Wiele gatunków organizmów zamieszkujących naszą planetę jest w stanie wyczuwać pole geomagnetyczne i je wykorzystywać. Istnienie zmysłu magnetycznego odkryto u przedstawicieli praktycznie wszystkich najważniejszych grup zwierząt, od mrówek po migrujące ptaki i żółwie morskie. Nie trzeba jednak szukać daleko, żeby znaleźć przykłady tego zjawiska. Na przykład odkryto, że pasące się bydło, układa swoje ciało niemal zawsze w magnetycznej linii północ-południe. Podobne zachowanie zaobserwowano u dzikich świń. Po co jednak zmysł magnetyczny zwierzętom, które nie podejmują zapierających dech w piersiach dalekich wędrówek?
Dziwna preferencja przeżuwaczy
Większość rolników i uważnych obserwatorów przyrody już dawno temu zauważyła, że krowy i owce podczas wypasu kierują się zazwyczaj w jedną, wybraną stronę świata. Posługując się prostą logiką i intuicją, zachowanie to przypisywano ochronie przed zimnym wiatrem. W popularnej opinii krowy miały zawsze kierować się głową w stronę wiatru, natomiast owce odwrotnie – w obu sytuacjach eksponując w stronę wiatru jak najmniejszą powierzchnię ciała i chroniąc się przed nadmierną utratą ciepła. Rzeczywiście, badania zachowania bydła i owiec przeprowadzone w zimne, wietrzne ale słoneczne dni potwierdziły tą hipotezę. Nie wyjaśniło to jednak, dlaczego przeżuwacze wybierają określony kierunek ułożenia ciała w optymalnych, spokojnych warunkach pogodowych. Pomimo braku silnego wiatru czy przesadnie upalnego słońca podczas wypasu nadal preferują wybraną magnetyczną stronę świata. Badacze zaczęli podejrzewać, że za zjawiskiem tym kryje się coś niezwykłego, istny szósty zmysł. I rzeczywiście, wnikliwe analizy pozwoliły im odnaleźć na to dowody.
Śledzenie krów z satelity
W rozwikłaniu zagadki krów kładących się niemal zawsze w jednym kierunku pomógł popularny serwis Google Maps. Naukowcy – pomocą i zaangażowaniem wielu chętnych współpracowników - odnaleźli sporo zdjęć satelitarnych przedstawiających pasące się stada bydła, a następnie wzięli pod uwagę szereg różnych czynników, które potencjalnie mogły wpłynąć na zachowanie zwierząt. Jednym z nich było ułożenie ziemskich linii magnetycznych. Okazało się, że kierunek wybierany przez przeżuwacze nie jest przypadkowy i układa się mniej więcej w linii północ-południe. Analiza ta została powtórzona w kolejnych próbach i potwierdzona. Z jakiegoś powodu odpoczywające i pasące się krowy intuicyjnie układały swoje ciało według biegunów magnetycznych. Zauważono, że w silnie zagęszczonych stadach zasada ta nie była zachowana u wszystkich osobników. Prawdopodobnie wynika to z wielu czynników działających w obrębie stada, zmuszających zwierzęta do zmiany pozycji, takich jak hierarchia socjalna i konieczność zejścia z drogi inym osobnikom. Badacze postanowili sprawdzić zjawisko wybierania magnetycznych kierunków również u dzikich przeżuwaczy. W licznych obserwacjach terenowych saren europejskich, obejmujących m.in. analizę kierunku ułożenia legowisk w śniegu, odciśniętych przez odpoczywające zwierzęta, wykazali, że i one preferują magnetyczną linię północ-południe.
Co ciekawe, reguła ułożenia ciała w linii północ-południe była najlepiej zachowana u stad krów znajdujących się w oddali od linii wysokiego napięcia. Wytwarzane przez nie pole elektromagnetyczne o niskiej częstotliwości skutecznie zaburza ułożenie zwierząt według magnetycznych kierunków ziemskich. Bydło pasące się w pobliżu źródeł pola elektromagentycznego układa się zazwyczaj w przypadkowych kierunkach. Zmiana zachowania w obecności promieniowania z urządzeń elektrycznych u wielu organizmów jest traktowana jako silny dowód na posiadanie zmysłu magnetycznego. Nie ulega więc wątpliwości, że krowy posiadają przynajmniej w pewnym stopniu ów szósty zmysł.
