Populacja wilków w Polsce. Ministerstwo środowiska odpowiada na interpelację posła

W odpowiedzi na interpelację posła Pawła Grabowskiego w sprawie niekontrolowanego wzrostu populacji wilka w Polsce, nr K8INT8848, przedkładam następujące odpowiedzi na pytania zawarte w przedmiotowym piśmie.

1. Czy Ministerstwo posiada informacje o liczebności wilków w Polsce? Czy populacja wilka jest monitorowana oraz analizowana pod kątem zagęszczenia populacji?

Corocznie regionalne dyrekcje ochrony środowiska przekazują informacje na temat stanu liczebnego ważniejszych zwierząt chronionych, w tym wilka. Informacje te umieszczane są w opracowaniu „Ochrona Środowiska” publikowanym przez Główny Urząd Statystyczny. Zgodnie z tymi danymi w 2015 r. w Polsce były 1484 osobniki tego gatunku. Dotychczas Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska trzykrotnie realizował badania monitoringowe wilka w różnym zakresie lub opracowywał wyniki badań:

a) 2000-2004: inwentaryzacja w całym kraju polegająca na tropieniach wykonywanych przez pracowników lasów państwowych i parków narodowych oraz obserwacji wszystkich śladów,

b) 2007-2008: ocena stanu ochrony wg wymagań dyrektywy siedliskowej w oparciu o tropienia jw. - dla trzech obszarów w północno-wschodniej Polsce,

c) 8 grudnia 2014: ocena stanu ochrony w 3 obszarach w północno-wschodniej Polsce oraz 7 innych (bez parametrów populacji) w oparciu częściowo o tropienia wykonywane przez różne instytucje m.in. nadleśnictwa i WWF Polska, ankiety z lasów państwowych dot. rozmieszczenia.

Obecnie od 2016 roku w Polsce w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska jest realizowany projekt: „Pilotażowy monitoring wilka i rysia", w ramach którego planowane są badania monitoringowe z udoskonaloną metodyką zwłaszcza o badania genetyczne i rozszerzonym zakresem obszarów badawczych.

2. Jak przedstawia się rozkład populacji wilka w odniesieniu do poszczególnych regionów Polski?

Według Danych Głównego Urzędu Statystycznego wilk na terenie Polski występuje głównie we wschodniej (podkarpackie – 482 os., podlaskie - 167os., lubelskie – 150 os.) i północno-wschodniej Polsce (warmińsko-mazurskie – 140 os.) – co stanowi ponad 60 % całej populacji. W pozostałych województwach liczebność wilka przedstawia się następująco: pomorskie – 91 os., wielkopolskie 89 os, lubuskie – 88 os. zachodniopomorskie 85 – os., małopolskie – 63 os, śląskie – 38 os., dolnośląskie – 32 os, mazowieckie – 26 os., kujawskopomorskie – 18 os. oraz świętokrzyskie – 15 os.

Ponadto notuje się obserwacje pojedynczych osobników w województwie łódzkim i opolskim. Należy ponadto zauważyć, że niektórzy naukowcy wskazują, że w Polsce są miejsca, w których zagęszczenie wilków jest równe lub przekracza wyznaczone pojemności środowiska (Okarma H. i in. 2011). Dotyczy to obszarów na wschód od Wisły.

3. Czy Ministerstwo realizuje lub ma zamiar realizować jakieś programy związane z występowaniem wilków w Polsce?

Na obecnym etapie nie są realizowane (jak również planowane) żadne programy związane z występowaniem wilków w Polsce.

4. Czy istnieją prognozy wzrostu populacji wilka w ciągu najbliższych dziesięciu lat oraz analizy skutków wzrostu populacji?

Zgodnie z informacjami zawartymi w Raporcie o stanie ochrony m.in. wilka w Polsce (lata 2007-2012) sporządzonym dla Komisji Europejskiej w ramach art. 17 Dyrektywy Siedliskowej stan zachowania gatunku poprawił się w stosunku do poprzedniego okresu raportowego (2001-2006). Stan zachowania populacji wilka oraz stan zachowania siedlisk w polskiej części regionu alpejskiego oceniono na właściwy. Natomiast mając na uwadze oceny stanu zachowania populacji, siedlisk i wielkość zasięgu populacji wilka w polskiej części regionu kontynentalnego jego stan ocenia się niezadowalająco, ale z wyraźną tendencją do poprawy.

Zakłada się również, że dobra jakość siedlisk, stabilna populacja i fakt, iż gatunek jest ściśle chroniony w Polsce gwarantuje dobre perspektywy dla zachowania gatunku w regionie alpejskim na stałym poziomie.

5. Czy Ministerstwo przewiduje ograniczenie populacji lub zasięgu ekspansji wilka w Polsce?

Resort środowiska nie planuje, na chwilę obecną w skali kraju wprowadzenia dodatkowych mechanizmów mających na celu ograniczenie populacji lub zasięgu ekspansji wilka, ponieważ obecnie obowiązujące prawo stwarza możliwość przeciwdziałania zagrożeniu dla bezpieczeństwa ludności oraz szkodom. Ustawa o ochronie przyrody wprowadza mechanizmy umożliwiające:

 uzyskanie fachowej pomocy dotyczącej sposobów zabezpieczania przed szkodami wyrządzonymi przez wilki, jak również finansowego wsparcia dla tych przedsięwzięć, udzielanej przez regionalnych dyrektorów ochrony środowiska lub na terenie parków narodowych – dyrektorów tych parków (regionalne dyrekcje ochrony środowiska udostępniają właścicielom zagrożonych gospodarstw np. pastuchy elektryczne).

 uzyskanie indywidualnych zezwoleń na odstępstwo od niektórych czynności zakazanych wobec problematycznych osobników wilka, w tym: chwytania, transportu, umyślnego przemieszczania z miejsc regularnego przebywania na inne miejsca, a nawet eliminacji,

 możliwość ubiegania się o odszkodowanie za szkody wyrządzane przez wilki.

Zdaję sobie sprawę, że często poszkodowani nie mają świadomości istnienia ww. mechanizmów. Natomiast informuję, że pracownicy regionalnych dyrekcji ochrony środowiska szacujący szkody spowodowane przez wilka, informują poszkodowanych o możliwości zabezpieczania przed szkodami (w tym o możliwości pomocy merytorycznej i finansowej ze strony regionalnych dyrekcji ochrony środowiska w tym zakresie) oraz o możliwości uzyskania zezwolenia na eliminację osobników powodujących permanentne szkody, a także o warunkach jakie trzeba spełnić, by uzyskać takie zezwolenie.

Andrzej Szweda-Lewandowski
Podsekretarz Stanu - Główny Konserwator Przyrody
Ministerstwo Środowiska