USD -
4.0688
EUR -
4.3316
GBP -
5.0615
DKK -
0.5805
Przypadki nowotworów są coraz częściej diagnozowane u ludzi na całym świecie, stając się jedną z głównych przyczyn prowadzących do upadku zdrowia i śmierci. Ich występowanie w sporej części jest związane ze stylem życia – niewłaściwą dietą, korzystaniem z używek oraz brakiem aktywności fizycznej. Ogromne znaczenie ma tutaj także zwiększona ekspozycja na wszechobecne zanieczyszczenia. Jednak nasz gatunek nie jest jedynym występującym w, zmienionym ludzką aktywnością, świecie. U wielu gatunków zwierząt, zwłaszcza tych żyjących blisko człowieka, zaobserwowano, podobnie jak w populacji ludzkiej, wzrost liczby przypadków nowotworów.
Wiele gatunków zwierząt choruje na nowotwory i jest to fakt znany już od dawna. Zależność między rozwojem procesów nowotworowych a występowaniem toksycznych substancji w otoczeniu udowodniono już w wielu badaniach dotyczących ludzi oraz zwierząt domowych. Jednak dopiero w ostatnich latach uwagę naukowców zwróciły na siebie podobne zjawiska zachodzące w populacjach zwierząt dzikich.
Znaleziono liczne przypadki występowania nowotworów u gatunków wodnych żyjących na obszarach silnie skażonych. Przykładowo na obszarze morskim skażonym ściekami z zakładów zajmujących się wytapianiem aluminium, zdiagnozowano przypadki raka u aż 27% dorosłych osobników białuchy arktycznej, morskiego ssaka spokrewnionego z delfinami i wielorybami. Przypadki nowotworów znaleziono także u słodkowodnych i morskich ryb pływających w zanieczyszczonych wodach, a jedne z nowszych badań jednoznacznie powiązały występowanie przypadków raka u lwów morskich ze skażeniem organicznymi związkami chloru, pochodzącymi m.in. ze środków ochrony roślin.
Tego typu zanieczyszczenia przyczyniają się do powstania nowotworów na kilka sposobów. Mogą one bezpośrednio uszkadzać DNA, indukować mutacje podczas jego powielania, działać toksycznie na układ immunologiczny, a także zaburzać uwalnianie i metabolizm hormonów. Ponadto zanieczyszczenia są także czynnikami narażającymi nas i zwierzęta na nowotwory spowodowane infekcjami wirusowymi, poprzez osłabianie ogólnej odporności.
Nowotwory wywołane gospodarką człowieka dotyczą także zwierząt lądowych. W badaniach ptaków żyjących na obszarze dawnej elektrowni atomowej w Czarnobylu znaleziono silną zależność pomiędzy występowaniem u nich guzów nowotworowych, a promieniowaniem radioaktywnym obecnym w ich środowisku. Zwierzęta żyjące w krajobrazie wiejskim są natomiast narażone na kontakt z pestycydami i herbicydami, które potencjalnie mogą powodować u nich nowotwory związane z zaburzeniami gospodarki hormonalnej.
Zupełnie innym rodzajem zanieczyszczenia jest skażenie sztucznym światłem, wszechobecnym na obszarach zamieszkiwanych przez ludzi. Związek pomiędzy ekspozycją na sztuczne światło, a występowaniem choroby nowotworowej po raz pierwszy zaobserwowano u kobiet pracujących w systemie nocnych zmian, u których powiązano ten fakt z większym ryzykiem rozwoju raka piersi. Zaburzenie rytmu dnia i nocy przyczynia się do nieprawidłowego wydzielania hormonu snu, melatoniny, pełniącego także szereg funkcji warunkujących odporność organizmu na czynniki uszkadzające i infekcje. Kilka badań udowodniło, że u zwierząt żyjących w środowisku zanieczyszczonym sztucznym światłem występują podobne zaburzenia hormonalne, potencjalnie mogące prowadzić do zachorowania na nowotwór. Także samo skrócenie czasu snu jest czynnikiem silnie powiązanym z obniżeniem odporności i narażeniem na rozwój wyniszczających procesów w organizmie.
Niezdrowa dieta jest jedną z najczęstszych przyczyn wystąpienia nowotworów u ludzi. Biorąc pod uwagę fakt, że wiele gatunków zwierząt korzysta obecnie z ludzkiego jedzenia, czy to wyjadając resztki znalezione w śmieciach, czy będąc celowo dokarmiane, spodziewać się można, że nie pozostaje to bez wpływu także na ich zdrowie. Ludzkie jedzenie nierzadko zawiera składniki toksyczne, do których możemy zaliczyć mikotoksyny, substancje produkowane przez grzyby, przyczyniające się między innymi do występowania procesów nowotworowych. Nowotwory spowodowane tymi toksynami znaleziono m.in. u jednego z gatunków jeleni. Dla padlinożerców, takich jak sęp afrykański, dodatkową pułapką mogą być zwłoki zwierząt domowych zawierające rakotwórcze pozostałości leków weterynaryjnych.
Inny problem stanowi dokarmianie zwierząt niewłaściwym pokarmem, zawierającym nieodpowiednią ilość białka, minerałów i witamin, zbyt bogatym w cukier, o niewystarczającej ilości błonnika. Wszystkie te cechy źle zbilansowanej diety powiązano z występowaniem różnych typów nowotworów u ludzi i wszystko wskazuje na to, że mogą przyczyniać się do powstawania nowotworów także u dzikich zwierząt. Pokarm pochodzący od człowieka może dodatkowo zaburzać naturalną florę jelitową u zwierząt, która odgrywa bardzo ważną rolę w zachowaniu odporności i obronie organizmu przed wieloma niekorzystnymi procesami.
Na podstawie: Giraudeau, M., Sepp, T., Ujvari, B., Ewald, P. W., & Thomas, F. (2018). Human activities might influence oncogenic processes in wild animal populations. Nature ecology & evolution, 1.
