 r. trwa naborów wniosków o wsparcie inwe
Dwa lata to zdecydowanie za mało na uwolnienie się
- Cały zasób polskiego surowca białkowego, który jest dostęp
Dofinansowanie na przedsięwzięcia związane z zabez
Od 30 listopada rolnicy, którzy chcą uzyskać dofinansowanie
Sejm odłożył zakaz stosowania pasz GMO o dwa lata
Wczoraj Sejm uchwalił nowelizację ustawy o paszach wydłużają
Zakaz stosowania pasz GMO zostanie przesunięty o c
Zgodnie ze zgłoszonym w miniony piątek projektem poselskiej
Zakaz stosowania pasz GMO może zabić polskie drobi
- Od początku przyszłego roku polscy producenci drobiu i jaj
Produkcja drobiu i jaj w naszym kraju może upaść z
Od początku przyszłego roku polscy producenci drobiu i jaj m
Rosną koszty hodowli świń, a ceny za żywiec spadaj
Zarząd Lubelskiej Izby Rolniczej zwrócił się do ministra rol
Przyszły rok rozpocznie się od wzrostu kosztów pro
Rolnicy zajmujący się produkcją zwierzęcą nie mają łatwego ż
Aplikacja suszowa nie daje możliwości odwołania si
W związku z licznymi protestami rolników związanymi z rozpat
Zieloni chcą o połowę zredukować produkcję zwierzę
Narasta presja ruchów ekologicznych na rolnictwa. Tym razem
Chcą wykreślenia z ustawy zakazu stosowania pasz G
Organizacje hodowców zwierząt apelują do ministra rolnictwa
Susza we wszystkich województwach. Najbardziej zag
Brak opadów oraz wysoka temperatura powietrza spowodowały, ż
Bayer chce zająć się rolnictwem wertykalnym
Bayer AG oraz Temasek, globalna firma inwestycyjna z siedzib
Rząd podatkami będzie zwalczał suszę. Roczna "opła
Jak wynika z projektu specustawy przygotowanego przez M
Susza na terenie 11 województw. Najbardziej narażo
Powiększający się deficyt wody w północnych i zachodnich rej
Kontynuacja pomocy suszowej
Od dzisiaj producenci rolni, którym zagraża utrata płynności
Susza nadal zagraża uprawom w północno-zachodniej
W dalszym ciągu w północno-zachodniej Polsce występuje brak
Dziwne ruchy Brukseli ws. pomocy suszowej. Środki
- Ja jestem zdziwiony i zaskoczony, że Komisja bardzo katego
Bez profilu zaufanego nie oszacujesz strat suszowy
Wnioski o oszacowanie strat spowodowanych przez suszę produc
Minister Ardanowski zapewnia, że wszyscy rolnicy o
Rada Ministrów przyjęła rozporządzenie zmieniające rozporząd
W obliczu suszy, rolnicy powinni wrócić do śródpol
W ostatnich latach obserwujemy wyraźne nasilenie zjawisk o c
Zamiast kastracji prosiąt: terapia genowa
Dzięki zastosowaniu terapii genowej u trzody chlewnej można
Wnioski o oszacowanie strat suszowych tylko przez
Wnioski o oszacowanie strat spowodowanych przez suszę produc
Minister Ardanowski: Nie jest prawdą, że nie ma ś
Podczas dzisiejszej konferencji prasowej minister rolnictwa,
Satelity pokazują, że Europa jest sucha jak wiór
W dużej części Europy ostatnie miesiące są jednymi z n
Bez przeciwdziałania skutkom kryzysu klimatycznego
Intensywne opady deszczu, podtopienia i powodzie, niebezpiec
Jak skutecznie bronić się przed plagą suszy
Nie ulega wątpliwości, iż jednym z największych zagrożeń dla
Pomoc suszowa dla utrzymujących stawy hodowlane -
Rolnicy, którzy w związku z wystąpieniem suszy lub powodzi w
Jest lepiej, ale susza nadal występuje na zachodzi
Brak dostatecznej ilości opadów nadal występuje na obszarze
Do produkcji 1 kg wołowiny zużywa się 15 000 litró
Koalicja Klimatyczna rusza z kampanią „Co z tą wodą?”. - O t
W końcu ruszyła wypłata ostatniej transzy zaległej
Rusza wypłata ostatniej transzy zaległej pomocy suszowej za
IUNG pozytywnie zaopiniował zwolnienie z utrzymani