Zaobserwowano, że pasące się bydło i owce często ustawiają swoje ciała w jednym kierunku.
Magnetyczne dziki i inne zagadki
Zmysł odnajdywania i wybierania magnetycznych stron świata odkryto również w rodzinie świniowatych. Przyczyniły się do tego obserwacje dwóch gatunków cieszących się ostatnio raczej złą sławą, a to za sprawą odgrywania istotnej roli w utrzymywania się epidemii wirusa afrykańskiego pomoru świń (ASF). Mowa oczywiście o dziku euroazjatyckim i jego krewniaku z Afryki, guźcu. Bezpośrednie obserwacje oraz analiza kryjówek ujawniły, że również świniowate wykazują bardzo silną preferencję kierunków w osi północ-południe. Czynniki takie jak pora dnia, warunki pogodowe, zachmurzenie i poziom nasłonecznienia, siła wiatru, płeć i wiek zwierząt nie wpływały na ułożenie zwierząt i nie zmieniały ich upodobania do kierunków magnetycznych. O ile odkrycie zmysłu magnetycznego u dzików, zwierząt potrafiących przemieszczać się na wielokilometrowe odległości nie było dużym zaskoczeniem, o tyle znalezienie go u guźców afrykańskich, nie podejmujących większych wędrówek, zaintrygowało badaczy.
Znacznie zmysłu magnetycznego u migrujących ptaków czy żółwi to prosta układanka przy próbie wyjaśnienia podobnego zjawiska u krowy, sarny lub guźca. Jeszcze większą zagadką są obserwacje załatwiających się psów – okazało się bowiem, że domowi pupile niemal zawsze defekują układając swoje ciało w magnetycznej osi północ-południe. Są i inne magnetyczne dziwactwa. Badania polujących lisów wykazały, że rude drapieżniki czyhając na zdobycz ukrytą pod śniegiem lub w wysokiej trawie preferują wyskok w kierunku północ-południe. Spłoszone sarny w pierwszym odruchu wyrywają się w kierunku na osi północ-południe i to niezależnie od tego, czy jest to cel najbardziej oddalony od zagrożenia. Odpoczywające flamingi w Europie kierują się w stronę południa, te z Kenii natomiast ustawiają się na północ. Jak w ogóle skategoryzować tego typu zachowania? To pozostałość bardziej złożonego i praktycznego zmysłu, czy nadal przydatne narzędzie? Do czego może służyć zwierzętom?
Magnetyczny świat zwierząt i ludzi
Opisywane przykłady zachowań nazywane są ogółem wyrównaniem magnetycznym (magnetic alignment), uważanym za najprostszą możliwą behawioralną odpowiedź wobec pola geomagnetycznego Ziemii. Polega na wykazywaniu preferencji wobec kierunku magnetycznego podczas wykonywania czynności w jednym punkcie. Coraz więcej odkryć w tej dziedzinie pokazuje, że wiele, być może większość, gatunków zwierząt jest w stanie wyczuwać pole geomagnetyczne i w jakiś sposób na nie reagować. Wyniki jednych z najnowszych badań sugerują, że również człowiek może być w posiadaniu zmysłu magnetycznego. Osoby, które przebywały w pomieszczeniach z eksperymentalnie zamienionymi biegunami magnetycznymi Ziemi wykazywały inną aktywność mózgu niż ludzie znajdujący się w niezmienionym środowisku. Biorąc pod uwagę fakt, że pole geomagnetyczne stanowi niezmienną siłę występującą na naszej planecie, która od początków istnienia oddziaływała na wszystkie formy życia, nie powinna nas dziwić powszechność zmysłu magnetycznego. Nie oznacza to, że jego wytłumaczenie jest równie proste i logiczne. Wiele z gatunków, u których badano magnetyczne zdolności rozpoznawania kierunków, są od lat znane z wielokilometrowych migracji i bezbłędnego odnajdywania rodzinnych stron. W tym świetle wyrównanie magnetyczne krów czy guźców wydaje się nie mieć większego sensu. Zwierzęta wykazujące ułożenie w osi północ-południe nie kierują się wobec określonych punktów w swojej przestrzeni. Gdy eksperymentalnie zmieni się ich otoczenie, będą niezmiennie wybierać preferowany kierunek magnetyczny. To zasadniczo odróżnia wyrównanie magnetyczne od nawigacji czy kompasu magnetycznego innych zwierząt.
