USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Zima za pasem. Jeszcze śniegu praktycznie nie widać i wcale nie wiadomo, czy będzie, natomiast dostrzegamy, że ptaków jakby mniej. Zwłaszcza na otwartych polach uprawnych. Czasem z daleka wypatrzymy zimujące stada gęsi (głównie zbożowych i białoczelny), żurawie czy ptaki drapieżne. Drobniejsze ptaki wróblowe nie zajmują eksponowanych pozycji, nie śpiewają, czyżby ich zatem zimą na polach nie było?
Ależ są, lecz znacznie więcej ukrywa się w mikrosiedliskach nie wykorzystywanych pod uprawę – na miedzach, przy stogach, w zadrzewieniach śródpolnych. Jednakże o mechanizmach rządzących populacjami ptaków zimujących w krajobrazie rolniczym wiemy znacznie mniej w porównaniu z tym co dzieje się nad polami i łąkami w okresie lęgowym. Zimowe gromadzenie danych ornitologicznych wymaga nie tylko samozaparcia, by w czasie mroźnej aury wyjść z ciepłego domu, ale także i pewnej odporności psychologicznej, gotowości na to, że wędrując po olbrzymich połaciach pól niewiele zobaczymy. Tym samym z wielką radością odnotowałem pojawienie się artykułu Andrzeja i Macieja Wuczyńskich, opublikowanego w ostatnim numerze międzynarodowego periodyku ornitologicznego Acta ornithologica.
Praca przedstawia wyniki ilościowych badań ptaków zimujących w mozaikowatym krajobrazie rolniczym południowo-zachodniej Polski. Na sześciu powierzchniach próbnych o średniej wielkości 53.4 ha (łącznie 320,2 ha), określano liczebność, skład gatunkowy, wielkość stad oraz środowiska występowania ptaków. Równoległe prowadzono codzienne pomiary temperatury powietrza oraz pokrywy śniegowej charakteryzujące zmienne pogodowe potencjalnie determinujące występowanie ptaków.
Co zaskakujące, stwierdzono duże bogactwo gatunkowe i liczebność ptaków zimujących w badanych agrocenozach; łącznie aż 56 gatunków oraz 11370 osobników w średnim zagęszczeniu 356,6 os./km2. Ilościowo dominowały ptaki osiadłe, regionalnie liczne na obszarach rolnych także w sezonie lęgowym, z najliczniejszymi trznadlem Emberiza citrinella i mazurkiem Passer montanus (łącznie 51% zespołu). Wielkość zgrupowania ptaków w ciągu zimy zmniejszała się, największe liczebności występowały w listopadzie i grudniu, następnie notowano gwałtowny spadek w środku zimy, w styczniu lub lutym, zależnie od terminu zaostrzenia pogody. Interesującym wynikiem było utrzymywanie się niskiej (nieistotnie wyższej niż w lutym) liczebności ptaków do połowy marca, tj. do chwili ustąpienia typowo zimowej pogody, mimo rozpoczęcia wiosennej migracji przez wczesne gatunki.
Zaprezentowane nowe materiały z Polski, mają już historyczne znaczenie. Choć zostały dopiero opublikowane, to zebrano je w sezonach 2003/2004 i 2004/2005 zgromadzone, a więc tuż przed zmianami jakie dla obszarów rolnych oznaczała akcesja do UE. Jasno udokumentowano, że urozmaicone agrocenozy są zasiedlane przez bogate zespoły ptaków oferując warunki do przetrwania nawet stosunkowo surowych zim. Niestety ptaków krajobrazu rolniczego coraz mniej, ale i tak warto zimą wybrać się na pola. Srokosz, kuropatwa, a już zwłaszcza skowronek górniczek, to gatunki warte nawet kilkugodzinnej wędrówki. Nawet w śniegu i gdy mroźny wiatr wieje w oczy. Mózg odpoczywa. Gorąco polecam!
https://www.cenyrolnicze.pl/wiadomosci/agroekosystem-one-health-wspolne-zdrowie/18004-ptaki-krajobrazu-rolniczego-zima#sigProIda07e675690
Zdjęcia: Andrzej Wuczyński
Literatura:
Wuczyński, A., & Wuczyński, M. (2019). Birds Wintering in Heterogeneous Farmland of Poland: Weather-Dependent Temporal Changes in Abundance and Habitat Associations. Acta Ornithologica, 54(1), 105-124.