Zdaniem IUNG udany plon powstaje w tylko wtedy, gdy warunki
Susza w rolnictwie: Wskazania z Puław były zawsze
Porozumienie Rolników Opolszczyzny w piśmie do ministra roln
Na pomoc suszową czeka ponad 126 tys. rolników. Do
Zgodnie z danymi Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji na
Susza w dziewięciu województwach. Najbardziej zagr
W drugim okresie raportowania tj. od 1 kwietnia do 31 maja 2
Wapno nawozowe pomoże w walce z suszą na polskich
Polska jako jeden z najuboższych krajów w wodę na terenie Un
Czesi zmagają się z najgorszą suszą od 500 lat
Susza w Czechach jest najgorsza od 500 lat. Zaczęło się sześ
Za ubiegłoroczną suszę wypłacono tylko nieco ponad
Do 13 maja ARiMR wypłaciła odszkodowania 61.380 beneficjento
Raport IUNG: Susza występuje w większości wojewódz
- W pierwszym okresie raportowania tj. od 21 marca do 2
Wpływ stresu cieplnego na maciory i prosięta
Wysokie temperatury mogą być niekorzystne zwłaszcza w chowie
W Wielkopolsce wypłacono tylko połowę zaległej pom
Pomimo informacji ze strony rządowej o kolejnych wypłatach z
Nie masz ubezpieczenia od suszy? Rząd wypłaci tylk
Samorząd rolniczy zgłosił całą listę krytycznych uwag do pro
Polska (prawie) wolna od GMO
W 2019 roku Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiennictw
Szykują specustawę dotyczącą suszy
Minister rolnictwa, Jan Krzysztof Ardanowski, przedstawił wc
Szacowanie szkód powstałych w wyniku suszy odbędzi
Dzisiaj opublikowano projekt rozporządzenia Rady Ministrów z
Ubezpieczenie upraw rolniczych powinno być obligat
Zdaniem lubelskiego samorządu rolniczego asekuracja upraw ro
Rzecznik Praw Obywatelskich upomina się o wypłatę
Rolnicy skarżą się na przewlekłość rozpatrywania wniosków o
Wielu rolników nadal czeka na pomoc suszową
- Niestety wielu z nas nie otrzymało jeszcze tak bardzo wycz
Susza i brak paszy. Rolnicy chcą wcześniej kosić ł
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych wystąpił do Ministra Rol
Rolnicy wracają do zadrzewień śródpolnych. To spos
Wzorowo na apel zmniejszenia efektów suszy oraz zapewnienia
Elektroniczne zgłaszanie strat suszowych będzie mo
Resort rolnictwa poinformował, że aktualnie trwają prace nad
300 tys. zł na odtworzenie potencjału produkcji ro
Od czwartku 7 maja rolnicy, którzy ponieśli w gospodarstwach
Hodowla zwierząt w obliczu suszy
Europa coraz częściej mierzy się z dotkliwymi suszami, a moż
Agencja wypłaciła 200 mln zł pomocy suszowej. Kto
ARiMR zakończyła pierwszy etap wypłat pomocy suszowej z nowe
Klaudia Jachira: Susza może nas zabić
Posłanka Koalicji Obywatelskiej, Klaudia Jachira, „zasłynęła
Minister Ardanowski: Polska jest dużym krajem o r
- Za kilka tygodni będziemy wiedzieć, jakie straty spowoduje
Suchy kwiecień, mokry maj, zboże będzie niczym gaj
Susza związana z bezśnieżną zimą i niedostatecznymi opadami
Minister Ardanowski: Musimy odejść od monokultury
– Synonimem nowoczesnego rolnictwa jest rolnictwo przyjazne
Michał Kołodziejczak zaprasza ministra Ardanowskie
- Ja ministra rolnictwa zapraszam, jak zaraz straci swoje st
Pomoc suszowa: ARiMR informuje, że sukcesywnie rea
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wznowiła w
Susza - dla prezydenta, dla ministra, dla rolnika
W ostatnich latach w Polsce susza była, jest i teraz. Niewąt
Kilkadziesiąt tysięcy gospodarstw nie dostanie w n
Wczoraj na antenie Polsat News minister rolnictwa, Jan Krzys
Rolnicy próbują zatrzymać resztki wody. Urzędnicy
Zastawki, groble i inne urządzenia na ciekach wodnych będący
Woda z oczyszczalni ścieków do nawadniania upraw?