Dlaczego krowa układa się w linii północ-południe?
Biologiczne znaczenie wyrównania magnetycznego nie ma jednego, najlepszego wyjaśnienia. Uważa się, że symetryczne układanie całego ciała wzdłuż linii pola magnetycznego może w jakiś sposób wpływać na procesy fizjologiczne, czy zapewniać psychiczny spokój. Możliwe również, że ułożenie w konkretnym kierunku pomaga zwierzętom zachować stałe odniesienie do kierunków w przestrzeni, pomagając w orientacji i np. szybkiej ucieczce przed drapieżnikiem. Przodkowie takich gatunków, jak bydło musieli sobie radzić na dużych, otwartych przestrzeniach bez żadnych dobrze widocznych punktów orientacyjnych. Jedna z teorii rozwija tą myśl – według niej zwierzęta mogą wizualnie postrzegać linie pola magnetycznego i budować dzięki nim mapę najbliższego otoczenia. Układanie się w osi północ-południe może być również przydatne dla zwierząt stadnych, pomagając im synchronizować zachowania w dużej grupie i unikać chaosu przy zrywaniu się w panice przed zagrożeniem. Jak widać ułożenie ciała przeżuwającej w spokoju krowy może być wyjątkowo skomplikowane i frapujące. Z pewnością jeszcze wiele mądrych głów będzie się zastanawiać nad tym fenomenem i szukać ostatecznych wyjaśnień.
Na podstawie:
Begall, Sabine, et al. "Magnetic alignment in mammals and other animals." Mammalian Biology-Zeitschrift für Säugetierkunde 78.1 (2013): 10-20.
Červený, Jaroslav, et al. "Magnetic alignment in warthogs Phacochoerus africanus and wild boars Sus scrofa." Mammal Review 47.1 (2017): 1-5.

Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
Może zainteresuje Cię również:
Chiny: duże firmy kwitną dzięki ASF
Najświeższa analiza przygląda się, jak duży wpływ na ceny wi
“Moje świnie mają się dobrze”, czym dla rolników j
Wywiady przeprowadzone z hodowcami trzody chlewnej w Brazyli
Rosja: w planach 6 milionów świń do 2025 roku
Rosyjskie stado świń ma wzrosnąć z 4 milionów sztuk w 2019 r
Syndrom drugiego miotu: wymyślony, czy prawdziwy p
Syndrom drugiego miotu, a więc mniejsza liczba prosiąt po dr
Kiedy i jak zadbać o odporność krów?
O co zadbać w okresie jesienno-zimowym, aby zapobiec infekcj
Będzie wsparcie finansowe dla producentów świń w c
W ramach pomocy dla rolników szczególnie dotkniętych kryzyse
ASF wykryty w komercyjnej paszy dla świń
Badacze z Chin i USA w swojej najnowszej publikacji donoszą
Odsadzanie prosiąt bez tlenku cynku i antybiotyków
Odsadzanie prosiąt to jeden z najbardziej problematycznych e
Bliźnięta u krów – więcej straty niż zysku?
Hodowla bydła nastawiona na wysoką wydajność ma pewien ubocz
Dzikość w mieście (czasami) mile widziana - Dzień
Dzikie zwierzęta w mieście, ich liczebność i interakcje z ot
Czy wysoki dobrostan krów się opłaca?
