USD -
4.0559
EUR -
4.3309
GBP -
5.0589
DKK -
0.5805
Turkawka Streptopelia turtur to najmniejszy i najpiękniejszy z naszych gołębi. O ile większość ludzi gołębie raczej drażnią, albo nie widzą w nich nic pięknego, to stosunek do turkawki jest zupełnie inny. Trafiła nawet na obrazki ze św. Franciszkiem i stała się symbolem poezji miłosnej. Jednak nie dlatego budzi coraz większe zainteresowanie nie tylko ornitologów, ale i polityków w Europie. Po prostu dzieje się z tym gatunkiem coś niedobrego.
Liczebność jej populacji od ćwierćwiecza cały czas się drastycznie zmniejsza, a co ciekawe dzieje się tak i na wschodzie, i zachodzie kontynentu. Tradycyjnie jako przyczynę jej zaniku wskazuje się intensyfikację rolnictwa. Dlaczego jednak ten gatunek jest dotykany negatywnymi zmianami jeszcze bardziej niż pozostałe? Dlaczego inne gatunki gołębi (sierpówka, grzywacz, siniak, nie wspominając o gołębiu miejskim) mają się świetnie, a ten mały gołąbek ma zdecydowanie pod górkę? Czy to kwestia właśnie tego, że jest mały i przegrywa konkurencję? Czy może tego, że jest długodystansowym migrantem i setki osobników giną na wędrówkach, zabijane przez myśliwych, jak i odławiane zupełnie nielegalnie?
Turkawka w locie. Fot. Wojciech Guzik
Na wschodnim szlaku migracyjnym, obejmującym także Polskę, turkawka nie jest gatunkiem łownym i prawdę mówiąc nie słyszałem nigdy o kłusownictwie na tym gatunku, a jednak tam też zanika. Pytań jest coraz więcej i trzeba na nie postarać się odpowiedzieć, by gatunek skutecznie ochronić, a przynajmniej jak najszybciej zatrzymać niekorzystne zmiany populacyjne. Jak tego dokonać? – pytanie nie jest wcale trywialne, bo wymaga poznania wielu aspektów biologii i ekologii tego gatunku. By się sprawie przyjrzeć dokładniej w katalońskiej Sorsonie (25-27 czerwca 2018 r.) spotkali się badacze zajmujący się sytuacją turkawki w Europie. Turkawka jest gatunkiem, który zainteresował Komisję Europejską i będzie pierwszym, dla którego zostanie przygotowany plan posowania, tzw. Species Action Plan. Łatwo powiedzieć, że plan ma powstać, lecz znacznie trudniej to zadanie solidnie wykonać. Co prawda na podstawie danych atlasowych EBCC wiemy sporo o występowaniu turkawki, natomiast gdyby zechcieć modelować jej występowanie to wynik wydaje się banalny – najwięcej tego gołąbka jest na południu Europy, a czynniki topograficzne i geograficzne są odpowiedzialne za 70% wyjaśnianej wariancji opisującej miejsca jego występowania.
Coraz więcej obserwacji pokazuje, że kluczowym dla występowania turkawki może bć dostęp do wody. Chrońmy więc kałuże! Fot. Wojciech Guzik
Jednak w mniejszej skali przestrzennej zaczynamy dostrzegać ważność dobrych środowisk. W czasie dyskusji udało się to opisać jako kombinację trzech czynników: nasiona, woda, drzewa gniazdowe. Ale na przykład niewiele wiemy o tym jak wypas zwierząt gospodarskich wpływa na ten gatunek. Albo czy dotychczas stosowane metody wspierania przyrody, takie jak Wspólna Polityka Rolna czy sieć Natura 2000 rzeczywiście są dobre dla turkawki. Gatunek ten na przykład świetnie sobie radzi na Węgrzech, ale już w krajach ościennych jest nieco gorzej. Dlaczego tak się dzieje? Nie bardzo wiadomo. Z wielu krajów, poza podstawowymi informacjami o stanie liczebności populacji (często zresztą podawanej w bardzo szerokim zakresie) i charakterystyce trendów populacji (jak wspomniano wyżej, głównie negatywnych), o aspektach biologii nie wiadomo naprawdę nic. Wyjątkiem jest Anglia z tradycjami badań ornitologicznych niespotykanych nigdzie indziej, oraz nowo powstające prace będące efektem obecnej refleksji nad sytuacją gatunku z Portugalii, Hiszpanii i Niemiec. Może czas na podobne badania w Polsce?
Główny organizator spotkania Dr Carles Carboneras (RSBP) przedstawia mapę rozmieszczenia turkawki w Europie. Fot. Piotr Tryjanowski
Oczywiście spotkanie nie rozwiało wielu wątpliwości, ale było bardzo twórcze i mam nadzieję, że skończy się nie tylko wspólną aplikacją o grant LIFE+, ale poprawi sytuację turkawki na naszym kontynencie. Na koniec niech mi wolno będzie podziękować osobie, która zorganizowała to spotkanie i mnie zaprosiła. To Dr Carles Carboneras, Hiszpan (czy raczej podkreślający z dumą swoje pochodzenie Katalończyk) pracujący dla brytyjskiego RSBP. Dzięki Carlesowi mogę z radością napisać: I ja tam byłem, o turkawce i innych ptakach krajobrazu rolniczego dyskutowałem, wspaniałymi posiłkami, winem, słońcem i krajobrazami się raczyłem. Zresztą nie tylko krajobrazami, ale i wspaniałymi gatunkami ptaków w okolicy. Budynek CTFC został bowiem tak dobrze zlokalizowany i zaprojektowany, że wychodząc choćby na przerwę kawową można było zobaczyć wiele interesujących gatunków, w tym trzy gatunki sępów. Miłośnikowi koncepcji OneHealth do szczęścia to wystarczyło! Gracias Amigos!
Autor artykułu na tle miejsca sptkania w Solsonie - Centre de Ciència i Tecnologia Forestal de Catalunya (CTFC). Więcej o Centrum można i warto przeczytać tutaj: www.ctfc.cat www.ctfc.cat
Literatura:
Browne, S. J., & Aebischer, N. J. (2005). Studies of West Palearctic birds: turtle dove. British Birds, 98, 58-72.
Buruaga, M. S. D., Onrubia, A., Fernández-García, J. M., Campos, M. Á., Canales, F., & Unamuno, J. M. (2013). Breeding habitat use and conservation status of the turtle dove Streptopelia turtur in Northern Spain. Ardeola, 59, 291-300.
Rocha, G., & Quillfeldt, P. (2015). Effect of supplementary food on age ratios of European turtle doves (Streptopelia turtur L.). Animal Biodiversity and Conservation, 38, 11-21.