Krajowa Rada Izb Rolniczych zwróciła się do ministra gospoda
Dzisiaj ruszyła wypłata 280 mln zł zaległej pomocy
- To już kolejny rok w którym musimy mierzyć się z tym wyzwa
Pomoc suszowa za 2019 r.: Jest już połowa kwietnia
Pomimo zapowiedzi zrealizowania do końca I kwartału 2020 rok
Prezydent apeluje o wypłatę zeszłorocznej pomocy s
– Prosimy o racjonalną gospodarkę wodą, o to, by również i r
Minister nazywa niektórych rolników idiotami. Czy
Podczas debaty ministra Jana Krzysztofa Ardanowskiego z prze
Minister rolnictwa apeluje o oszczędzanie wody
Obecny, niski stan wód oraz zapowiedzi meteorologów o niskim
Okrutna susza. Pozostaje jedynie modlitwa i błagan
Arcybiskup Metropolita Poznański, Stanisław Gądecki, wystoso
Jest sucho i będzie sucho. Na polach zamiecie pyło
- Prognozy hydrologiczne nie są optymistyczne. Jest to jedna
Pomoc suszowa: Po świętach rolnicy otrzymają 278
Szef resortu rolnictwa poinformował, że w ciągu najbliższych
Na wielkopolskich polach jak na pustyni. Trzeba si
Niekorzystne dla wegetacji roślin warunki pogodowe panujące
Przymrozki i pierwsze uszkodzenia w uprawach. Kto
Pierwsze wiosenne przymrozki negatywnie wpłynęły m.in. na up
Długoterminowo wciąż zagraża nam susza
Okres jesienno-zimowy był bardzo ubogi w opady deszczu i śni
Wypłata pomocy suszowej ruszyła 10 marca
W związku z pismem KRIR w sprawie wypłaty pomocy związanej z
Gryka zostanie włączona w system monitoringu suszy
Na terenie kraju z każdym rokiem rośnie powierzchnia uprawy
Minister Ardanowski: Nie zabraknie w Polsce żywnoś
- Mamy odpowiednie zapasy surowców. Również w magazynach prz
Potrzebne są działania zmierzające do ograniczenia
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych zwrócił się do Ministra
Rolnik sam zgłosi skalę suszy, a szacowanie strat
Zapowiada się rewolucja w szacowaniu strat spowodowanych prz
Minister Ardanowski do rolników: Gdzie są umiejętn
Minister Jan Krzysztof Ardanowski przekonuje, że konieczna j
W połowie marca zostanie wznowiona wypłata pomocy
- Wypłata pomocy suszowej została wstrzymana z końcem roku,
Niemiecki naukowiec obala teorie o wpływie hodowli
Prof. dr Peer Ederer z Uniwersytetu Zeppelin w Friedrichshaf
Rolnicy w spirali zadłużeń. Banki odbierają maszyn
Samorząd rolniczy zaproponował podjęcie działań legislacyjny
Rolnictwo nie może stać się zakładnikiem ekologii.
Nowy Zielony Ład może być poważnym zagrożeniem dla całego un
Za określenie poprawnej daty wystąpienia suszy odp
Jak informuje samorząd rolniczy, za sporządzenie protokołu o
Od 21 lutego można składać wnioski na inwestycje w
Od 21 lutego do 20 kwietnia 2020 r. rolnicy, którzy chcą zab
To przestaje być śmieszne. Sylwia Spurek chce prze
Dziś w Parlamencie Europesjkim ważne wydarzenie "The true pr
Aby zniwelować skutki ubiegłorocznej suszy, powinn
Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie przyjrzało się dan