Od producentów mleka coraz częściej oczekuje się zwiększenia
Dziki w Teksasie
Większość z nas nie zdaje sobie sprawy z sukcesu kolonizacyj
ASF: bakterie guźców chronią świnie przed chorobą
Afrykańskie guźce, dzicy krewniacy świni domowej, mają konta
Konieczne jest wydłużenie terminu składania rejest
Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych, wystąpił 22 październik
Program zwalczania IBR u bydła: czy się opłaca? Ja
Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła oraz otręt bydła (ok
Droga do schabowego na naszym talerzu usłana jest
- Kastracja samców to ekstremalnie bolesna procedura wykonyw
Afryka: jak poprawić hodowlę bydła i los rolników?
Firma zajmująca się genetyką zwierząt otrzymała dotację na p
Świnie wolą muzykę klasyczną
Świnie zdecydowanie wolą muzykę klasyczną od rocka. Krowy pr
Wegańskie mleko nie jest przyjazne planecie. Należ
W Wielkiej Brytanii na każdy kilogram śruty sojowej spożytej
Wirtualne ogrodzenie dla krów: płot, którego nie m
Wirtualne ogrodzenia dla krów opierają się na technologii GP
Import ASF z paszą dla świń: jak zmniejszyć to ryz
Transport różnych składników paszowych jest obciążony ogromn
Jak spowolnić wzrost tuczników?
Wielu rolników ma obecnie problem z opłacalną sprzedażą świń
Organizacja producentów bydła postuluje ułatwienia
Podlaskie Zrzeszenie Producentów Bydła w Suchożebrach wystos
Nanotechnologia w żywieniu bydła: jak lepiej chron
Wysokowydajne krowy mają duże zapotrzebowanie na aminokwasy,
Niemcy nie wiedzą, gdzie sprzedawać świnie. Ubój j
Wielu niemieckich rolników zajmujących się tuczem świń nie w
Fatalne ceny bydła w Irlandii. Rolnicy rządają pod
Irlandzkie Stowarzyszenie Rolników wezwało zakłady mięsne do
Rynek trzody chlewnej - sytuacja w Wielkopolsce
- Sytuacja na rynku trzody chlewnej ciągle nie wróciła do sy
Nowy typ świńskiej grypy może wywołać kolejną pand
Chińscy naukowcy odkryli nowy typ wirusa świńskiej grypy. Mo
30.06.2020 Ceny skupu bydła rzeźnego: nieciekawa s
Sytuacja na rynku bydła w dalszym ciągu się nie poprawia. Ce
Ubój trzody chlewnej: błędy personelu najczęstszym
Większość problemów związanych z dobrostanem świń podczas ub
Chiny budują wieżowce dla świń
Chiny budują gigantyczne, wielopiętrowe fermy świń w pobliżu
Niemcy: 36 euro za byczka, 1 euro za jałoszkę. Dra
Ograniczenia związane z koronawirusem spowodowały w Niemczec
Robo–pies wypasa owce i nadzoruje uprawy
Zespół inżynierów z Nowej Zelandii testuje robota-psa o nazw
Wytłoki z produkcji wina: czy dobre dla krowy?
Uboczne produkty rolne mogą stanowić tanie i wartościowe kom
USA i Kanada walczą z dzikimi świniami
Do najbardziej niszczycielskich gatunków inwazyjnych w wielu
Wpływ stresu cieplnego na maciory i prosięta
Wysokie temperatury mogą być niekorzystne zwłaszcza w chowie
Po raz pierwszy od trzech lat liczba świń poddanyc
Jak wynika ze wstępnych danych Federalnego Urzędu Statystycz
Nuda szkodzi odporności świń – wzbogacone środowis
Świnie utrzymywane na ograniczonej przestrzeni, pozbawionej
Fatalna sytuacja na rynku bydła mięsnego. To dobry
Na rynku bydła mięsnego kontynuowany jest spadek cen skupu ż
Mykotoksyny, a zdrowie świń: jak mądrze rozwiązać
Mykotoksyny to produkty uboczne wytwarzane przez grzyby, zna
Problem z ubojem z konieczności. Złotówka za kilog
Wycena mięsa bydła poddanego ubojowi z konieczności zakrawa
Zgodnie z zaleceniami ministerstwa, podlascy rolni
W związku z wyjątkowo trudną sytuacją krajowych producentów
Niemcy ukończyli budowę 128 km ogrodzenia na grani
21 stycznia br. władze Saksonii podjęły decyzję o budowie og
Zrównoważona produkcja świń w niezrównoważonym świ
Jak będzie wyglądać przyszłość mięsa? Czy będziemy zmuszeni
Zdrowie racic wpływa na płodność krów
Kulawizny to bardzo często występujące u krów mlecznych scho
Wielkopolska walczy z ASF. Od początku sezonu odst
Do końca kwietnia myśliwi z Wielkopolski muszą odstrzelić bl
Akumulator wpadł do kiszonki. Rolnik stracił 46 sz
W Erwitte w Nadrenii Północnej-Westfalii (NRW) ołów z akumul
Niemiecki rolnik dostał wyrok roku bezwzględnego w
Rolnik z niemieckiej wsi Thannhausen, który został oskarżony
GDDKiA włącza się do walki z ASF. Wzdłuż autostrad
Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad włącza się do
Kandydat na prezydenta RP: Mnie zwierzęta, które s
- Ludzie i zwierzęta, świat mnie będzie sądzić. Stworzenie m
Chcesz mieć świnie? Musisz wybudować biogazownię.
Władze gminy Wola Krzysztoporska (woj. łódzkie) zamierzają w
Niektórym mieszkańcom wsi przeszkadzają nawet krow
Spór o to, czy krowie dzwonki są uciążliwe dla mieszkańców w
Szczęśliwe czy smutne świnie? Wygląd fermy wpływa
Zdjęcia zwierząt gospodarskich zawsze towarzyszą medialnym d
Brandenburgia chce postawić ogrodzenie na granicy
Brandenburgia zintensyfikowała środki zapobiegawcze przeciwk
Bezmleczność poporodowa u loch – jak jej zapobiega
Dla przeżywalności i wzrostu prosiąt niezbędna jest odpowied
Francuscy myśliwi zastrzelili 158 dzików podczas j
Przywódcy grup łowieckich we Francji potępili wyprawę, w któ
Norwegia nie chce dzików i zamierza znacznie ogran
W obawie przed pojawieniem się afrykańskiego pomoru świń, rz
Znaczenie behawioru w aspekcie dobrostanu i produk
Znajomość behawioru poszczególnych gatunków zwierząt utrzymy
Powstała lepsza szczepionka na gruźlicę bydła
Brytyjscy naukowcy opracowali nową szczepionkę, która może p
Ogromne ilości aflatoksyn w mleku z Indii
Indyjski Urząd ds. Bezpieczeństwa i Standardów Żywności (FSS
Dziki rozszarpały 59-letnią kobietę
W minioną niedzielę, w miejscowości Anahuac w Teksasie, 59-l
Czy Niemcy ukrywają ASF przed światem?
Odkryte niedawno przypadki choroby u dzików w województwie l
Włoscy rolnicy są wściekli. Domagają się masowego
W miniony czwartek setki rolników zjechało do stolicy Włoch,
Ministerstwo wskazuje przyczynę niskich cen skupu
Nie zmowa cenowa na rynku skupu bydła, a zapaść eksportowa j
Małe prosiaki – czy muszą zostać charłakami?
Prosięta o niskiej masie ciała w momencie urodzenia często r
Ekstrakty roślinne w żywieniu krów – czy dobrym po
Naturalne substancje roślinne budzą coraz większe zaintereso
Zdrowe świnie zimą: jak zapobiegać chorobom?
Pomimo całkiem dobrej odporności na niskie temperatury, świn
Jak zimno wpływa na krowy? Metaboliczna i produkcy
Jak niskie temperatury wpływają na fizjologię, metabolizm i
Wjechał w stado kilkudziesięciu dzików. Jednym ude
W belgijskim Heusden-Zolder, w nocy z wtorku na środę, kiero
Krowy wyrażają ból mimiką pyska
Jedną z najważniejszych części zapewnienia zwierzętom dobros
ASF: Jak chronić fermy przed owadami?
Po opublikowaniu przez nas artykułu dotyczącego potencjalnej
ASF odkryty w komarach i muchach na fermie w Eston
Materiał genetyczny wirusa ASF znaleziono w komarach i dwóch
Chiny produkują coraz cięższe świnie. Sprzedaż soi
Chińscy rolnicy hodują coraz cięższe świnie, aby czerpać zys
Filipiny twierdzą, że radzą sobie z ASF
Filipińska Agencja Informacyjna (PIA) opublikowała artykuł o
Pijawki są wektorem wirusa ASF
W jednym z najnowszych badań naukowcy z Armenii udowodnili e
Wzrasta pogłowie bydła w Polsce, ale spadają ceny
Według wstępnych danych pogłowie bydła w czerwcu 2019 r. lic
Pięćdziesiąt świń w szambie
Nietypową akcję przeprowadzili w czwartkowy poranek strażacy
Katastrofalny spadek pogłowia świń. W ciągu roku z
Według wstępnych danych Głównego Urzędu Statystycznego, pogł
Gwałtowne burze w Wielkopolsce. Na skutek uderzeni
Wczoraj w Jankowie Przygodzkim (woj. wielkopolskie) przeszła
Pożar gospodarstwa w okolicach Szczytna. Strażacy
W ubiegłym tygodniu w Dźwierzutach (woj. warmińsko-mazurskie
Nie żyje mężczyzna przygnieciony do ogrodzenia prz
Policja i prokuratura wyjaśniają okoliczności śmierci mężczy
Odkrycie, które zwiększy wydajność krów. Naukowcy
We wnętrzu krowiego żwacza odkryto tysiące bakterii i innych
Słowacy nie patyczkują się z dzikami. W ramach zwa
Myśliwi ze Słowacji zostali zobowiązani przez tamtejsze wład
Wpływ sztucznego odchowu na prosięta
Wczesne odsadzanie prosiąt od maciory i sztuczny odchów bard
Stres cieplny krów można zmniejszyć odpowiednią pa
W miarę postępowania globalnego ocieplenia coraz powszechnie
ASF u progu Wielkiej Brytanii. Brexit i ban import
Wielka Brytania coraz bardziej obawia się zawleczenia na jej
Holandia przeznacza grube miliony na wygaszanie pr
W Holandii rząd desygnował kolejne 60 milionów euro na wygas
W ciągu ostatnich pięciu lat pogłowie świń w Niemc
Jak informuje Federalny Urząd Statystyczny Niemiec (Destatis
Sto milionów euro dla irlandzkich producentów bydł
Ze względu na możliwe konsekwencje brexitu, irlandzki sektor
W ciągu najbliższej dekady europejska produkcja wi
Prezes zakładu mięsnego Vion, Ronald Lotgerink, spodziewa si
Decyzja o likwidacji stada dzikiego bydła z Ciecie
Właściciel stada wolno żyjącego bydła z Ciecierzyc zrzekł si
Belgia wygrywa walkę z ASF. Co stoi za sukcesem?
Dla państwa, któremu eksport wieprzowiny przynosi bardzo duż
Hodowcy bydła z Małopolski proszą o pomoc w zorgan
W odpowiedzi na apel dyrektora Małopolskiej Izby Rolniczej,
Blisko pół miliona złotych na wypas owiec w woj. ś
W Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego podpisano um
Jad pszczeli pomocny w leczeniu prosiąt
Apiterapia to dziedzina medycyny alternatywnej wykorzystując
Rozdrobnienie czy produkcja wielkotowarowa? W któr
Zakłady mięsne od dawna zabiegają o produkcję dużych, wyrówn
GLW: Żadne decyzje dotyczące bydła wolno żyjącego
W nawiązaniu do sprawy nieprzestrzegania wymagań oraz liczny
GK Gobarto: 500 mln zł przychodów i ponad 22 mln z
W I kwartale 2019 roku Grupa Kapitałowa Gobarto wypracowała
Czy muchy przenoszą ASF? Wchodzimy w letni sezon e
W miesiącach letnich obserwujemy wyraźny wzrost liczby ognis
Pierwsza szczepionka na ASF dla dzików
W najświeższej, przechodzącej właśnie proces wydawniczy publ